Tíminn - 17.01.1976, Side 3

Laugardagur 17. janúar 1976.
TÍMINN
Nýskipan sjóðakerfis sjóvarútvegsins
Sjóðir verði lagðir niður og ein
lög verði sett um útflutningsgjald?
Hagkvæmustu bátarnir bera þungann at sjóðakerfinu og hinir lökustu græða á því
OÓ-Reykjavik. Endurskoðun á
hinu flókna og viðamikla sjóða-
kerfi sjávarútvegsinshefur staðið
yfir, og i siðasta mánuði samdi
Jón Sigurðsson, þjóðhagsstjóri,
skýrslu um sjóðina, hlutaskipti og
fiskverð og gerði tillögur um nýja
starfshætti varðandi þessi atriði.
Meðal þess sem þjóðhagsstjóri
leggur til, er að oliusjóður fiski-
skipa, sem bólgnað hefur óskap-
lega að undanförnu, verði lagður
niður og niðurgreiðslu oliu tii
fiskiskipa hætt.
Helztu tillögurnar eru, að öll
ákvæði um útflutningsgjöld af
sjávarafurðum verði numin úr
lögum. Sett verði ein lög um út-
flutningsgjald af útfluttum
sjávarafurðum, sem varið sé i
þágu sjávarútvegsins. Gjaldið
verði einfalt vörugjald af fob
verði gjaldskylds útflutnings og
ekki hærra en 6-7%. Tekjum af út-
flutningsgjaldi verði skipt með
lögum milli viðtakenda, sem
verði: Aflatryggingasjóður, Fisk-
veiðasjóður og verði Fiskimála-
sjóður sameinaður honum,
Tryggingasjóður fiskiskipa, til
sjávarrannsókna og til samtaka
sjómanna og útvegsmanna. Til-
laga til Stofnlánasjóðs lækki að
hlutfallstölu til. öll ákvæði um
Stofnlánasjóðog ráðstöfun fjár úr
honum verði felld inn i ein lög.
Verðlagsráð sjávarútvegsins
hagi fiskverðsákvörðunum sinum
i samræmi við þessar tillögur um
útflutningsgjöld og Stofnlánasjóð.
Þetta hefði i för með sér verulega
hækkun fiskverðs.
Fjárráðstöfun Tryggingasjóðs
fiskiskipa verði minnkuð til
muna, þannig að iðngjaldsstyrkir
úr honum verði ekki hærri en
helmingur þess, sem orðið hefði
að óbreyttu kerfi.
Framleiðslueftirlit sjávar-
afurða verði kostað af vinnslu-
stöðvunum og útflutningsgjald til
þess falli niður.
Tveir kostir koma til greina
vegna breytingar á skiptum
vegna nýskipunar á sjóðum. 1
fyrsta lagi lækkun á skipta-
prósentum til þess að mæta aukn-
um beinum útgerðarkostnaði, án
þess að hlutir áhafnar i heild
skerðist, eða i öðru lagi, að
oliufrádráttur verði tekinn óskipt
frá á hverjum bát.
Til þess að hlutir áhafna úr hinu
nýja skiptaverðmæti haldist fyrir
megingreinar flotans og til þess
að auka bátshlutinn á móti
kostnaðarauka af kerfisbreyting-
unni verði allar skiptaprósentur
endurskoðaðar með tilliti til
hækkunar fiskverðs og frádrátt-
ar oliukostnaðar frá óskiptu afla-
verðmæti. Vegna aðfangafrá-
dráttarins yrði sennilega minni
röskun á skiptaprósentu en ætla
mætti. Bent er á að i þessu sam-
bandi séu stóru togararnir sér-
stakt vandamál.
1 lok tillagnanna segir þjóð-
hagsstjóri, að vinda verði bráðan
bug á þvi að koma breytingunum
á sjóðakerfinu og hlutaskiptum i
framkvæmdog þurfa sjómenn og
útvegsmenn að koma sér saman
um æskilegan gildistökudag.
Mikilvægt er að meginvertið
þessa árs, bæði til þorsk- og
loðnuveiða, geti hafizt við réttari
rekstrarskilyrði en nú liggja fyr-
ir.
Framhald á 5. siðu.
