Tíminn - 11.01.1976, Blaðsíða 12

12
TÍMINN
Sunnudagur 11. janúar 1976.
Menn og málefni
Hvað gera Nato og
Bandaríkin?
Þorskastríösins er vlöa getiö i erlendum blööum, og teiknarar nota þaö jafnvel f grinmyndir sinar. Þessi teikning birtist nýlega i svissneska
blaðinu National-Zeitung meö textanum „Guö blessi þorskinn.”
Kaupmáttur
tímakaupsins
t siöasta Fréttabréfi Kjara-
rannsóknanefndar er m.a. að
finna fróölegt yfirlit um kaup-
mátt timakaups verkamanna i
dagvinnu á timabili 1963-1975, og
er þá kaupmátturinn 1971 merkt-
ur meö tölunni 100. Samkvæmt
þvi hefur kaupmáttur timakaups-
ins á þessu timabili veriö sem hér
segir, þegar miðað er við fram-
færsluvisitölu:
1963 74.8
1964 79.7
1965 88.4
1966 96.0
1967 98.5
1968 90.3
1969 86.3
1970 93.1
1971 100
1972 117.4
1973 119.6
1974 129.3
1975 114.2
Um töluna fyrir 1975 er þess að
geta, að hún er miðuð við þriðja
ársfjórðung þess árs, annan árs-
fjórðunginn var talan 114.3 og
fyrsta ársfjórðunginn 115.2.
Samkvæmt þessu er ljóst, að
þrátt fyrir hið mikla áfall, sem
hlotizt hefur af versnandi við-
skiptakjörum siðustu misserin,
hefur kaupmáttur timakaupsins
orðið meiri en nokkru sinni fyrr,
þegar árin 1972-1974 eru undan-
skilin, en á þeim tima bjó þjóðin
við stórbatnandi viöskiptakjör.
Þó munar ekki miklu á árunum
1972 og 1973 annars vegar og ár-
inu 1974 hins vegar. Aftur á móti
munar verulega á árunum 1974 og
1975, sem stafar af febrúarsamn-
ingunum 1974. beir sköpuðu
mikla kaupgetu fyrst i stað og fór
visitala kaupmáttarins upp i 134.4
stig á öðrum fjórðungi ársins.
Þetta hefndi sin hins vegar illa,
þar sem var hin mikla verðbólga,
sem af þessu hlauzt. Vinstri
stjómin hafði þvi fullkomlega rétt
fyrir sér, þegar hún reyndi að
spoma gegn hinni óeðlilegu kaup-
hækkun sem fólst i febrúarsamn-
ingunum 1974.
Til varnaðar
Hér i blaðinu hefur verið tekið
undir þau orð Jóns Sigurðssonar,
forstjóra Þjóðhagsstofnunarinn-
ar, að kjarasamningarnir, sem
vom gerðir i júni i fyrra, hafi
verið til fyrirmyndar á margan
hátt, enda hafi þeir stuðlað að
æskilegri efnahagslegri þróun á
siðari hluta siðastl. árs. Allt öðru
máli gilti um kjarasamningana,
sem vom gerðir i febrúarmánuði
1974, Þá var samið um miklu
meiri kauphækkun en nokkur
grundvöllur var fyrir. Eins og áð-
ur segir, reyndi vinstri stjórnin
eftir megni að koma i veg fyrir,
að samið væri um svo mikla
hækkun, en fékk ekki við það ráð-
ið, m.a. vegna áhrifa þáverandi
stjórnarandstööu. Báöir ráöherr-
ar Alþýðubandalagsins tóku mik-
inn þátt i þessari viðleitni, en hún
misheppnaðist eigi að siður.
Strax eftir þessa samningagerð
var ljóst, að hún myndi leiða til
óviðráöanlegrar veröbólgu, og
flutti vinstri stjórnin þvi fmm-
varp, þar sem lagt var til, að sú
kauphækkun, sem fólst i umrædd-
um samningum, kæmi ekki til
framkvæmda, nema aö nokkru
leyti. Illu heilli notaði stjórnar-
andstaðan stöðvunarvald sitt á
Alþingi til aðhindra lagasetningu
um þetta efni. Hinum miklu verð-
bólguáhrifum umræddra kjara-
samninga varð þvi ekki afstýrt.
Ásamt hinum óhagstæðu við-
skiptakjörum hafa þeir verið
meginorsök hinnar miklu verð-
bólgu, sem hér geisaði á siðari
hluta ársins 1974 og fyrri hluta
siðast. árs.
Framundan er nú að gera nýja
kjarasamninga. Reynsla tveggja
áðurnefndra kjarasamninga ætti
að geta verið lærdómsrik við þá
samningsgerð. Febrúarsamning-
arnir frá 1974 eru til jafnmikillar
viövörunar og júnisamningarnir
1975 eru til fyrirmyndar.
