Tíminn - 24.12.1975, Blaðsíða 20

20
TÍMINN
Miðvikudagur 24. desember 1975.
ROSTUNGAR Á
HEIMSKAUTASVÆÐUM
Tennurnar ásamt yfir-
skegginu, sem er úr
stinnum, tilfinninganæm-
um broddum, gegna hlut-
verki viö snæðing. Skel-
fiskur er losaður frd sjáv-
arbotni með tönnunum og
skeggbroddarnir sia rusl
frá fæðunni. Skelfiskun-
um er troðið i munninn,
þar mylja sterkar tennur
skelina. Oftast er aðeins
kyngt mjúkum hlutum
skelfisksins, en skelja-
brotunum spýtt út.
KANADA
Þótt klimnalegir
séu, hafa rostungar
sína töfra til að bera.
Fyrst vekja athygli hinar
gríðarstóru vígtennur og
stinnir skeggbroddarnir
Engum dettur i hug að halda
þvi fram, að rostungar séu
meðal glæsilegustu spendýra i
sjón. Samt sem áður hafa þeir
visst aðdráttarafl. Brimlarnir
eru klunnalegir með stinn yfir-
skegg og rauð augu, sem minna
á roskinn samkvæmismann, og
urtan hefur háþróað móðureðli.
Aðalheimkynni rostungsins
eru á ýmsum stöðum i
Norður-Kýrrahafi og Norður-
Atlanshafi: Beringsundi og
vesturströnd Alaska við Kyrra-
haf, og Vestur-Grænland og
aðliggjandi heimskautasvæði
Kanada. Hér verður ságt frá
þeim siðastnefndu.
A 17. öld fundust stórir hópar
rostunga i Kanada sunnan St.
Lawrenceárinnar, einkum á
Magdaleneyjum og allt suður
til Nova Scotia. Talið var, að á
Magdaleneyjum einum hefðu
verið milli 7.000 og 8.000 dýr. En
landnemar og sæfarar, sem leið
áttu um,drápu þau miskunnar
laust til að hirða af þeim serkar
húðirnar og vigtennurnar, og i
lok 18. aldar hafði þeim nær
verið eytt.
A fyrri hluta 20. aldar voru
miklar rostunga veiðar
stundaðar norðan Hudson flóa
og við austurströnd Baffin eyju,
en 1931 setti kanadiska fisk-
veiðaráðuneytið fram reglugerð
um bann á útflutningi á
röstungstönnum og húðum frá
þessum svæðum, og leyfi til
veiða voru eingöngu veitt Eski-
móum. Þessi reglugerð var
umbætt 1949, og þar með var
komið i veg fyrir fækkun á
rostungastofninum á þessum
slóðum. Ef frá eru talin litil
rostungabyggð á Belchereyj-
um, eru rostungabyggðir nú
eingöngu á heimskautasvæðum,
einkum i norð-vesturhluta Hud-
sonflóa, Foxe Basin, við Mið-
vestur Grænland og nyrzta
hluta Vestur-Grænlands, norðan
Thule.
Rostungar sjást sjaldan fjarri
rekis að vetrarlagi. Viða á
norðurslóðum er sjórinn nokkuð
grunnur, og svo framarlega
sem ísinn er yfir góðum ætis-
stöðvum á ekki meira en 300
feta dýpi, flykkjast þessi stóru
spendýr á jakana milli máltiða.
Sums staðar dreifist isinn á
sumrin með sjávarstraum-
um og vindi og þá hópast
rostungarnir úr islausu vatninu
á útvalda staöi með kletta-
myndum, sem Eskimóar nefna
„Uglit” (i eintölu ,,ugli)
Þéttbýll ugli er vissulega
merkilegur ásýndar. Svartir,
jökulnúnir klettar skaga upp úr
sjónum, og hver einasta spöng,
krókur og sylla er þakin iðandi
kös af heljarstórum, akfeitum
rauðbrúnum búkum.
Rostungarnir eru sifellt að
hreyfa sig til, eða skriða hver
yfirannan i öllum þrengslunum
Það eru tvær ættir rostunga:
Kyrrahafsrostungurinn (aöal-
lega i Beringssundi og við
Kyrrahafsströnd Vestur-
Alaska) og Atlantshafsrost-
ungurinn, sem aðallega heldur
til við Vestur- og Norðvestur-
Grænland, norðanverða Foxe
Basin og norðanverðan Hud-
sonsflóa. Atlantshafsættin var
áður á suðlægari slóðum, svo
sem Nova Scotia, og voru þá
stórir hópar á Magdaleneyj-
um. Nú á dögum er að visu
smárostungabyggð á Belcher-
eyjum, að öðru leyti heldur
rostungurinn sig eingöngu á
heimskautasvæðum. Þetta
eru rostungar á eyju við
strönd Suðvestur-Alaska.