Tíminn - 25.01.1976, Blaðsíða 15

Sunnudagur. 25. janúar 1976.
TiMINN
15
(Jtgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
í>órarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Rit-
stjórnarfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri:
Helgi H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gisla-
son. Ritstjórnarskrifstofur I Edduhúsinu viö Lindargötu,
simar 18300 — 18306. Skrifstofur i Aðals,træti 7, simi 26500
— afgreiðslusími 12323 — auglýsingasImX, 19523. Veröjt
lausasölu úr. 40.00. Askriftargjald kr. 800.00 á mánuði.
V Blaðaprent JT.fi
Verkmenntun
■ þógu
atvinnulífsins
Fyrir einni viku gekkst Stjórnunarfélag íslands
fyrir ráðstefnu, sem hafði það markmið að vekja
athygli á mikilvægu máli: Stöðu verkmenntunar i
landinu. Þessi ráðstefna stóð i tvo daga, og sátu
hana fulltrúar ýmissa skóla, launþegasamtaka,
atvinnurekenda, iðnfræðsluraðs, iðnfræðslulaga-
nefndar, sem nú hefur starfað i þrjú ár, og sumra
atvinnugreina. Meðal þeirra, sem ráðstefnuna
sóttu, var Vilhjálmur Hjálmarsson menntamála-
ráðherra. En alls voru ráðstefnugestir um 150.
Fulltrúi frá menntamálaráðuneytinu, Stefán
Ólafur Jónsson deildarstjóri, flutti inngangserindi,
en siðar reifuðu fjölmargir aðrir sjónarmið sin og
komu fram með margvislegar ábendingar. Loks
var fjallað um hugmyndir ræðumanna i umræðu-
hópum.
Megintónninn á þessari ráðstefnu var sá, að efla
bæri stórlega verkmenntun i landinu, þar sem það
væri leið til aukinnar velmegunar fyrir þjóðina.
En að sjálfsögðu er slikt einnig réttlætismál, þar
sem margir, sem ekki hafa hug á bóknámi, eða eru
ekki sérstaklega til þess fallnir, hafa aftur á móti
hina beztu hæfileika á þvi sviði, þjóðinni jafndýr-
mæta, ef rækt er lögð við þá._Voru menn sammála
um, að tengsl yrðú að vera sem traustust milli
verkmenntunarinnar og atvinnulifsins i landinu,
svo að kunnátta fólks nýttist sem bezt að námi
loknu. Þá þótti skipta miklu máli, að bóknám og
verknám yrði fléttað saman, endurskoðun verk-
menntunarkerfisins yrði þáttur i endurskoðun á
framhaldsmenntun yfirleitt og námsbrautir
skipulagðar á þann hátt, að svo og svo stórir hópar
fólks höfnuðu ekki i blindgötu i skólakerfinu. 1
framhaldi af þessu var rætt um nauðsyn þess, að
námsfólk gæti með greiðu móti skipt um náms-
braut. Tengdust þessar umræður þvi, hvernig
endurmenntun ætti að fara fram, sem og fræðslu
fullorðins fólks.
Mjög var um það rætt, að hve miklu leyti ætti að
tengja skólana atvinnuvegum þjóðarinnar og þá á
hvern hátt. Þá bar á góma, hvaðan fé ætti að koma
til að kosta verkmenntunarkerfið, og var á það
bent, að rikið kostaði menntaskóla að fullu, en iðn-
skóla aðeins að hálfu leyti.
Að sjálfsögðu er það harla óeðlilegt, að verk-
menntun sé gert lágt undir höfði, einkum þegar til
þess er litið, að tæknivæðing eykst frá ári til árs,
og þjóðinni verður æ meiri þörf á fleira og fleira
fólki, sem kann vel fyrir sér i þeim efnum.