Komið við kaun
1 næstum hvert skipti, sem
Tlminn hefur farið viðurkenning-
arorðum um júnisamningana
1975, hefur Þjóðviljinn brugðizt
reiður við. Þetta mun mörgum
þykja undarlegt, þar sem flestir
helztu verkalýðsleiðtogar, sem
fylgja Alþýðubandalaginu, stóðu
að þessari samningsgerð. Þegar
nánar er að gætt, verða þó þessi
viðbrögð Þjóðviljans skiljanleg.
Þjóðviljinn var á öndverðum
meiði við verkalýðsleiðtoga Al-
þýðubandalagsins á siðastl. vori.
Hannskrifaðiþá um þaðdag eftir
dag, að nota ætti kjarasamning-
ana til að reyna að fella rikis-
stjórnina. Það var þeim, sem
réðu Þjóðviljanum ofar i huga, en
að tryggja hag láglaunafólks á
sem skynsamlegastan hátt, eins
og gert var. Samningarnir urðu
ráðamönnum Þjóðviljans mikil
vonbrigöi. Þess vegna æsast þeir
upp i hvert skipti, sem viðurkenn-
ingarorð eru sögö um samning-
ana.
AAesta áfall
í 40 ár
I umræddum gremjuskrifum
þeirra Þjóðviljamanna gætir þess
mjög, að reynt sé aö gera sem
minnst úr þeim erfiðleikum, sem
glimt er við. (Jtúrsnúningur
þeirra og blekkingar um þau mál,
hagga þó ekki þeirri staðreynd,
aö á siðasta ári rýrnuðu þjóðar-
tekjurnar um 9% á mann og er
það meiri rýrnun en hér hefur
orðið á einu ári um 40 ára skeið.
Þessa rýrnun má fyrst og fremst
rekja til versnandi viðskipta-
kjara. Siðan I heimskreppunni
miklu hefur þjóðin ekki orðið fyr-
ir meiri efnahagslegu áfalli á einu
ári og hlýtur öllum, sem eitthvað
hugsa, að vera ljóst, hvilikan
vanda slikt skapar.
Það er vitanlega ljóst, hvaö
vakir fyrir Þjóðviljanum, þegar
hann er að reyna að gera sem
minnst úr efnahagsvandanum.
Formaður Alþýðubandalagsins
fór heldur ekki dult með það i
áramótaboðskap sinum. Þeir,
sem nú ráða I Alþýðubandalag-
inu, eru enn við sama heygarðs-
homið og á siðastl. vori. Það á að
nota samningsgerðina nú til þess
að reyna að fella rikisstjómina.
Aðrir menn fara nú með forustu
Alþýðubandalagsins en þeir, sem
reyndu að spyrna gegn óheillaaf-
leiðingum kjarasamninganna i
febrúar 1974. Þess verður hins
vegar að vænta, að verkalýðsleið-
togarnir, sem fylgja Alþýðu-
bandalaginu, láti stjórnast meira
af hagsmunum láglaunafólks en
æsiskrifum Þjóðviljans eins og
þeir gerðu sér til mikils sóma á
siðastl. vori.
Sporin hræða
Framangreindar tölur um
kaupmátt timakaupsins sýna
ljóslega, að tekizt hefur að af-
stýra mikilli kjaraskerðingu,
þrátt fyrir hið stórfellda fjár-
hagslega áfall, sem þjóðin hefur
oröið fy rir. Þeir menn eru lika til,
sem telja að kjaraskerðingin
hefði átt að verða meiri, og rikis-
stjórnin hafi þvi ekki reynzt nógu
sterk stjórn. Blaðið Visir hefur
hvað eftir annað kosiö sér aö ger-
ast málgagn þessara manna. Þeir
telja, að rikisstjórnin hefði átt að
gripa til strangra og harkalegra
aögerða liktoggert var á árunum
1968-1970.
Þessu er þvi fyrst til að svara,
að reynslan frá þessum árum er
til viövörunar. Þá kom hér til
stórfellds atvinnuleysis og mikils
landflótta af völdum þess. Þá
urðu hér stórfelldari verkföll en
nokkru sinni fyrr og siðar. Núver-
andi rikisstjórn hefur ekki viljað
eiga þátt i þvi, að slikt ástand
skapistaftur. Hún hefur þvi reynt
að fara vægilega i sakirnar og að
stilla óhjákvæmilegri kjara-
skerðingu sem mest i hóf. Hún
hefur jafnframt leitaö eftir sem
beztu samstarfi við verkaiýðs-
hreyfinguna. Forustumenn
verkalýðshreyfingarinnar mega
lika eiga það, að þeir tóku mjög
skynsamlega á málum 1975. Júni-
samningarnir munu lengi verða
taldir til fyrirmyndar um skyn-
samlega samningagerð, enda
eiga þeir drjúgan þátt i því, að
kjaraskerðingin varð ekki meiri
og að hægt var að tryggja næga
atvinnu i landinu.
