Tíminn - 04.05.1976, Blaðsíða 15
Þriðjudagur 4. mal 1976.
TÍMINN
Bændur uggandi
vegna lagra — Hækkunm
^ ^ helmingi
rekstrarlána °,"t"
MÓ-Sveinsstö6um.ÞaB lltur mjög
illa út meö þaö fyrir bændur viða
um land, aö greiöa áburð á kom-
andi vori, -vegna þess hve
rekstrarlán landbúnaöarins hafa
hækkaö litiö frá þvi i fyrra, en all-
ar rekstrarvörur hækkað mikið.
Þannig þurfa bændur i Aust-
ur-Húnavatnssýslu að greiða um
40 millj. kr. meira fyrir áburð á
þessu vori heldur en i fyrra, en út-
lit er fyrir að rekstrarlán til
þeirra hækki ekki nema um 18
millj. kr.
Þessar upplýsingar komu fram
Aðalfundur Náttúruverndarfé-
lags Suð-Vesturlands var haldinn
i Reykjavik 11. marz s.l. Fráfar-
andi formaður, Sólmundur Ein-
arsson,flutti skýrslu stjórnar fyr-
ir siðastliðið starfsár. Þar kom
fram, að unnið var i starfshópum
aö eftirtöldum verkefnum:
1. Viöauki og endurbætur á Nátt-
úruminjaskrá.
2. Oliumengun við hafnir og að-
staða skipa til að losa oliu og ann-
an úrgang.
3. Frágangur oliutanka hjá selj-
endum og neytendum.
L'unur Skúladóttir.
i ræðu sem Árni S. Jóhannsson,
kaupfélagsstjóri á Blönduósi,
flutti á aðalfundi Sölufélags Aust-
ur-Húnvetninga, sem haldinn var
á Blönduósi s.l. sunnudag. A
fundinum kom fram mikil gagn-
rýni á það, hve illa væri búið að
landbúnaðinum með rekstrarlán
og lýstu bændur þungum áhyggj
um sinum vegna þessarar
ákvörunar stjórnvalda.
Rekstrarlán eru ákveðin af
Seðlabanka Islands, og eru þau i
fernu lagi, 8. april s.l. var upphæð
4. Endurvinnsla sorps, einkum
endurnotkun á pappir.
Bráöabirgðaniöurstöður voru
þær, að 20-30 milljónir hefði mátt
fá fyrir notaðan pappir á ári, árin
1971-1974. Var reiknað meö að
unnt væri að safna rúmum 20% af
innfluttum pappir.
5. Gagnasöfnun i formi ljós-
mynda og ritaðra greina. Tölu-
verðu var safnað af ljósmyndum
um ýmislegt sem miður fór.
Að lokinni skýrslu stjórnar urðu
miklar umræöur um starfið
framundan. Núverandi stjórn er
skipuð eftirtöldum: UnnurSkúla
dóttir formaður, Guðrún Hall-
grimsdóttir varaformaður,
Andrés Kristjánsson ritari, Jó-
hanna Axelsdóttir gjaldkeri og
Birgir Guðjónsson meðstjórn-
andi.
A næsta starfsári hyggst félagiö
auk ofangreindra verkefna snúa
sér i auknum mæli að umhverfis-
verndun i þéttbýli. Reynt verður
aö vekja athygli fólks á vanda-
málum þéttbýlisins i þeim til-
gangi, að sporna gegn óheillaþró-
un eins og t.d. siaukinni notkun
einkabilsins.
(Fréttatilkynning)
þriggja þessara liða ákveðin, en
ekki verður svokallað uppgjörs-
lán ákveðið fyrr en siðar i mai.
Akvörðun Seðlabankans er sú, að
fóðurkaupalán veröi 95 millj. kr.
fyrir landið allt, en var 83 millj.
kr. i fyrra. Rekstrarlán hækki úr
316millj. kr.i411 millj. kr. og við-
bótarrekstrarlán hækki úr 137
millj. kr. i 178millj. kr. Hér er um
27,6% hækkun að ræða, er gjalda-
liðir verðlagsgrundvallar land-
búnaðarins hafa hækkað um
42.8%.