Bóknám er vitaskuld gott og gagnlegt, og þjóðin
hefur þörf fyrir margt langskólagengið fólk. En
einhliða áherzla á slikt nám er ekki heppileg. Það
er hin vinnandi hönd, sem lagt hefur grunninn að
öllu þjóðfélagskerfinu, og án slikra handa hrynur
byggingin i rúst. Það er rangur og skaðlegur hugs-
unarháttur, að verknám sé i nokkru óæðra öðru
námi, og það er vegur til ófarnaðar, ef blundandi,
eða jafnvel auðsæir hæfileikar ungiinga til þess að
tileinka sér handverk og tæknikunnáttu eru van-
metnir. Þess vegna er nú lika stefnt að aukinni og
bættri verkmenntun.
ERLENT YFIRLIT
:__________\______
Verður Carter
hlutskarpastur?
Hann sigraði glæsilega í lowa
Carter og kona hans
ÞAÐ ÞYKIR nú komið i ljós,
að einn hinna tólf stjórnmála-
manna, sem hafa gefið kost á
sér til framboðs fyrir demó-
krata við forsetakosningarnar
i Bandarikjunum i haust, ætli
að reynastmun vænlegri til að
afla sér fylgis en hinir ellefu
keppinautar hans. Þetta þótti
m.a. koma i ljós við eins konar
forkjör fulltrúa, sem eiga að
velja þingfulltrúa á flokksþing
demókrata i Iowariki, en það
þing á að kjósa fulltrúa á
landsfund demókrata, sem
endanlega velur forsetaefmi.
Þetta forkjör fór fram siðast-
liðinn þriðjudag og reyndist
Jimmy Carter, fyrrum rikis-
stjóri i Georgiahafa langmest
fylgi. Hann fékk 27,6% at-
kvæðanna, en sá, sem næst
honum kom, Birch Bayh, öld-
ungadeildarþingmaður frá
Indianariki, fékk ekki nema
13,2%. Næstir komu þeir Fred
Harris, fyrrum öldungadeild-
arþingmaður frá Oklahoma,
með 9,9%, Morris Udall þing-
maður frá Arizona með 5,9%
og Sargent Shriver, mágur
Kennedybræðra, með 3,3%, en
önnur forsetaefni tóku ekki
þátt ikeppninniaðþessu sinni.
Flest atkvæði eða 37,2% fengu
fulltrúar, sem eru ekki bundn-
ir neinum einstökum fram-
bjóðanda.
Úrslit þessi urðu mjög i
samræmi við það, sem spáð
hafði verið. Blaðamönnum,
sem hafa fylgzt með forseta-
efnunum undanfarið, kemur
yfirleitt saman um, að Carter
hafi tekizt að afla sér mest
fylgis. Þannig er honum spáð
verulegs fylgis i prófkjörinu,
sem fer fram i New Hamps-
hire 24. febrúar, en fyrst mun
þó reyna verulega á hann við
prófkjörið i Flórida, sem fer
fram 9. marz. Þar verður
Wallace rikisstjóri i Alabama,
aðalkeppinautur hans. Takist
Carter að sigra hann, þykir
hann hafa skapað sér mjög
sterka aðstöðu i næstu próf-
kjörum á eftir.
Vinnubrögð Carters i sam-
bandi við undirbúning fram-
boðs hans, minnir á ýmsan
hátt á starfsaðferðir McGov-
erns fyrir kosningarnar 1972.
Carter varð langfyrstur til að
tilkynna framboð sitt, en hann
gerði það 12. desember 1974,
eða tæpum tveimur árum áður
en forsetakosningarnar fara
fram. Siðan hefur hann unnið
sleitulaust að framboðsmál-
um. Hann hefur heimsótt flest
riki Bandarikjanna, sum oft,
og komið sér upp skrifstofum
og aflað sér stuðningsmanna,
sem hafa unnið að þvi að
kynna hann. Smátt og smátt
hefur þetta borið árangur,
einkum þó eftir að fjölmiðlar
fóru að veita þvi athygli, að
hann væri farinn að vinna á
meira en aðrir
keppinautar hans.
íáróðrisinum leggurCarier
einkum áherzlu á tvennt. Hið
fyrra er það, að hann hefur
ekki starfað i Washington og
er þvi óháður kerfinu þar,
bæði þinginu og stjórninni.
