Tíminn - 19.12.1975, Blaðsíða 11

Föstudagur 19. desember 1975.
TÍMINN
11
V.i--—----——--—
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
í’órarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Rit-
stjórnarfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri:
Helgi H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gisla-
son. Ritstjórnarskrifstofur i Edduhúsinu viö Lindargöty,
simar 18300 — 18306. Skrifstofur i Aðalsjræti 7, simi 26500
— afgreiðslusími 12323 — auglýsingasimi. 19523. Verð I
lausasölu kr. 40.00. Askriftargjald kr. 800.00 á mánuði.
-— . Blaðaprenth.L'
Fjárlögin
Eins og að venju hefur vinna i sambandi við
fjárlagafrumvarpið sett meginsvip á störf
Alþingis siðustu vikurnar. Undirbúningur og af-
greiðsla fjárlaga verður meira starf með ári
hverju. Ástæðan er sú, að starfssvið rikisins hefur
stöðugt verið að færast út á siðari áratugum.
Hinar sameiginlegu þjónustugreinar, sem rikið
hefur annazt svo að segja frá upphafi, eins og heil-
brigðismál og skólamál, verða lika stöðugt fjöl-
breyttari og umfangsmeiri. Af þessu leiðir, að *
fjárlagavinnan eykst með ári hverju. Þetta er
nauðsynlegt að menn hafi i huga, þegar verið er að
tala um, að seint gangi vinnan við fjárlögin, og það
fært á reikning fjármálaráðherra, fjárveitinga-
nefndar eða Alþingis. Þar eru fyrst og fremst að
verki hinar miklu þjóðfélagslegu breytingar, sem
hafa verið og eru að gerast. Þær hafa m.a. i för
með sér, að svokölluð þjónustustarfsemi sem að
verulegu leyti fellur undir hið opinbera, er alltaf
að færast i vöxt.
Mjög hefur verið rætt um það að undanförnu, að
nauðsynlegt sé að hamla meira gegn hinum öra
vexti rikisbáknsins svokallaða og draga úr út-
gjöldum rikisins. Svo vel fellur slikur áróður
mörgum i geð, að risið hafa upp stórir flokkar, eins
og Glistrup-flokkurinn i Danmörku, sem þykjast
hafa þetta að höfuðmarkmiði. Það er vitanlega
sjálfsagt að sýna fyllstu aðgætni i þessum efnum
og spyrna við fótum eftir þvi sem hægt er. Hitt
verða menn svo jafnframt að gera sér ljóst, að hér
er verið að glima við sjálfa þróunina, sem fylgir i
kjölfar vaxandi tækni, viðtækari uppgötvana og
nýrra viðhorfa i menningar- og félagsmálum.
Spitalar krefjast meiri tækja og fullkomnari en
áður, skólastarfið krefst nýs og betri aðbúnaðar,
svo að aðeins tvennt sé nefnt. Atvinnuvegirnir
þarfnast meiri visindastarfsemi og upplýsinga, ef
þeir eiga ekki að dragast aftur úr. Kröfurnar um
sameiginlega þjónustu vaxa alltaf og koma oft
ekki siður frá þeim sem halda fram einkarekstri
en rikisrekstri. Þannig liggja nú fyrir Alþingi óskir
frá iðnrekendum um stóraukna rannsóknastarf-
semi og ráðunautastarfsemi, likt og átt hefur sér
stað hjá landbúnaðinum um áratugi. Þetta gæti
vafalaust orðið þessari mikilvægu atvinnugrein að
miklu gagni, en það kostar peninga og yrði dýrt i
framkvæmd, ef það ætti að koma að fullu gagni.
Flest bendir þó til þess, að þeir skattar, sem hið
opinbera innheimti vegna slikrar starfsemi,
myndu skila sér margfalt aftur, beint og óbeint, i
þjóðarbúið.
I umræðum um skattamál gætir þess alltof oft,
að gefið sé i skyn, að rikið sé eins konar ófreskja,
sem leggi háar álögur á borgarana en láti litið i
staðinn. Þeir sem þannig tala og skrifa, sleppa oft-
ast að geta þess, að i mörgum tilfellum eru skatt-
arnir ekki annað en tilfærsla. Það er verið að færa
fé frá þeim, sem betur mega, til hinna sem hallari
fæti standa. Þetta gildir t.d. um útsvarsálagið,
sem nú er lagt á vegna trygginganna. Það er byggt
á þvi, að réttlátara sé að leggja á skatt með þess-
um hætti, heldur, en að láta t.d. þá, sem liggja
sjúkir og óvinnufærir á spitölum, greiða þar sér-
stakt legugjald. í raun réttri má segja, að allir
skattar, sem eru lagðir á vegna trygginga og heil-
brigðismála, séu ekki annað en tilfærsla, en hér er
um að ræða hvorki meira né minna en 35% af
rikisútgjöldunum.