Á aðalfundi Sölufélags Aust-
ur-Húnvetninga kom fram, að
innlagðar sauðfjárafurðir hafa
aukizt um 15% frá fyrra ári en
mjólkurframleiðslan dróst sam-
an. Sú þróun heldur enn áfram. Á
fyrstu fjórum mánuðum þessa
árs var innvegið mjólkurmagn i
Mjólkurstöðinni á Blönduósi 3.2%
minna en sömu mánuði I fyrra.
Fram kom að Mjólkurstöðin
gat greitt 46.38 kr. fyrir hvert kiló
af mjólk, og vantar þvi 24 aura
upp á verðlagsgrundvallarverö.
Þá kom fram i ræðu fram-
kvæmdastjóra, að útlit er fyrir að
verulega vanti á að hægt verði að
greiða verðlagsgrundvallarverð
fyrir sauöfjárframleiðslu liöins
árs, og taldi hugsanlegt að þar
vanti um 400 kr. á hvert meðal-
dilkverð.
o ASÍ
Ef farið væri að framan-
greindum ábendingum verður
ljóst að tekjuþörf rikissjóðs til
að leysa þann vanda, sem unnt
er að rökstyðja með viðunandi
hætti nemur ekki 2.245 milj. kr.
eins og áætlað er i grg. frv.
heldur 1.045 millj. kr. að frá-
dregnum þeim greiðsluafgangi
sem frv. gerir ráö fyrir, og
stendur þá eftir þvi sem næst
1.000 millj. kr. tekjuöflun til
landhelgisgæslunnar sem mið-
stjórn vill með tilgreindum
skilyrðum fallast á.
Miðstjórnin væntir þess fast-
lega, að rikisstjórnin og Alþingi
geti fallist á framangreipdar
óskir Alþýðusambands Islánds
um breytingar á frumvarpinu
og e.t.v. aðrar, sem miðstjórnin
óskar eftir að ræöa frekar um
undir meðferð málsins. Hún lit-
ur einnig svo á að sú skriða
verðhækkana og þar með kjara-
skerðingar, sem dunið hafa yfir
almenning að undanförnu sé
þegar orðin svo geigvænleg að
óverjandi sé með öllu að taka nú
enn til við að klipa að óþörfu af
launum almennings, og þá ekki
siður þeirra, sem við allra bág-
ust kjör búa.
Loks verður ekki komist hjá
að fordæma þá aðferð sem frv.
gerir ráð fyrir að álagningar-
prósenta verslunarinnar haldist
óbreytt þrátt fyrir stór-
hækkaðan gjaldstofn vegna
hækkunar vörugjaldsins, en
gengi frv. fram óbreytt mundi
það færa kaupsýslustéttinni
400—500 millj. kr. nýjar tekjur á
sama tima og enn er hert kjara-
skerðing almennings.
Skorar miðstjórnin þvi á hiö
háa Alþingi að breyta frv. i
framangreinda átt. Enn þykir
rétt að benda á að hækkun vöru-
gjalds eins og frv. gerir ráð
fyrir er i raun dulbúin lækkun
gengis og veröi þvi ekki i megin-
atriðum fallist á tilmæli Alþýðu-
sambandsins mun það að sjálf-
sögðu og þá einnig með hliösjón
af sifelldu „gengissigi” taka til
athugunar að beita ákvæöum
samninganna um heimild
þeirra til uppsagnar ef veruleg
breyting verður til lækkunar á
gjaldmiðlinum. Miðstjórn ASI
telur að hvorki sé unnt fyrir
stjórnvöld siðferðislega né laga-
lega að skjóta sér hér á bak viö
neina orðaleiki.