Þpssueröfugtfarið með flesta
képpinauta hans, sem eru ým-
ist þingmenn, fyrrv. þing-
menn eða fyrrv. stjórnaremb-
ættismenn i Washington. Hið
siðara er það, að hann er
hvorki langt til vinstri eða
hægri, heldur miðjumaður, ef
svo mætti orða það, sem yfir-
leitt hneigist að umbótastefnu,
en sé þó ihaldsamur f ýmsum
greinum. Hann mælir með
auknum tryggingum. berst
gegn skattaundanþágum, sem
aðallega komu rikum skatt-
greiðendum að notum, og
styður réttindamál blökku-
manna, en þó i hófi. Hann vill
draga Ur rikisútgjöldum, m.a.
til landvarna og telur Bandar-
ikin eiga að draga úr skuld-
bindingum sinum erlendis.
Hann vill viðurkenna rétt
Palestinuaraba til eigin heim-
kynna. I málflutningi sinum
leggur hann áherzlu á rök-
semdir. Honum þykir vera
sérlega lagið að svara fyrir-
spurnum blátt áfram og öfga-
laust. Framganga hans vekur
þvi traust. Hann virðist vera
hinn mesti vinnuþjarkur, enda
má segja, að hann sé nú búinn
að vinna látlaust að framboði
sinu með ferðalögum, fundar-
höldum og heimsóknum á
vinnustaði i meira en ár, án
þess að láta nokkuð á sjá.
JAMES Earl Carter, venju-
lega nefndur Jimmy Carter,
er fæddur i sveitaþorpi i
Geogiu 1. október 1924. Faðir
hansvar böndi, sem rak verzl-
un með búskapnum, þótti
ihaldssamur, en var i góðu á-
liti og átti um skeið setu á
fylkisþinginu i Georgiu. Móðir
hans var hjúkrunarkona,
hjálpsöm og félagslynd, eins
og ráða má af þvi, að þegar
hún var 68 ára gömul, fór hún
til Indlands og starfaði i hin-
um svonefndu friðarsveitum
þar i tvö ár. Carter er talinn
likjast móður sinni um margt.
Að áeggjan eins ættingja sins
hóf hann nám við skóla sjó-
hersins i Annapolis, þegar
hann var nitján ára og lauk
námi þar þremur árum siðar
með góðum vitnisburði. Næstu
ár vann hann undir stjórn
Rickover flotaforingja að
hönnun nýs kjarnorkukafbáts.
Þetta starf féll honum þó ekki
til lengdar og hélt hann heim-
leiðis 1953 og- tók við búi og
verzlun föður sins, sem honum
tókst að gera að allstóru fyrir-
tæki á fáum árum. Það er nú
virt á 750 þús. dollara. Brátt
hóf hann afskipti af stjórnmál-
um og var hann kjörinn i öld-
ungadeild þingsins i' Georgiu
1962. Árið 1966 gaf hann kost á
sér sem rikisstjóra, en féll i
prófkjöri hjá demókrötum.
Hins vegar sigraði hann i próf-
kjörinu hjá demókrötum 1970
ogvar kosinn rikisstjóri. Hann
reyndist stjórnsamur sem
rikisstjóri og er sérstaklega
haft orð á þvi, að hann sam-
einaði um 300 stjórnarskrif-
stofur og stofnanir, sem
heyrðu undir rikisstjóraemb-
ætti, i 22 og kom þannig á
verulegum sparnaði. Hann
reyndist umbótasamur á
margan hátt, en jafnframt
fastur á fjármuni. Hann þótti
frjálslyndur i málefnum
svertingja og naut þvi stuðn-
ings þeirra. I Georgiu má ekki
kjósa rikisstjóra tvö kjörtima-
bil i röð, enda var Carter far-
inn að hugsa hærra áður en
kjörtimabilinu lauk i ársbyrj-
un 1975. Hann var þá búinn að
bjóða sig fram sem forseta-
efni. Carter er kvæntur maður
og eiga þau hjón þrjú börn
uppkomin. Þ-Þ-
Carter að ræða við kjósanda i skóverksmiöju i New Hampshire.
— JH