Tíminn - 18.01.1976, Blaðsíða 25

Sunnudagur 18. janúar 1976
' ’ 'TÍMINN
25
KVIKAAYNDIR — KVIKAAYNDIR — KVIKAAYNDIR — KVIKAAYNDIR — KVIKAAYNDIR —
OKKUR SKORTIR ÞANN TRÚAR-
LEGA OG SÖGULEGA BAK-
GRUNN, SEAA ÞARF TIL AÐ
SKYNJA HROLLVEKJUNA í AAYND
ÞESSARI. ÞVÍ HLÝTUR HÚN í
OKKAR AUGUAA AÐ VERA
TILGANGSLÍTIL
MANNLEG AFSKRÆAAING
KVIKAAYNDA
HORNIÐ
Umsjónarmaður
Halldór
Valdimarsson
SEM ENGUM GETUR GERT GOTT AÐ SJÁ
AUSTURBÆJARBIO:
SÆRINGAMAÐURINN
Þegar um kvikmyndina
Særingamanninn er fjallað, svo
og þegar á hana er horft, verður
að hafa í huga bakgrunn hennar,
þau trúarviðhorf, sem hún er
sprottin af. Án þess verður mynd-
in ekki skilin, og án þess verða öll
skrif um hana kák.
Efni myndarinnar má virðast
næsta fáránlegt og fjarri öllum
raunveruleik í augum og eyrum
kaldrifjaðra tslendinga, sem lifað
hafa alla sina tið i návigi við
kölska og lita á hann sem einn af
refum viðskiptalifsins, fremur en
verulega illt afl og afgerandi.
Þvi má þó ekki gleyma, að það er
fyrst og fremst mótmælendatrú
okkar, sem skapað hefur meö
okkur viröingarleysi þetta og
vantrú á veraldleg völd gamla
mannsins. Þar sem menningar-
legur forgrunnur okkar dregur
fram fáránleikann, beinir uppeldi
og trúarlegur grunnur rétt-
trúaðra kaþólikka huga þeirra að
ógnum og hræðileik þess, sem
fyrir augu og eyru ber.
Trú kaþólikka á tilvist kölska er
mun litrikari, sterkari og skapar
með þeim meiri ógn en orðiö get-
ur með okkur. Þeim er hann
hræðilegt afl, vald hins illa I
heiminum, keppinautur guðs um
sálir þeirra, og jafnvel likami.
Þeir verða vakandi og sofandi að
vera á verði og reiðubúnir til bar-
áttu, þvi ef þeir slaka á árverkn-
inni, getur hann náð tökum á
þeim, og þeirra biður eilif for-
dæming.
Viö skynjum kölska sem
lúmskan, illkvittinn hrekkjalóm,
sem viö getum teflt skák við,
kveðizt á við og gert að þjóni okk-
ar. Meira að segja hugmyndir
okkar um himnariki og helviti eru
of loðnar til að valda okkur veru-
legum áhyggjum.
Þennan mismun ber að hafa I
huga, þegar horft er á kvikmynd-
ina Særingamanninn, og sé það
gert, verður hún það hryllileg-
asta, sem sézt hefur á hvita tjald-
inu hér.
Sagan
Litil stúlka, dóttir leikkonu
einnar, tekur skyndilega að sýna
af sér látæði, sem ekki getur talizt
eðlilegt. Hún rifur allt og tætir
umhverfis sig, gerist ruddaleg I
framkomu, og upp úr henni renn-
ur hið soralegasta orðbragð, sem
hægt er að hugsa sér. Jafnframt
þessu ummyndast hún i útliti, af-
skræmist og þrútnar.
Breyting sú, sem á henni verð-
ur, ber öll einkenni þess, sem I Is-
lenzkum þjóðsögum er nefnt um-
skiptingar, og greinilegt er, að
hún er alls ekki lengur sú sem hún
var.
Móðir hennar leitar meö hana
til sálfræðinga og geölækna, sem
skoða hana, rannsaka og ræða sin
á milli, en reynast með öllu ófærir
um að hjálpa henni á nokkurn
máta.
Þegar sjúkleiki stúlkunnar
ágerist svo, að ekki er orðið lift
umhverfis hana, verður móður
hennar það loks fyrir að leita til
kaþólsku kirkjunnar, i þeirri von
HVER SINN SKAMMT
Stjörnubiú
Allt fyrir Elsku pétur
Leikstjórn: Peter Yates
Aðalhlutverk: Barbra Streisand,
Michael Sarrazin, EsteR'e Par-
son, William Redfield, Vivian
Bonnell, Richard Ward.