Bókaútgefendur
þinga á Akureyri
KS-Akureyri — Félag islenzkra
bókaútgefenda hélt aðalfund sinn,
og efndi til bókaþings dagana 22.
og 23. april á Akureyri.
Formaður félagsins, Orlygur
Hálfdánarson, flutti skýrslu um
starfsemi félagsins, og gerði
grein fyrir helztu málum, sem
komið hefðu til úrlausnar á árinu.
Merkust þeirra taldi hann
rammasamning, sem gerður var
við rithöfundasamband Islands
og fjallar um höfundalaun og önn-
ur samskipti rithöfunda og útgef-
enda, og ráðningu framkvæmda-
stjóra til félagsins, en til þess
starfs var ráðinn Gisli Ólafsson.
örlygur Hálfdánarson var endur-
kjörinn formaður félagsins. Úr
stjórn áttu að ganga, Arinbjörn
Kristinsson.Böðvar Pétursson og
Baldvin Tryggvason. Arinbjörn
og Böðvar voru endurkjörnir en i
stað Baldvins, sem látið hafði af
starfi sem framkvæmdastjóri Al-
menna bókafélagsins, var kosinn
Hjörtur Þórðarson.
Að loknum aðalfundi var Bóka-
þing sett, og var Geir S. Björns-
son kjörinn forseti þingsins, en
þingritarar Gisli Ólafsson og Lúð-
vik Jónsson. Aðalmál þingsins
var breyting á sölukerfi félagsins.
Böðvar Pétursson hafði framsögn
um málið og gerði grein fyrir til-
lögutil breytinga, sem hann hafði
samið og rædd hafði verið innan
stjórnarinnar. Tillaga Böðvars
gerir ráð fyrir all róttækum
breytingum á sölukerfinu, sem
miða að þvi, að aðlaga þaö
breyttum timum, gera það
sveigjanlegra og meira sölu-
hvetjandi en núverandi kerfi, sem
haldizt hefur að mestu leyti litt
breytt allt frá upphafi. Miklar
umræður urðu um þetta mál, og
var tillaga Böðvars að lokum
samþykkt einróma með smá-
vægilegum breytingum, sem
stefnumarkandi grundvöllur i
þessu máli.
Þá var á þinginu mikið rætt um
bókamarkaði á vegum félagsins
og um sölu bóka til einstaklinga
beint frá bókaforlögum. Sam-
þykkti þingið að hvetja bókaút-
gefendur til að samræma aðgerð-
ir si'nar á þessu sviði. Fjármál fé-
lagsins voru einnig rædd og álykt-
anir gerðar um þau.
1 lok þingsins flutti Steindór
Steindórsson, fyrrv. skólameist-
ari, fróðlegt erindi um bókaút-
gáfu á Akureyri. Kom þar i 1 jós að
i ár eru liðin 125 ár siðan grund-
völlur var lagður að stofnun
fyrstu prentsmiðju á Akureyri.
Að þingi loknu sátu þingfulltrúar
boð bæjarstjórnar Akureyrar.
Bjarni Einarsson bæjarstjóri á-
varpaði þingfulltrúa, og ræddi
meðal annars um mikilvægi
bókaútgáfu á islenzku i islenzku
samfélagi.
Unnur Skúladóttir form.
Náttúruverndarfélags
Suð-Vesturlands
© Matthías
og reglugerð um hækkun á
innflutningsgjaldi af bifreiðum i
jeppaflokki og af snjósleöum.
Með siðarnefndu reglugerðinni
eru gjöld af þessum ökutækjum
að mestu leyti samræmd I tveim-
ur áföngum þeim gjöldum, sem i
gildi eru af almennum fólksbif-
reiðum. Aætlað er að hækkun
bensíngjalds auki tekjur ársins
um 170 m. kr. og tekjuauki af
innflutningsgjaldi bifreiða nemi
150 m. kr.
Fjár sem aflað er með skyldu-
sparnaði, hækkun bensingjalds og
innflutningsgjalds af bifreiðum
mun renna til vegagerðar.