Viðvörun til
Nato og
Bandaríkjanna
Eftir þá atburði, sem gerðust
úti fyrir Austfjörðum sl. miðviku-
dag, þegar brezk herskip reyndu
að sigla á bæði Tý og Þór, er það
ljósar en nokkru sinni áður, að
brezk stjórnarvöld hafa markað
þá stefnu, að reyna að gera is-
lenzku varðskipin ófær til gæzlu-
starfa. Hvenær, sem er, geta hlot-
izt stórfelldustu slys af þessum
ásiglingartilraunum. I samræmi
við áróðursvenju Breta i styrjöld-
um, reyna þeir að kenna andstæð-
ingnum um árekstrana og ásigl-
ingatilraunirnar, en eftir siðustu
atburði, er það svo ljóst, að brezk
stjómarvöld fara hér með visvit-
andi ósannindi, að óþarft er að
fara um þaö fleiri orðum.
Eftir þessa atburði er i vaxandi
mæli spurt hér á landi: Er ekki
oröið timabært að tilkynna brezk-
um stjórnvöldum að áframhald
þessara ásiglingartilrauna muni
leiða til heimkvaðningar sendi-
herra og stjórnmálaslita? Er ekki
orðið tlmabært að gera Nato ljóst,
að taki það ekki skýra afstöðu
með íslendingum, muni íslend-
ingar endurskoða afstöðu sina til
þess? Og má ekki fara að minna
Bandarikin á, að tslendingar
muni endurmeta vernd þeirra, ef
þau láta með öllu afskiptalaust,
að erlend herskip reyni að
skemma og eyðileggja Islenzk
varðskip á fiskimiðunum við ts-
land?
Svigrúm nánast
ekki neitt
t áramótagrein Ólafs Jóhann-
essonar, formanns Framsóknar-
flokksins, voru færð glögg rök að
þvi, að Bretar ættu engan laga-
legan eða siðferðilegan rétt i
landhelgisdeilunni. Siðan sagði:
„Þrátt fyrir þessar staðreynd-
ir, var ég þeirrar skoðunar, að
sanngjörn, friðsamleg lausn væri
báðum aðilum farsælli en ófriður
og hefði viljað gefa nokkuð fyrir
friðinn. En vegna hóflausrar óbil-
girni Breta var enginn kostur á
slfkri lausn. Og þá er að taka þvi.
Baráttunni við Breta mun hald-
ið áfram með öllum tiltækum ráð-
um. Við höfum farið hæfilega
stillt af stað, en baráttan mun
smám saman hert, og allra ráða
neytt. Samskipti okkar við Breta
á öllum sviðum eiga að mótast af
þvi, að við heyjum við þá baráttu
um lifshagsmuni okkar.
Allar samningaumleitanir við
Breta eru auðvitað útilokaðar á
meðan þeir halda uppi hernaðar-
aðgerðum og ránskap á Islands-
miðum. Svigrúm til samninga
varðandi helztu nytjafiska er og
litið og nánast ekki neitt. Það
liggur ljóst fyrir, eftir aö niður-
stöður fiskifræðinga urðu kunn-
ar.”
Að lokum fórust Ólafi Jóhann-
essyni þannig orð um þorska-
striðiðað Bretar myndu i augum
heimsins fá á sig óafmáanlegt
háðungarmerki fyrir að hafa
þrisvar sinnum á tveim áratug-
um farið með hernaði á hendur
vopnlausri smáþjóð, sem þeir eru
i bandalagi við. Og það hefur
ásannazt, að hinir brezku sósial-
demókratar eru i þessum efnum á
allan háK illskejitari en brezka
Ihaldsstjórnin var.
St jór na ra ndstaða n
Þáttur stjórnarandstööunnar i
stjórnmálasögu siðasta árs verö-
ur þvi miður að teljast hörmuleg-
ur. Hjá Alþýöubandalaginu hefur
þeim for'ustumönnum, sem stóðu
2Íi ábyrgri afstöðu vinstri stjórn-
arinnar, verið alveg þokað til
hliöar. Þar hefur ný forusta tekið
völdin. Stefna hennar hefur verið
lýðskrum af versta tagi. Krafizt
er stórfelldra framfara á öllum
sviðum, en jafnframt hamast
gegn öllum óhjákvæmilegum
skattaálögum. Afleiðing slfkrar
stefnu yrði ringulreið, skipulags-
leysi og hrun,ef fylgt væri. Furðu-
legt er, að flokkur, sem telur sig
fylgjandi skipulagshyggju, skuli
bjóða upp á slikt. Alþýðuflokkur-
inn fylgist hálfur með I þessu
kapphlaupi, oghefurenn ekki náð
að marka neina sjálfstæða stefnu
eftir hrun hans sökum stefnunn-
ar, sem hann fylgdi á árunum
1968-1970.
Vonandi bætir stjórnarandstað-
an ráð sitt á hinu nýbyrjaða ári.
— Þ.Þ.