Hvortheldur hún er óframfærin
stúlka, sem reynir að brjótast til
frama á leiksviði, lifsleið gleði-
kona, sem leitar sér menntunar i
oröabók, eða eiginkona leigubil-
stjóra, sem leitar manni sinum
leiða til áhugaverðari starfa, þá
er hún söm og jöfn.
Svo ófrið, að hún nálgast
fegurðina aftan frá, einlæg, áköf,
tilkippileg i hvers kyns brask og
brall, klaufsk og oft kjánalega
einsýn, en heiöarleg og tekur það
nærri sér að leyna einhverju.
Hugurinn ber hana ávallt hálfa
leiö, og stundum lengra, og þvi
flækir hún sig gjarna i vefi, sem
henni er ekki fært að losa sig úr
hjálparlaust. Oftast er þó grinið
efst á baugi, mannleg kátina og
lifsgleði, sem þvi miður er að
glatast úr kvikmyndaheiminum.
Hún heitir Barbra Streisand og
hóf leikferil sinn i söngvamynd-
um af léttara tagi, en hefur siðan
leikið i sönglausum myndum
jafnt, með vel viðunandi árangri.
Henni tekst að gæða hlutverk sin
hlýlegri gleði, sem nær til flestra
áhorfenda, og þótt hún sýni ekki
annaö en sjálfa sig i hlutverkum
sinum, þá er það nóg.
Það er hæfilegt að sjá eina af
myndum hennar á ári.
i baráttu
við kerfið
Henrietta (Barbra Streisand)
er eigiukona Pete (Michael
Sarrazin) og er ákaflega ánægö
með þá stöðu sina. Hún er akai-
' '^ifangin af manni sin”Tn oa
Ekki er þó lifiö óslitinn dans á
rósum hjá þeim Henriettu og
Pete, þvi þau hafa litlar tekjur og
þurfa að spara grimmt til að
komast af. Hver reikningur verð-
ur að skoðast og endurskoðast
vandlega, áður en hann er sam-
þykktur og greiddur, og öll út-
gjöld verða að takmarkast eftir
getu.
Það er þvi óhjákvæmilegt að
Henrietta (eða Henry, eins og
Pete nefnir hana) lendir i útistöð-
1 um viö kerfið, sem alls ekki er
miðað við sparnað einstaklings-
ins. Henry rekur sig einfaldlega á
það, að þau eru stöðluð i spjald-
skrám hinna ýmsu stofnana, og
öll merki þess að stöðlunin lýsi
þeim ekki rétt, eru túlkuð sem
tákn um óheiðarleika og ofneyzlu.
Henry rekur sig þvi á að yfir-
borö kerfisins segir litið um inn-
viði þess. Hinar svokölluðu þjón-
ustustofnanir, svo sem trygg-
ingafélög, lánastofnanir, sima-
félög og fleiri, hafa alls ekki þjón-
ustu að markmiði, eins og þær þó
halda fram i auglýsingum sinum
og kynningarslagoröum. Þessar
stofnanir eru einfaldlega settar
upp til að mjólka hinn almenna
borgara, og ef þær neyðast til að
sýna þjónustulund gagnvart ein-
hverjum, þá er samningum við
hann tafalaust sagt upp.
Einstaklingurinn er varnarlaus
og hjálparvana gagnvart ægi-
valdi stofnananna.
Hitt kerfið
Þegar Henry og Pete sjá sér
möguleika á aö græða peninga á
viöskiptum, geta þau þvi ekki
leitaö til opinberra um
stofnfé að láni. i >u
á. aö hver sá s'em ekki á penn.^.
til okrara og fær hjá honum þá
peninga, sem þörf var fyrir. Þar
með hefst ferill hennar i „Hinu
kerfinu”, sem er alveg eins og hið
opinbera, nema faliö.
Henry gengur kaupum og söl-
um meðal undirheimalýðsins og
flækist æ meir i netum hans. Að
lokum fer þó allt vel, eins og vera
ber, og draumar þeirra hjóna-
kornanna rætast.
Samanburður
Við höfum áður séð kvikmynd-
ir, þar sem grin er gert að kerfinu
og slagorð þess gerð að engu með
þvi að sýna hiörétta eðli þess. Viö
höfum einnig séö myndir, sem
sviptu hulunni af undirheimavið-
skiptum vestrænna þjóðfélaga.
Það sem þessi mynd hefur um-
fram aðrar að þvi leyti til, er
samanburðurinn á þessum tveim
viðskiptakerfum, samanburður,
sem sýnir þau sem áþekk, allt að
þvi eins, nema hvað annað er lög-
legt, hitt ólöglegt.
Spurningin veröur sú, hvað
skilur i raun lög frá lögleysu i við-
skiptum?
Svarið verður: Ekkert, utan
mismunandi aöferöir við inn-
heimtu.