Verðlagsáhrif
ráðstafana
frumvarpsins
Hagstofan hefur metið verð-
lags- og kauplagsáhrif ráðstafana
samkvæmt frumvarpinu. Fram-
færsluvisitala mun hækka um 4
stig 1. júni n.k. og til viðbótar um
3 stig þann 1. okt. Athuga ber
að i núgildandi lögum um vöru-
gjald er ákveðið að gjaldið skuli
lækka úr 10% i 6% þann 1.
september n.k. og var ætlaöaösú
lækkun hefði i för með sér lækkun
framfærsluvisitölu um 3-4 stig til
ársloka 1976. Áhrif gjaldauka
samkvæmt frumvarpinu munu
þvi i raun vera 10-11 stiga hækkui.
framfærsluvisitölu á árinu miðað
við fyrri forsendur.
Ifrumvarpinu er lagt til að 2,5
F-stig komi til frádráttar fram-
færsluvisitölunni þann 1. júni n.k.
áður en visitölunni er beitt til
kaupgjaldsbreytinga. Jafnframt
komi til viðbótar 2,5 F-stig til
frádráttar þann l.október. Hér er
við það miðað að 1.000 m.kr. af
vörugjaldsaukanum verði skatt-
lagning til landhelgisgæzlu og til
friðunarráðstafana sem viðtæk
sam staða er u m, og engin efni eru
til að leiði til vixlhækkana kaup-
gjalds og verðlags.
Fjármögnun
orkuframkvæmda
sveitarfélaga
Nú standa yfir eða eru i undir-
búningi miklar orkuframkvæmd-
ir sveitarfélaga og ber þar hita-
veitur langhæst.
Þegar gengið var frá lánsfjár-
áætluninni i desember s.l. var
ekki unnt að gera málum þess-
uro viðhlitandi skil og er þvi nauð
synlegt aö afla nýrra heimilda til
þess að ríkisstjórnin geti veitt
sveitarfélögum nauðsynlegan
O Frumvarp
innflutningsgjalds af bifreiðum,
mun renna til vegagerðar, en sem
fyrr segir, mun verulegum hluta
tekna, sem frumvarpið gerir ráð
fyrir, verða varið til landhelgis-
gæzlu og fiskverndar. Einnig er
gert ráð fyrir þvi, að hluti tekna
renni til orkuframkvæmda á veg-
um sveitarfélaga.
Matthias A. Mathiesen fjár-
málaráðherra mælti fyrir frum-
varpinu i neðri deild i gær og er
útdráttur úr ræöu hans birtur á
þingsiðu i dag, og einnig er sagt
frá viðbrögðum stjórnarandstæð-
inga.
Kerndum
A líl
rerndum
LANDVERND
Bændur
10 ára drengur óskar
eftir sveitadvöl í sum-
ar. Meðgjöf. Upplýs-
ingar i síma 75168.
15
stuðning i þessum efnum án þess
þó að dregið sé úr ábyrgð eða
frumkvæði þeirra sjálfra varö-
: andi þessar framkvæmdir. Til-
lögur frumvarpsins i þessum efn-
um eru tviþættar.
1 fyrsta lagi að rikissjóði sé
heimilt að ábyrgjast allt að 500
m.kr. lántökur sveitarfélaga
vegna orkuframkvæmda.á þessu
ári.
1 öðru lagi felst i frumvarpinu
heimild til fjármálaráðherra til
þess að leyfa sveitarfélögum,
sem ráðast i mikils háttar hita-
veituframkvæmdir, að afla fjár
með verðbréfaútgáfu á innlend-
um markaði með hliðstæðum
kjörum og rikissjóður. Með þess-
um hætti mætti vekja áhuga
heimamanna á þvi að leggja sem
mest fé af mörkum til hitaveitu-
framkvæmda, jafnframt þvi sem
dregið yrði úr erlendum lántök-
um til þeirra.