Skemmdir á vatnsleiðslunni
meiri en talið var í fyrstu
Utanríkismálanefnd
telur eðlilegt að
stjórnmálasambandi
verði slitið
?ébé-—Rvik. — 1 gærdag barst
dómsmálaráðuneytinu álitsgerð
þeirra sérfræðinga, sem dóm-
kvaddir voru til þess að láta
uppi álit um aðdraganda og or-
sök áreksturs brezku freigát-
unnar Leander F 109 og varð-
skipsins Þórs hinn 9. þ.m. og
hélt utanríkismálanefnd fund i
gær, þar sem fjallað var um
álitsgerðina. Eftir aðhafa kynnt
sér álitsgerðina telur nefndin
það eðlilega afleiðingu af yfir-
lýsingu rikisstjórnarinnar 8.
þ.m. að stjórnmálasambandinu
við Bretland verði slitið. Hér á
eftir fer útdráttur úr álitsgerð
sérfræðinganna þriggja, þeirra
Jónasar Sigurðssonar skóla-
stjóra Stýrimannaskólans i
Reykjavik, Andrésar Guðjóns-
sonar skólastjóra Vélskólans og
Arna Guðjónssonar bæsta-
réttarlögmanns.
Aðurnefndir matsmenn fengu
i hendur endurrit sjóprófs, sem
fram fór á Seyðisfirði 12. janúar
s.l., ásamt fylgiskjölum, sem
lögö voru fram á dómþinginu,
en þar eru m.a. skýrsia skip-
herrans á Þór, ljósrit úr lögbók
ásamt útdrætti úr minnisbók
varðskipsins frá 9. janúar. Þá
var matsmönnum einnig afhent
endurrit sjóprófs, sem fram fór
i sjó og verzlunardómi Reykja-
vikur 13. janúar ásamt 4 réttar-
skjöium.
Auk framantalinna gagna,
höfðu matsmenn frumkvæði að
þvi að fá að skoða fréttakvik-
mynd þá, sem sýnd var i frétta-
tima sjónvarpsins 14. janúar,
en mynd þessi er gerð af brezka
fréttamanninum Norman Rees
og samstarfsmönnum hans frá
brezku sjónvarpsstöðinni ITN
um borð i varðskipinu Þór 9.
janúar og sýnir árekstur þann,
sem mál þetta snýst um.
Loks hafa matsmenn fengið i
hendur ljósrit af simskeyti með
lýsingu tveggja skoðunarmanna
á Seyðisfirði, Guðna Kristjóns-
sonar og Stefáns Jóhannssonar,
á skemmdum á Þór af völdum
árekstursins 9. þ.m. en þá skoð-
un framkvæmdu þeir að beiðni
lögmanns Samábyrgðar íslands
á fiskiskipum.
Þegar lagðar eru til grund-
vallar skýrslur yfirmanna varð-
skipsins Þórs, vitnisburðir skip-
herra og flugstjóra á TF Sýr og
hliðsjón er höfð af öðrum þeim
gögnum, sem upp hafa verið
talin, er álit matsmanna að at-
burðir hafi i aðalatriðum átt sér
stað sem hér segir:
„Varðskipið Þór, sem hafði
látið reka undan Langanesi hélt
af stað laust fyrir hádegi 9. þ.m.
með stefnu 127 gr. r/v i átt til
hóps 24 brezkra togara, sem
sumir voru að veiðum, um 6
sjómflur innan 50 milna fisk-
veiðilögsögunnar frá 1972. Um
kl. 13.00 sama dag, kom brezka
freigátan Leander til móts við
varðskipið, sem þá var i um 10
sjómilna fjarlægð frá togara-
hópnum. Veður á þessum slóð-
um var þá sunnan 4 vindstig,
hálfskýjað skyggni gott og dálit-
il alda og hélst svo um sinn.
Upp úr þessu hóf freigátan
Leander að sigia mjög nálægt
Þór. 1 nokkurn tima fyrir
áreksturinn sigidu skipin að
mestu i sömu stefnu og sveigði
freigátan stundum að Þór, en
siðan frá honum aftur. Þegar
freigátan sveigði inn á Þór,
hafði Þór verið sveigt undan.