Létt og leikandi
I stuttu máli, Kvikmynd þessi
erlétt og leikandi og hin ágætasta
á að horfa. Hún getur ekki talizt
listaverk, og er ekki heldur frá-
bæraðneinu leyti, en fyllir þó vel
þaö hlutverk sem henni er ætlaö.
Streisand skilar hlutverki
Henry með ágætum, þótt nafn-
breytingin sé e.t.v. óþörf. Aörir
leikarar standa og fyrir sinu.
' Tvndin er fersk, þrátt fyrir af-
lum klvsium,
oy >,;W - --
ann i stúlkunni i þvi skyni að
kynnast honum, og ákvarða
þannig áhrifarikustu aðferðina til
að særa hann. 1 viðræðum við þá
kynnir andinn sig sem Satan
sjálfan, og færir nokkrar sönnur á
að kynningin sé rétt.
Að undirbúningnum loknum
hefst svo viðureign þeirra við
djöfsa, og verður hún æði söguleg,
áður en yfir lýkur.
Söguþráðurinn er i upphafi
myndar tengdur fornri tið og
menningu og með þeim tengslum
látið liggja að þvi, að vald kölska
sé ekki á nokkurn hátt timabund-
ið. 1 myndarlok er einnig sett upp
nokkurs konar vopnahlé, kölski er
ekki sigraður, heldur hefur hann
Framhald á bls. 27.
HAFNARBÍÓ:
GULLÆÐIÐ
Það verður enginn svikinn af Gullæðinu, fremur en flestum öðrum
myndum meistara Chaplin. Mannleg hlýja hans og græskulaus kimni
ná hug og hjarta áhorfandans, svo fremi hann er mannlegur.
Litli maðurinn með stóra hjartað er kominn á tjaldið enn einu sinni,
og vetrarveður ætti ekki að stöðva neinn kvikmyndaáhugamann.
— HV
GAMLA BÍÓ:
HRÓI HÖTTUR
Frábær mynd, sem enginn ætti að láta fram hjá sér fara. Walt Disney
kvikmyndaverið hefur sérhæft sig i gerð langra teiknimynda, sem yfir-
leitt fjalla um dýralif, og myndir þessar eru ávallt með þvi bezta, sem
völ er á i kvikmyndahúsunum.
Þótt undirrituðum þyki þessi mynd ekki ná alveg þvi sem sumar
fyrri myndirnar hafa verið, svo sem hefðarkettirnir, þá er það per-
sónulegt mat og breytir engu um að þessi mynd er einnig frábær.
Hver veit, máski sagan af Hróa hetti hafi einmitt gerzt svona. — HV
TÓNABÍÓ:
BORSALINO OG CO.
Hressandi blóðbaðsmynd, sem fjallar um átök Mafiufeðra i Mar-
seille.
Vélbyssurnar gelta, sýran kraumar, næturklúbbarnir loga glatt og
afbrotamenn eru trúir köllun sinni.
Delon er i essinu sinu i hlutverki hins kaldrifjaða manndrápara, og
ekki laust við að grunsemdir læðist að áhorfandanum, um að hann hafi
komið nálægt sliku áður.
Kærkomin hvild frá kynþáttaflækjum, þeim sem siðustu ár hafa
gengið undir nafninu glæpamyndir. Þetta er glæpamynd eins og þær
gerðust beztar, hörð, hrein, ómenguð og frjáls. — HV
LAUGARÁSBÍÓ:
ÓKINDIN ÓGURLEGA
Hin ágætasta afþreying, einkum fyrir þá sem hafa unun af að sjá
samborgara sina brudda og brytjaða af risaskepnum.
Tæknilega er þessi mynd ákaflega vel gerð, en breytingar þær sem
gerðar eru frá söguþræði bókarinnar, eru fremur tilgangslitlar og meö
öllu óskiljanlegar. — HV
NÝJA BÍÓ:
SKÓL’1 íc í HARVARD
Allra sæmilegasta mynd, sem gerir hö„. -fVi ; 'ftu
’ ’qrd-háskólanum bandariski. veiun.
■ ?efi ef til vill ekki ' °f
að prestar hennar kunni einhver
ráð.
Móðirin hefur frá upphafi verið
sannfærð um að dóttir hennar sé
ekki haldin neinum venjulegum
sjúkdómi, enda hafði hún orðið
vitni að ýmsum þáttum aðdrag-
anda hans, svo sem rúmhristingi
og öðru, sem eindregiö bendir til
utanaðkomandi áhrifa á sál
dótturinnar. Tekst henni að sann-
færa embættismenn kirkjunnar
um að stúlkan sé haldin illum
anda, og fá tveir prestar heimild
til að reyna að særa hann á brott.
Satan sjálfur
Einn þáttur i undirbúningi
prestanna er að ræða við illa and-