Tíminn - 21.01.1976, Blaðsíða 10

10
TÍMINN
Miðvikudagur 21. janúar 1976.
Heimir Steinsson:
„Græðum
saman
mein og
mem
II
Ræða, flutt á
samkomu
Framsóknarmanna
að Borg í Grímsnesi
í nóvember s.l.
„Eitt er landið, ægi gyrt,
yzt á Ránar slóðum.”
Langt er nú um liðið frá þvi er
þjóðskáldið Matthias setti saman
þessifleygu visuorð. Margt hefur
breytzt. Land, sem þá var ein-
angrað, flestum gæðum rúið, litils
virt og kúgað, er nú i þjóðbraut
lofts og lagar, vel megandi, jafn-
vel auðugt, auk alls annars sjálf-
stætt riki, sem hefur brotið sér
brautina til eigin forræðis og
heldur nú virðingu sinni á bekk
með öðrum þjóðum. Við, sem hér
erum inni, erum talandi dæmi
þessarar þróunar: Prúðbúið fólk,
saman komið til að skemmta sér i
glæsilegum húsakynnum. Og öll
eigum við að góðu að hverfa, þeg-
ar mannfagnaði lýkur og heim
kemur. Séu lifskjör okkar borin
saman við það, sem tiðkaðist á
dögum Matthiasar, má ætla, að
við öll, almennir borgarar þessa
lands, búum við meiri velsæld óg
eindregnara öryggi en jafnvel
þeir fáu tslendingar, sem auðugir
kölluðust fyrr meir.
Eigi að siður kom það upp i
huga mér, visuorðið góða, er ég
tók að igrunda, hvað hafa skyldi
til umræðu hér i kvöld. Þessa
dagana finnum við tslendingar
áþreifanlegar til þess en löngum
endranær, að enn byggjum við
land, sem er eitt og ægi gyrt, —
yzt á Ránar slóðum. Ofan i glað-
værð okkar lýstur framandi hugs-
un, uggvænlegri og örvandi i
senn: Við höfum alltaf orðið að
berjast fyrir þessu eina landi, —
og fyrir þeim ægi, sem gyrðir
það. Aðrar þjóðir hafa ásælzt
okkar eignarhlut, öid fram af öld.
Á dögum þjóðskáldsins börðumst
við fyrir þvi einfaldasta, sem til
er, — fyrir réttinum til að ráða
landinu einir og hagnýta gæði
þess á eigin spýtur, — eiga
óáreittir þá hluti, sem hafðir eru
til hnifs og skeiðar. I dag berj-
umst við enn fyrir hinu sama, þótt
i nýrri mynd sé. Enn stendur
styrrinn um þetta hiðeinfaldasta,'
sem til er, — um réttinn til að
ráða einir hagnýtingu þeirra
gæða, sem landinu fylgja, — um
fiskinn i' lslandshafinu, um lifs-
björgina sjálfa, — enn um það,
sem haft er til hnifs og skeiðar.
-Hér er hvorki staður néstund til
að setja á langar tölur um land-
helgismál. En getur nokkur is-
lendingur i svip staldrað við frá
stundargamni eða dagsins önn,
án þess honum komi i hug sú ör-
lagarika barátta, sem nú er háð
og ráðist hefur verið i af þvilikum
hetjuhug, að lengi mun mega
leita hliðstæðra dæma i sögu
þessa lands?
Ihinni fyrri baráttu, um landið
sjálft, unnum við sigur. Sérhver
ný sóknarlota á hafið út hefur
einnig endað með islenzkum
sigri.. Samningar voru sjálfsagð-
ir æ ofan i æ, bæði fyrr og siðar.
Sjálfstæðisbarátta 19. aldar var
ekki háð með ofbeldi af okkar
hálfu. Til þess höfðum við hvorki
vilja né bolmagn. Sama máli
gegnir um hina nýju sjálfstæðis-
baráttu. Seigla og samningaþóf
voru og eru okkar eðlilegustu
vopn. En sérhver nýr samningur
veitti andstæðingum okkar ævin-
lega stundargriðin ein, —
stundargrið, sem að lyktum jafn-
giltu ósigri þeirra, en algjörum
sigri okkar. Þannig fór það ávallt,
— og þannig mun það enn fara nú.