Þ.Þ.
Spartak Beglov, APN:
Hvernig verður friður
tryggður í Evrópu?
Verður haldinn Evrópufundur um náttúruvernd
og orkumál?
Ford og Bresjnef
Viða gætir nú nokkurra von-
brigða, vegna þess að álykt-
anir Helsinkifundarins bera
ekki eins fljótt sýnilegan
árangur og hinir bjartsýn-
ustu virðast hafa gert sér
vonir um. Þeir virðast m.a.
hafa gert sér vonir um
skyndibreytingu i löndum
Austur-Evrópu, en slíks var
vitanlega aldrei að vænta.
Hins vegar geta aukin frið-
samleg samskipti leitt til
breytingar þar smátt og
smátt. íhaldsflokkar vestan-
tjalds, ásamt Kinverjum,
reyna að nota sér þetta. A
nýloknum fundi leiðtoga
kommúnistaflokka i
Austur-Evrópu, sem haldinn
var i Varsjá, var m.a. rætt
um, hvernig ætti að mæta
þessum áróðri af hálfu
þeirra, og keniur það fram i
eftirfarandi grein:
HVAÐ nytsamlegt er hægt
að gera i náinni framtið til að
styrkja friðarþróunina i
Evrópu? Margar grundvall-
arhugmyndir varðandi þetta
mál er að finna i yfirlýsingu
leiðtoga sósialisku rikjanna,
er birt var í Varsjá i tilefni af
sjöunda þingi Sameinaða
pólska verkamannaflokksins.
— Efling gagnkvæms
trausts og jákvæðrar sam-
vinnu: — Evrópuþing eða
millirikjafundur til að ræða
samvinnu á ýmsum sviðum
mannlegra samskipta
(náttúruvernd, samgöngu-
mál, orkumál) — Framþróun
á sviði hernaðarlegrar
spennuslökunar, einkum i
sambandi við Vinarviðræð-
urnar.
Þetta eru nokkur atriði
brýnna viðfangsefna, sem
Leonid Bresjnef, aðalritari
miðstjórnar KFS, setti fram i
ræðu, er hann hélt i Varsjá, en
hann var formaður sovézku
sendinefndarinnar á þinginu.
Edward Gierek, fyrsti ritari
Sameinaða pólska verka-
mannaflokksins, sem flutti
áætlunarskýrslu á þinginu,
lagði einnig mikla áherzlu á
mikilvægi niðurstaða Evrópu-
ráðstefnunnar, sem hann
kallaði „ótviræðustu og mikil-
vægustu merki um aðhvarf til
friðarþróunarinnar.” Hann
lagði áherzlu á, að framtið
Evrópu væri komin undir
friðaröflunum. Þjóðir megin-
lands okkar vilja ekki hverfa
aftur til tima haturs, átaka og
styrjalda.
AÐGÆTINN Jréttaskýr-
andi, sem kynnir sér þessar
yfirlýsingar mun tvimæla-
laust benda á það traust, sem
er rikjandi i hinni sósialisku
Austur-Evrópu, traust á raun-
verulega möguleika þess að
sækja fram eftir þeirri braut,
sem mörkuð var af löndunum
35 á Evrópuráðstefnunni um
öryggis- og samstarfsmál. T
yfirlýsingunum er einnig lögð
áherzla á þá trú, að allir aðilar
að ráðstefnunni, sem undirrit-
uðu lokaály ktunina, muni
gera ráðstafanir til þess að
framkvæma hana. Eins og
Edward Gierek benti á, meta
sósialisku rikin réttilega dýt-
mætt framlag raunsærra
stjórnmálaafla i auðvaldsrikj-
unum til spennuslökunar, svo
og þeirra leiðtoga vestrlnna
sem hafa stuðlað mjög að já-
kvæðum umbreytingum á
vettvangi alþjóðamála.
