Tíminn - 04.07.1976, Side 23

Sunnudagur 4. júli 1976
TÍMINN
23
0 Auðnuvegur
þegar tunnan er orðin tóm, þá
færðu að vita mjölkaupin. Þetta
mættu menn alt vita fyrir, ef þeir
gæfu gaum að orðum Rikaröar:
Ef þú vilt vita, hvaö undir pening-
um er komiö, þá faröu og taktu aö
láni,þvilánergleðirán. Um þetta
mun einnig sá komast að raun,
sem lánar þess konar mönnum, ef
hann ætlar aö fá sina peninga
nokkurn tima aftur. — Rikarður
hefir sagt fleiri sannyröi en þessi,
til að mynda: Sá, er vill fljúga
hátt, fellur oft 1 saur niöur.
Spyrðu pyngju þina fyr en þú spyr
girnd þina. Hégómasemin biður
oft eins hátt og örbirgðin, en
miklu ólmlegar. Hafir þú fengið
þér einn grip fallegan, þá verður
þú að bæta tiu viö, svo hvað verði
öðru samboðiö. Það er hægra að
kefja fyrstu girndina en að fylla
vilja þeirra, sem á eftir koma.
Þegar fátadci maðurinn fer að apa
eftir hinum auðuga, er hann eins
sjálfheimskur og vatnspaddan,
sem fór að þemba sig út til að
verða einsstór ogkýrin. Stórskip-
um er óhætt að leggja út á djúp-
leiðið, en smábátum er hollast aö
vera nálægt landi. — Heimska
þessi fær þó bráðum laun sin. Sá,
sem hefir hégómadýrðina til miö-
degisveröar, hann verður að láta
sér nægja fyrirlitningu i kvöld-
mat, segir Rikarður snauði. Hé-
gómasemin satum morguninn að
með nægtinni, um miðdegið með
örbirgðinni, um kvöldið með for-
smáninni. Þar aö auki, þegar öllu
er á botninn hvolft, hvert gagn
gerir þá þessi hin hégómlega við-
leitni að vilja sýnast það, sem
maður ekki er, og leggja svo mik-
ið i sölurnar til þess? Hvorki
styrkir það heilsu þina né sviftir
þig sóttum. Það kallar á ógæfuna,
hún skuli flýta sér.
En hversu heimskulegt er þá að
safna skuldum fyrir slikan ó-
þarfa? Hérna á yfirboðsþinginu
fær maöur sex mánaöa gjald-
frest: þess vegna er hér svo fjöl-
ment. Vér getum ekki séð vel af
peningunum nú þegar, en vér
getum fengið skraut þetta alt að
einu. Hugsaðu samt um, hvaö þú
gerir þegar þú hleypir þér 1 skuld.
Þú gefur öðrum vald yfir frelsi
þinu. Getiröu ekki goldiö, þegar
til á að taka, þá máttu fyrirverða
þig frammi fyrir þeim, sem hjá
þér á: þú talar við hann með ótta :
þú færir þig undan meö,
aumkunarlegum, vesaldarleg-
um málrómi, venur þig smám
saman á aösegja ósatt, þangað tiT
þú fellur seinast i nót hinnar svi-
virðilegu lygi, þvi annar lösturinn
er að ljúga, sá fyrsti er að safna
skuldum. Væri ekki hræðilegt að
hugsa til þessa fyrir frjálsborinn
dánumann, aö hann skyldi verða
að skammast sin, hann skyldi
veröa að fyrirverða sig að lita upp
á aðra menn? En örbirgö sviftir
oft dug og einurð. Tómur poki á
bágt meö aö standa uppréttur,
segir Rikarður snauði. Ef kon-
ungur legöi fjötur og þrældóm við
aö ganga i skrautklæðum, hverju
ætli þú svaraðir þá? Mundi þér
ekki veröa aö oröi: Eg er frjáls
maður og ætla að klæða mig eins
ogmér sjálfum lizt: lögmál þetta
er óréttvist og konungur grimm-
ur. Samt liggur þér við aö leggja
þig sjálfur undir sama háttar
grimd, þegar þú safnar skuld
vegna sliks fatnaöar. Skuld-
heimtumaöur þinn hefir frelsi þitt
i hendi sér: hann getur látiö kasta
þér i fjötur, ef hann vill, þangaö
til þú geldur skuld þina. Vera má,
þú leggir skuldarkröfuna I hand-
raðann og gleymir henni, en Rik-
arður segir: Skuldheimtumaöur
er minnugur mjög: hann man
jafnan betur en skuldaþrjótur.