Við höfum átt við ýmsum að sjá
i landhelgismálum okkar, ts-
lendingar. En engir hafa reynzt
okkur svo sérstæðar vitsmuna-
verur sem nágrannar okkar,
Bretar. Herskip voru þeirra rök,
þegar orð þraut við samningáborð
ið. Af gnægð hjartans mælir
munnurinn, og enginn verður vist
krafinn um meiri stjórnmála-
hyggindi en honum eru gefin. Enn
eru Bretar teknir að tæpa á þess-
um óyggjandi rökum sinum,
furðu vongóðir um, að þau muni
duga, — og það þótt hitt hafi þrá-
sannazt,. að fiskveiðar hala-
klipptra togara undir herskipa-
vernd i vetrarveðrum norðurhafa
eru fremur tekjurýr atvinnuveg-
ur. Enginn verður vist heldur
krafinn um meiri hæfileika til að
læra af reynslunni en honum hafa
i vöggugjöf hlotnazt.
Ástæðulaust er að vanmeta
andstæðing. Bretum er það enn i
lófa lagið að skaka vopn framan i
okkur tslendinga. Hitt fer ekki
milli mála, að enn munu þraut-
seigja og þolgæði tslendinga gera
það vopnaglamur að háðunginni
einni. Enn munu Bretar um siðir
semja, — okkur i hag, — en sjálf-
um sér i óhag, hvort heldur ,,um-
þóktunartiminn” varir nú lengur
eða skemur þessu sinni. Enn
munum við vinna sigur, — og enn
munu Bretar tapa.
Rétt mun raunar að búast við
harðari átökum nú en nokkru
sinni fyrr. Af þvi tilefni er skað-
laustað minnast þess, að þótt við
Islendingar ekki séum herveldi i
venjulegum skilningi þess orðs,
eigum við afar sterkan leik á
borði, ef Bretar raunveruiega
kjósa strið. Lega tslands á
hnettinum gerir það að verkum,
að landið sjálft er jafnvirði ótal-
inna herfylkja og flotadeilda. Við
höfum hingað til varazt það, ts-
lendingar, — e.t.v. um of, — að
beita þessum ótviræðu hernaðar-
legu yfirburðum okkar á skák-
borði heimsmála. Nú hlýtur sú
spurning að vakna, hvort is-
lenzkri þjóð ekki beri að fylkja
sér um þau orð, sem Guðmundur
Kærnested, skipherra, lét falla
nýverið. Þar talaði ekki æsinga-
maður eða pólitiskur hlaupa-
strákur af nokkru tagi. Þar mælti
hins vegar fullum hálsi og af
köldu raunsæi sá núlifandi ís-
lendingur, sem helzt ætti að bera
skynbragðá hernað. Staðreyndin
er þessi, að við ráðum „Virkinu i
norðri.” Þeirerlendir aðilar, sem
um árabii hafa átt við okkur sam-
starf um hagnýtingu þessa virkis,
verða nú að skilja það, að þvi að-
eins ljáum við máls á sliku sam-
starfi i einhverri mynd, að á móti
komi fullur stuðningur við stefnu
okkar i li'fshagsmunamáli þjóðar-
innar. Við erúm engum helgum
eiðum bundnir. 1 sjálfstæðismálí
okkar, landhelgismálinu, hljótum
við að beita öllum brögðum. Með
þeim hætti einum heyjum við eins
og menn það strið, sem Bretar nú
fyrir hvern mun virðast vilja
troða upp á okkur.
Þvi fyrr sem tslendingar gera
hemaðarlegum bandamönnum
sinum þetta fyllilega ljóst, þvi
fyrr mun brezka ljónið leggja nið-
ur sina rotnu rófu og ganga að enn
einum þeirra óhagstæðu
samninga, sem sagan af dæma-
fáu örlæti hefur úthlutað hinum
trega þjóðflokki við Ermarsund.
Það fer ekki hjá þvi, að ts-
lendingi svelli móður, er hann
hugsar til þessarar baráttu allr-
ar. Ég hygg það ekki fjarri lagi að
ætla, að þjóðerniskennd sé okkur
tslendingum eigi miður i blóð
borin en öðrum. Þar með á ég
ekki við þjóðrembing stórveldis,
er með misjöfnum árangri reynir
að sölsa undir sig annarra eignir.
Þar á ég við hina eðlilegu rcisn
litilmagnans, sem neitar að láta
hafa sig að fótaskinni og berst, —
ekki til landvinninga, — heldur
fyrir lifi sinu. Þess konar reisn,
þess konar sjálfsvirðing, er smá-
þjóð óhjákvæmileg nauðsyn, ef
hún á að varðveita sjálfa sig i hafi
þjóðanna-.
Þjóðerniskennd tslendinga er
af eigin toga, — ólik mörgu þvi, er
i sögunni gengur undir þessu
nafni. Hún er ekki hávaðasöm eða
hvatvis, alls óskyld hergöngum
og trumbuslætti. Við höfum raun-
ar ekki lært hana á vigvöllum,
heldur af sambúðinni við landið.