Þvi miður stigu viss áhrifa-
mikil öfl á Vesturlöndum skref
i gagnstæða átt, strax eftir
Helsinkifundinn. Herferð vill-
andi upplýsinga og óhróðurs
um sósialistarikin, og hvers
konar áreitni i þvi skyni að
vekja gremju og spilla and-
rúmsloftinu — allt er þetta
siður en svo i samræmi.við
anda þeirra ákvarðana, sem
teknar voru á Evrópuráð-
stefnunni. Birting texta loka-
ályktunarinnar, i þvi skyni áð
fræða allan almenning um
hina sönnu merkingu þess
samkomulags, sem náðist i
Helsinki, var þvi miður ekki
framkvæmd á Vesturlöndum
jafn rækilega og i sósialisku
rikjunum, né eins og ráð var
fyrir gert i sameiginlegri
samþykkt þátttakenda i
Evrópuráðstefnunni.
MÖRG DÆMI mætti nefna
til að sýna fram á réttmæti
þeirrar gagnrýni, sem beint er
gegn vestrænum aðilum að
spennuslökuninni, einkum
þeim, sem „móta skoðanir”
almennings (stjórnendur auð-
valdsblaðanna), svo og stjórn-
málamönnum og hers-
höfðingjum, sem hafa það að
uppáhaldsiðju að breiða út
kenningarnar um „hættulegt
eðli” friðarþróunarinnar.
Slikur er grunntónninn i
mörgum ræðum Josephs
Luns, aðalframkvæmdastjóra
Nató, og fleiri leiðtoga At-
lantshafsbandalagsins, t.d.
Hill-Norton, svo og i ræðum,
er fluttar voru á þingum
Ihaldsflokksins i Bretlandi,
Kristilega demókrataflokks-
ins i Vestur-Þýzkalandi
o.s.frv. Hinn sundurleiti hópur
andstæöinga friðarþróunar-
innar, sem sameinar i einu
bandalagi þá, sem syrgja fall
fasismans i Portúgal og þá.
sem eiga samvinnu við Maó-
kista i tilraunum þeirra til að
brjóta á bak aftur þjóðfrelsis-
hreyfinguna i Angóla með
hjálp málaliða, lýsir sér bezt
sjálfur. Þetta bandalag er
myndað af þjóðum og öflum.
sem hafa veðjað öllu sinu póli-
tiska fé á kalda striöiö.
LEONID Bresjnef ræddi um
nauðsyn þess að hrinda Hel-
sinkisamkomulaginu smátt
og smátt i framkvæmd i
samskiptum þjóða innan
Evrópu og beindi athyglinni
sérstaklega að þeirri hug-
mynd að halda Evrópuþing
eða millirikjaráðstefnu um
ákveðin atriði raunhæfrar
samvinnu, svo sem umhverf-
isverndarmál, þróun sam-
göngumála, orkumála o.fl.
mál, sem bent er á i lokaálykt-
uninni að séu vettvangur
gagnkvæmt hagstæðrar sam-
vinnu. Slik samvinna. eining
hugar og góðs vilja, ryöur
brautina fyrir aðgerðum til að
treysta nndirstöðu friðarins og
gera spennuslökunina að
veruleika.
Leonid Bresjnef ræddi um
hernaðarlega spennuslökun og
benti einnig á nauðsyn þess að
stuðla að þvi að verulega miði
áfram i viðræðunum um fækk-
un i herjum og minnkun vig-
búnaðar i Mið-Evrópu.
Athugull fréttaskýrandi mun
áreiðanlega veita athvgli orð-
unum um einlægan vilja
Sovétrikjanna til þess að slik-
ur árangur náist.Vonandi er.
að þessi staðfesting á einlæg-
um fyrirætlunum Sovétrikj-
anna og annarra sósialista-
rikja verði viðræðunum i Vin
nýr hvati.
Aðalatriðið er að sækja
stöðugt og ákveðið fram á
þeirri braut. sem þegar hefur
verið mörkuð.'og að efla gagn-
kvæmt traust. Á þessum
grundvelli byggja sósialisku
rikin afstöðu sina. en viðleitni
þeirra beinist að þvi að fyrsti
nýgræðingur friðarþróun-
arinnar fari að skjóta upp
kollinum. vonir og raunhæfir
möguleikar á að tryggja
varanlegan frið til handa nú-
lifandi og komandi kynslóð-
um.