Skipherra og flugstjóra Sýr
ber saman um að Leander hafi
ýmist dregist aftur með, en sið-
an fljótt dregið Þór uppi aftur og
þá siglt mjög nálægt varðskip-
inu, jafnvel i nokkurra metra
fjariægð. Sýr var yfir skipunum
þegar áreksturinn varð og sást
hann þvi ekki úr flugvélinni, en
eftir á sást greinii. frá skrúfu-
vatni freigátunnar að henni hafi
verib beygt inn á bakborðssiðu
Þórs. Yfirmenn varðskipsins
Þórs staðhæfa að Leander hafi,
áður en árekstur varð, verið bú-
inn að gera margar grófar
tilraunir til ásiglingar, en hér á
eftir er sjálfum árekstrinum'
lýst, skv. þeim heimildum sem
áður hefur verið sagt frá:
Kl. 14.11 heldur Þór stefnuna
153 gr. r/v og er á fullri ferð
áfram. Kl. 14.12 er freigátan við
skut Þórs og eykur ferð. Kl.
14.13 eykur freigátan ferð og
kemur fram með Þór á bak-
borða. Kl. 14.14: Þór heldur
sömu stefnu, og freigátan er
með stefnið viö brú varðskips-
ins. Kl. 14.15. Freigátan kemur
aftur fram með Þór, bil milli
skipanna er örstutt. Kl. 14.21
Framhald á 5. siðu.
Gsal-Reykjavik. — i gær voru að
koma I ljós fleiri og fleiri
skemmdir á aðalvatnslögninni tii
Kópaskers og að sögn Kristjáns
Ármannssonar, kaupfélagsstjóra
og formanni Aimannavarnar-
nefndar miðar viðgerð þvi frem-
ur hægt. Fáir jarðskjálftar voru á
Kópaskeri i gærdag, en i fyrrinótt
komu tvær hrinur, sem hvor um
sig stóð i u.þ.b. klukkutima að
sögn Kristjáns. Snarpur kippur
kom kl. 7.20.
verið gerðará sprungunni i öxar-
firði, sem menn telja að sprengi-
gos hafi orðið L siðastliðinn
miðvikudag, en þessi nýja
sprunga er allt að hundrað
metrar á breidd og um og yfir
tuttugu metrar á dýpt.
I gær hófst undirbúningur að
könnun á skólplögnum en talið er
aðþær séu meira og minna úr lagi
gengnar. Sömu sögu er að segja
um simakerfið, en væntanlegir
eru menn eftir helgina til að ráða
bót á þvi. Rafkerfið hefur að
mestu verið I lagi á Kópaskeri, en
fylgzt er með þvi i yfirgefnum
húsum. Öskað hefur verið eftir
þvi, að komið verði upp vararaf-
stöð á Kópaskeri.
Sfðustu tvo daga hefur verið
unnið að þvi, að koma þjónustu
kaupfélagsins i eðlilegt horf.
Unnið er að styrkingu og öðrum
þeim lagfæringum, sem talið var
að þyrfti að gera, til þess að
tryggja öryggi þeirra ibúðarhúsa,
sem hvað verst voru leikin i
jarðskjálftanum á þriðjudag.
Verið er að kanna oggeraúttekt
á ibúðar- og útihúsum i hreppnum
norðan og sunnan Kópaskers.
I gærkvöldi voru væntanlegir
menn til að setja upp talstöð i
Leirhöfn og á Kópaskeri, til að
tryggja samband þar á milli.
Vegna fyrirspurna brottfluttra
ibúa varðandi tryggingar, vill
Almannavarnarnefnd Kópaskers
benda fólki á að snúa sér til Sam-
vinnutrygginga á viðkomandi
stað. Einnig vill nefndin vekja at-
hygli á, að á þriðjudag mun verða
i sjónvarpinu umræðuþáttur um
þessi mál.
Almannavarnarnefnd Kópa-
skers beinir þeim tilmælum til
heimamanna, að þeir sjóði allt
neyzluvatn til öryggis fyrst um
sinn, að þeir sem hafa átt erfitt
um svefn eða eiga við aðra
vanliðan að striða, snúi sér til
hjúkrunarkonunnar, hvenær sem
er.