Hin þögula og um aldur óútkljáða
lifsbarátta islenzkrar alþýðu i
harðbýlu og þó gjöfulu umhverfi
hefur mótað þessa tilfinningu i
brjóstum okkar: Hér eigum við
heima, þetta er okkar land, með
kostum og göllum. Alhvitur
jökull, hrjóstrug öræfi, grösugur
hagi, gróin tún, fénaður i haga,
gullinn særinn, — þarna eru rætur
þeirrar hljóðlátu ástar, sem bær-
ist i brjóstum okkar og tjáð hefur
verið öld ,fram af öld á þeirri
tiginbornu og meitluðu tungu,
sem varð burðarás islenzkrar há-
menningar i ellefu aldir.
Það er þá einnig einkenni is-
lenzkrar þjóðerniskenndar, að
hún hefur aldrei getið af sér ein-
strengingslega þjóðernisstefnu,
aldrei skapað glaðbeitta þjóð-
ernissinnaflokka, er næðu varan-
Sjómannafélag Reykjavíkur:
VIÐKVÆAA VEIÐISVÆÐI SN\Á
Timanum hefur borizt eftirfar-
andi:
„Fundur i stjórn og trúnaðar-
mannaráði Sjómannafélags
Reykjavikur, stærsta sjómanna-
félagi landsins, sem haldinn var
15. jan. 1976, sendir öllum áhöfn-
um varðskipanna og öðru starfs-
liöi landhelgisgæzlunnar beztu
árnaðaróskir með sin vel unnu
störf. óskar fundurinn fjölskyld-
um þeirra farsældar og þeim
allra heilla i baráttu sinni við
brezka veiðiþjófa og leigu-
ræningja.
Fundurinn telur, að þótt langt
hafi verið gengið i samningum við
Vestur-Þjóðverja hafi þeir þegar
sannað gildi sitt með sölum is-
lenzkra togara þar i landi, bættra
viðskiptakjara og stuðnings
þeirra i baráttunni við Breta.
Fundurinn fagnar yfirlýsingu
rikisstjornarinnar um að 65 þús
tonna tilboðið til Breta hafi verið
dregið til baka og telur jafnframt
að úr þessu beri islenzku þjóðinni
að þrauka án nauðungar-
samninga undir ginandi
fallbyssukjöftum Breta, unz úr-
' slit verða kunn á hafréttar-
ráðstefnu Sameinuðu þjóðanna.
Ef árásarþjóðin dregur skip sin
út fyrir 200 milna mörkin og til
samninga þarf að koma, vegna
viðskiptakjara og efnahagsá-
stands islenzku þjóðarinnar,
verði þess gætt að ekki verði
gengið of nærri ofveiddum fiski-
stofnum og viðkvæm veiðisvæði
smáfisks verði alfriðuð.
Fundurinn telur, að nú þegar
verði að slita stjórnmálasam-
bandi við Breta, kveðja sendi-
herra okkar heim og fylgja fast
eftirkærum okkar til öryggisráðs
Sameinuðu þjóðanna og fastaráðs
Atlantshafsbandalagsins, en
aðild að þessum stofnunum er
traust og hald islenzku þjóðar-
innar i viðureigninni við Breta,
eins og nú er. Ef ekkert mark
verður tekið á röksemdum okkar
á þessum vettvangi, fyrir lifs-
tilveru þjóðarinnar, ber okkur að
endurskoða afstöðu okkar til
Atlantshafsbandalagsins. tslenzk
þjóð lifir ekki á aðild að bandalagi
þessu, heldur fiskveiðum og fisk-
vinnslu fyrst og fremst og sölu
þeirra afurða.
Þá skilyrðislausu kröfu verður
að gera til varnarliðsins hér á
landi, að það verndi landhelgi
ukkar og land fyrir árás
ræningja, hvaða þjóðar sem er.
Einnig tryggi það frjálsar
siglingar kaupskipa, rannsóknar-
skipa, björgunarskipa og fiski-
skipa um hafsvæðið umhverfis ts-
land , svo sem við höfum heitið
skipum annarra þjóða, þótt um
fiskveiðitakmarkanir sé að ræða i
fiskveiðilögsögu okkar.
Þá verði þess krafizt af varnar-
liðinu, að það fylgist með atburð-
um á fiskimiðum innan 200 milna
markanna, m.a. með myndatök-
um og öðrum upplýsingum um at-
halnir erlendra fiski- og
„verndarskipa” til landhelgis-
gæzlu islendinga, svo sem
Nimrod flugvélarnar gera nú til
brezka ræningjaflotans, þótt á