Þjóðargashorfur
Frá þvi aðf járlög voru afgreidd
i desember sl. hafa þjóðhags-
horfur breytzt talsvert og má
telja að þær séu nú öllu lakari en
þær virtust á s.l. sumri. Þróun út-
flutningsverðlags sjávarafurða
hefur að visu reynzt hagstæðari
en með var reiknað. En dræm
fiskgengd við SV-land og afla-
missir vegna verkfalls — einkum
á loðnuvertið — veldur þvi að
gjaldeyristekjur af sjávarútvegi
aukast liklega ekki frá fyrri spá
enda þótt útflutningsverð hafi
hækkað meira en viö var búist.
Ákvæði þessa frumvarps verð-
ur að skoða i ljósi þess markmiðs
að draga verulega úr viðskipta-
hallanum við útlönd þegar á
þessu ári og er nú útlit fyrir að
það muni takast ef ekki verða
óvæntir atburðir siöar á árinu.
Þetta er þeim mun brýnna sem
greiðslubyrði þjóðarinnar af
erlendum lánum hefur aukizt
mjög að undanförnu og áhrifa
mikillar skuldasöfnunar við út-
lönd mun gæta enn frekar á næst-
unni. Það er þvi nauðsynlegt að
takmarka svosem unnt er frekari
lántökur erlendis. En það verður
ekki gert nema takist á næstu ár-
um að treysta sém bezt innlenda
fjáröflun, og jafnframt að ráðast
ekki i framkvæmdir nema fjár-
öflun sé tryggð.
Vandi
f jármálastjórnar
Reynsla undanfarinna ára —
einkum siðustu tveggja þriggja
ára — sýnir glöggt, að hin árlegu
fjárlög með hefðbundnu sniði
hafa ekki reynzt hentugt hag-
stjórnartæki til þess að mæta
breyttum aðstæðum i efnahags-
málum. Þetta timabil hefur verið
timabil mikils umróts I alþjóðleg-
um efnahagsmálum, og tiðar
breytingar á ytri skilyrðum
þjóðarbúsins hafa sett sitt mark á
framvindu islenzkra efnahags-
mála. Af þessum og ýmsum öðr-
um ástæöum hefur oft þurft að
gri'pa til aðgerða i efnahagsmál-
um, oftast með rikisfjármál sem
uppistöðu. Þannig má minna á
efnahagsmálalöggjöfina i april i
fyrra og efnahagsmálafrumvörp-
in og löggjöf, sem fram komu á
árinu 1974. Sú spurning hlýtur að
vakna, hvort ekki geti verið eðli-
legt að taka upp ný stjórntæki á
sviði fjármálanna, sem einfald-
lega feli i sér viðurkenningu á
þörfinni fyrir heimildir til þess að
breyta — innan ákveðinna marka
— tilteknum sköttum i hag-
stjórnarskyni og ef til vill einnig
vissum greinum rikisútgjalda.
Hin árlegu fjárlög ætti að semja i
samhengi 3^t ára áætlana um
rikisútgjöld og rikistekjur, og þau
ættu að taka miö af markmiðum
um þróun starfsemi hins opinbera
til nokkurra ára i senn. Hins veg-
ar væru svo gefnar heimildir fyrir
rflússtjórnina til þess að breyta á
, fjárlagaárinu ákveðnum mikil-
vægum sköttum og tilfærslu-
greiðslum, til hækkunar eða
lækkunar, innan ákveðinna
marka. Samþykktar Alþingis
væri siöan leitað eftir á við næstu
árlega fjárlagaafgreiðslu og væri
jafnan fráfararatriði, ef ekki
fengist. Hugmyndir af þessu tagi
hafa nokkuð komið til umræðu
bæöi hérá landi og annars staöar,
en mér virðist að nú sé að verða
timabært, aö Alþingi láti þetta
mál til sin taka e.t.v. á næsta
þingi. Þetta gæti veriðleið til þess
að svara kröfum breyttra tima.”