Alþýðublaðið - 05.08.1922, Side 1

Alþýðublaðið
ÍJeflö út af Alþýduflokknum
—a— i iiiii HH.MIH i iiiwm J MiJjigfMiuuiiMiiiiiiiii
Laugardaghm 5. ágúst.
177 tölnblað
1922
"ÆSSK55S5S ' "TTT» r.'ii'r—S5S .n'n^m '’.'TSSSr.
Um framSeistasa.
----- (Frh.)
Það er nýniieft, að hér er um
gersamlega ó'aæfilegt fyrirkomulag
að ræða. Hve oig á annað að vera,
þegar ekki er reynt að hafa hemil
á gróðabralli eiastakra matmaí
Þegar ðimenningur, sem að réttu
lagi á framleiðsluna, fær ekki að
hafa aein tök á henni ?
Vér kommúnistar krefjurtíst þjóð
nýtingar. Krefjumat hennar vegna
þess, að hún er eina ráðið úf úr
þeim ógöngum, sem kapitalisminn
hefir steypt oss f. Hún er rétt-
mæt krafa fjöldans um hlutdeild í
þeim gæðum, sem hann hefir eytt
öllum kröftum aínum f að skapa.
Heill hans er undir því komin,
að viturlcga sé uaaið og föatu
skipulagi komið á framleiðsluna.
III.
Það þarf engum biöðum um
það að fletfa, að þjóðnýtingin sé
réttmæt Alt, sem er tilgagns fyrir
almenning, er rittmœtt.
Með þjóðcýtingsmni verður fram
leiðslan aðþjöðareign. Framleiðslu-
tækin, hvort sem eru verksmiðjur,
jarðir, skip eða annað, gengur úr
höndum einataklinganna, yfir á
hendur almennings. Tilgangurinn
tír samkvæmt þvf, sem hér er
iarið á undan, sá, að auka fram
leiðsluna í réttu hlutfaili við þötfina,
og gera hana að markmiði, en
ekki bagnaði, þvf þegar hún er
komin á, er ekkl um neinn sér-
atakan gróða að ræða, hejdur að
eins fullnægingu þeirra nauðsynja, |
sem fyrlr hendi eru.
Við verðum fyrst að gera skýr-
au greinarmun milli þjóðnýtingar
og rfkisreksturs. — Ríkisrekstur *)
í kapitalistisku rfki er venjulega
komið á fyrir tilstillí borgara-
flokkanna og cr nokkurskonar
1) Eg hefi að vfsu kallað hann
þjóðnýttngu hér á undan, en þesiu
tvennu er oft ruglað saman, svo
réttara hefði verið að greina þar
strsx á milli.
uoiðluazrvegur, sem notaður er til
friðsefnda Har.n er ekki verk ai-
þýðunnar, enda aSla jaföa f kspital
htlslru augnamiði, o: til hagnaðar
Elns og gefur að skilja, er ekki
hægt að þjóðnýta, þegar eiuhverj,
urn dettur það í hug. Til þess
útheimtist ákveðlð stig — kapi-
talisminn verður að vera á fallanda
fæti, þsnnig, að hægt sé sð taka
ráðin af honum. Þó er ekki svo
að skilja, að ekki megi byrja á
undirbúningi hennar, þótt ekki sé
kominn til, að láta til skarar skríða.
Hér skal minst nokkrum orðum
á venjulegustu aðferðina, sem hölð
er ti' að undirbúa þjóðnýtjngu, hún
er stofnun svonefndra rekstursriða.
Rekstursráð eru upprunalega
rússnesk Þau eru stofnuð upp úr
framkvæmdaráðum þeim, sem fyrir
og um byltingatfmana voru fyrir
hendi á hveiju vinnuplássi. Til
gangur þeirra er f stuttu máli sá,
að ná sem mcstum tökum á stjórn
framleiðslunnar, þannig, að hún
verði þeim til hagnaðar, ea kapi-
talistarnir missi meir og meir valdið
yfir henni. Jafnframt eiga þau að
auka þekkingu og eftirtekt verka
lýðsins á almcnnum fjárhagsmálum.
Helzta verksvið þcirra er að hafa
umsjón með framleiðslunni, ákveða
vinnulag og reglur þær, sem verka
mennirnir og kapitalistarnir skuju
fara eftir. Þau eiga einnig að *Já
um það,* að réttur verkamanna sé
ekki fyrir borð borinn, þeim ekki
misboðið með lángri og óhollri
vinnu, eða reiði kapitalistanna
látin bitna á einstaka mönnnm.
Hver vinnustaður kýs sitt rekst
ursráð eftir sérstökum reglum, sem
auðvitað eru eins f hverju landi
fyrir sig.
Það er auðskillð, að eftir þvf
sem þekking verkalýðsins á fram
leiðaiumálum eykst við þetta, vaxa
áhrif þeirra á stjóin hennar. Þeir
geta þá neytt kapitaiistana til þess,
að hlýta þeim úiskuiðum, sem að
ráðin ákveða, aukin þekking er
bituit vopn í hendi alþýðunnar.
1 ýmsum íöndum er þegír
komið á fót rekstursráðutr, t d.
i Austurrlki og Rússlandi. H f»
þau veiið vérkílýðoum til óroetan
legs gagns og verða það enn meir
þegar frá líður Hugsum okkur
t. d. Rússland Vegna innrásar og
hafnbacns bandamanna hefir sóv
jetstjórnin neyðit til þess, að fi
ýmmm erleadum stórgróðafélög-
um f hendar sérréttindi f yissum
héruðum (svæðuro) Samstundis og
þau hefja vinnu þar, koraa á fót
rekstursráð, sem með iög rikisins
að baki sér geta ráðið mestu um
stjórn framleiðslunnar.
t Þýzkaiandi eru einnig (síðan
1919) slik ráð, en þó með öðru
fyrirkomulagi. Kspitalistarnir réðu
samÞykt þeirra í þinginu, af ótta
við að verkalýðuiiun yrði fljótari
til og kæmi á lögum, sem væru
frekar honum til hagsbóta og
flýttu fyrir þjóðnýtingunni
Það er hugsanlegt, að þjóðnýt-
ingln fari í sumum löndum fram
á þennan hátt, og þí hægt og
sfgandi, einkaniega f þeim löndum,
sem ekki eru komin langt f iðn
aðarlegu tiliitf, sem ekki hafa stór-
iðnað á háu stigi. Annarsstaðar
(auðvitsð í flestum iöndum) fer
þjóðnýtingin fram snögglega, þeg
ar kapitalisminn getur ekki lengur
Jhangið á horriminni. (Frh)
Hendrik S, Ottösson.
Hessar á morgan. í dómkirkj-
unni ki. 11 f h. séra BJarni Jóns-
BOn. í Lmdakotskirkju lágmessa
ki. 6 f. h.; hámessa kl. 9 f. h.
Engin siðdegisguðsþjónuita. í frf-
kirkjunni kl. 5 síðd. próf Haraldur
Nýelsson.
Kátter .Hákon" kom í nótt.
Hafði aflað 17—18 þúsund.
Es. önllfoss kom til Kaup-
mannahafnar 2. ágúst.