Astandið svartara en
í „svörtu skýrslunni?"
gébé Rvik. — Jakob Jakobsson
fiskifræðingur er nýkominn af
ráðstefnu á vegum Alþjóðahaf-
rannsóknarráðsins i Kaup-
mannahöfn. — Þar varsamdóma
niðurstaða fiskifræöinga, að
leggja til grundvallar i öllum
meginatriðum sömu vinnuað-
ferðir og gert var við vinnslu
„svörtu skýrslunnar”. Algert
samkomulag varð um að leggja
tilaði framtiðinni yrði gætt meiri
varfærni i ákvörðun hámarksafla
heldur en áður hefur verið, og er
ástandið álitið jafnvel enn
svartara en fram kemur i „svörtu
skýrslunni.”
Málefni ráðstefnunnar i Kaup-
mannahöfn var vinnsluaðferðir
við að ákveða stærðir fiskistofna.
Ráðstefnuna sóttu tólf fiski-
fræðingar. þar af fimm brezkir.
Knútur Otterstedt rafveitustjóri:
„Hef aldrei sagt, að óþarfi
væri að virkja við Kröflu„
SJ-Reykjavik. — h’réttin sem
dagblaðið Visir birti i gær um það
sem ég sagði á fundi Verk-
fræðingafélags islands i fyrra-
kvöld er alröng, sagði Knútur
Otterstedt, rafveitustjöri Norður-
lands eystra, i viðtali við Timann
i gær — Ég sagði aldrei að Kröflu-
virkjun værióþörf, á það lagði ég
engan dóm. Meginefni máls mins
var að reyna að gera fundar-
mönnum grein fyrir greiðslustöðu
virkjunarinnar þegar hún hæfi
rekstur og næstu ár á eftir. Að
minum dómi blasir þar við mjög
mikill hallarekstur ailt fram tií
ársins 1985.
Knútur var meðal þeirra, sem
tóku til máls á geysifjölmennum
fundi hjá Verkfræðingafélagi ts-
lands á fimmtudag, þar sem rætt
var um Kröflu og byggðalinuna.
— Ég hafði nokkurn aðdraganda
að þessari niðurstöðu minni og
skýrði þá m.a. frá markaðinum
fyrir raforku nyrðra undanfarin
ár, sagði Knútpr i viðtali við
Timann.
— Mér virðast niðurstöður minar
samhljóða skoðunum prófessors
Jónasar Elíassonar, sem hann
birti i blaðagrein i Visi fyrir
skömmu.
Við spurðum Ingvar Gislason
alþingismann og Kröflunefndar-
mann álits á þessum ummælum
Knúts Otterstedt, en hann var þá
á Akureyri, og hafði ekki setið
fund Verkfræðingafélagsins: —■
Ég tel að rétt hafi verið og alveg
nauðsynlegt að virkja Kröflu. Það
er bezti virkjunarkosturinn eins
og er. Virkjun Blöndu er stór-
virkjun, sem hreint og beint
kallar á meiri stóriðju.
Um rekstur Kröflu vil ég ekkert
segja að svo komnu máli og hef
ekki skýrslur um þau mál við
hendina. við höfum okkar
ráðgjafa og ráðunevti. sem um
þau mál fjalla. Kröflunefnd er
fyrst og fremst framkvæmda-
aðili. mér hefur aldrei verið falið
að reka Kröfluvirkjun.
Á fundi Verkfræðingafélagsins
fluttu framsögu þeir Gunnar
Thoroddsen orkumálaráðherra.
Karl Ragnars hjá Orkustofnun.
Páll Lúðviksson úr Kröflunefnd.
Jón Sólnes formaður Kröflu-
nefndar og Valgarð Thoroddsen
rafveitustjóri. Voru fundatmenn
bundnir þagnarheiti. að segja
ekki frá þvi sem fram fór á
fundinum og aðeins einn blaða-
maður fékk að sitja fundinn með
sama skilyrði. að þvi er sagt er.
Þókvisaðist fljótlega um það sem
fram fór. enda höfðu ýmsir
félagsmanna tekiðgesti með sér.
Framsöguerindi stóðu lengi. og
var mælendaskrá fljótt lokað
vegna þess hve fundurinn dróst i
timann. fengu þvi færri að taka
til máls en vildu.