Skuldheimtumenn eru hjátrúar-
menn mestu: þeir eru æfinlega
svo fastir á tilteknum dögum og
stundum. Fresturinn er á enda
áður en þú gaumgæfir það, og
krafan kemur fyr en þú ert viðbú
inn að veröa viö henni. En þó nú
svo væri, að þú hugsaöir til skuld-
arinnar, þá veröur ekki svo mikið
úr frestinum, þó þér I fyrstu hafi
kunnaö að þyk ja hann langur: þér
mun sýnast sem tiðin hafi fengiö
vængi, ekki einungis á herðablöð-
in, heldur ogeinnig á hælana. Sá á
stutta föstu, sem á að gjalda
skuld á páskum, segir Rikarður
snauöi. Veramá, þér sýnist góður
hagur þinn sem stendur, svo þú
megir að skaðlausu sleppa taum-
haldinu á sjálfum þér, en mundu
eftir, hvaö snauði Rikarður segir:
Sparaðu, meðan þú mátt, handa
neyðartið og ellitið. Þó heiðbirta
sé að morgni, getur verið komin
þoka að kvöldi. Ávinningurinn
verður oftast nær stopull og
skammvinnur, kostnaðurinn
stöðugur ogvissum alla æfi þina.
Hægra er að bygg ja tvenn hlóð en
halda eldi i einum, segir Rikarð-
ur. Betra er að fara soltinn til
svefns en skuldugur á fætur.
Hirtu vel þaö, sem þú átt, og
vindu þér inn: sú list gerir gull úr
blýi. Þegar þú hefir fundið þenn-
an spekistein (margir sér-
vitringar á miðöldunum þóttust
hafa stein, er þeir nefndu speki-
stein (lapis philosophorum), og
kváðustgeta gertmeð honum gull
úr hverjum málmi sem vera
skyldi), þá muntu ekki kvarta
lengur um bágt aldarfar og of
þungar álögur.
IV.
Þetta er nú, vinir góðir, það,
sem skynsemin og reynslan kenn-
ir. En þegar á alt er litið, þá
treystið ekki ofmjög á iðni, spar-
semi og framsýni. Það eru alt
saman góðir kostir, en þeir geta
brugðizt, þegar guðs blessan fylg-
ir þeim ekki. Biðjið þess vegna
guð auðmjúklega um þessa bless-
an, og verið ekki harðgeðja við
þá, sem yður þykir vanta hana
um stundarsakir: huggið þá
heldur og hjálpið þeim. Gáiö
þess, að Job leiö fyrst margt ilt,
Að endingu verð eg að segja yður
aftur.
Aðendingu verð eg að segja yður
þessi orð Rikarðar: Það er dýr-
keypt að læra i skóla reynslunnar
en glópurinn getur hvergi lært
nema þar. Og þó er sá skóli ei
einhlitur, þvi góð ráð má gefa, en
ekki er hægt að gefa verkin.
Minnistþess, aðsá, sem ekki tek-
ur góöum ráðum, — honum verð-
ur öll hjálp að engu. Viljirðu ekki
læra, þá verðurðu aö þreifa á,
segir Rikharður snauði.”
Þannig lauk öldungurinn ræðu
sinni. Alþýða hlýddi til með
athygli og gerði góðan róm að þvi,
sem hann sagði, en siðan breytti
hún þvert á móti, eins og eftir
hverja prédikun. Yfirboðsþingið
var sett, og allir tóku að bjóða i
kappi.
Eg sá, að maðurinn hafði lesið
með athygli almanökin min og
nákvæmlega skipaö i huga sínum
þvi, sem eg hafði ritað i kver-
unum viðvikjandi þessu efni um
25 ár. Sumum hefir að likindum
þótt leiðinlegt að heyra hann alt
af skirskota til annars manns: en
mérþótti þaðhin mesta fremd, þó
eg vissi, að eg ætti ekki tiunda
partinn af öllum þeim visdómi,
sem hann eignaði mér, þvi eg
haföi einungis safnaö þvi, sem
skynsamir menn ýmsra þjóða
höföu á ýmsum öldum áður sagt.
Eg einsettimér samt að færa mér
i nyt itrekan heilræðanna. Eg
hafði ásett aö kaupa mér kjóls-
efni: en nú reiö eg á burt og ein-
setti mér að ganga i forna kjóln-
um enn þá um hrið. Viljir þú, les-
ari góöur, fylgja minu dæmi, þá
verður þinn ábati eins mikill og
minn. Eg er, eins og vant er, þér
innan handar.
Rikarður snauði.
Hitaveita Suðurnesja óskar að ráða
vélstjóra með
vélstjóraréttindum
Umsóknir sendist Hitaveitu Suðurnesja,
Vesturbraut 10 A, Keflavik, fyrir 15. júli.
• •
Ormerkingar tiska
MÓL—Reykjavik. Undanfarin
tvö ár hefur veiöimálastofnunin
veriö styrkt af þróunarsjóði
Sameinuðu þjóðanna til rann-
sókna á laxa- og silungastofnum
hér. Þór Guðjónsson veiðimála-
stjóri, sem gerði Timanum grein
fyrir þessum rannsóknum, kvað
markmiðið vera tvenns konar:
Annars vegar að kanna stofn-
stærðina, en hins vegar notagildi
aliseiða tii fiskræktar.
Með styrk þessum gafst veiði-
málastofnuninni tækifæri til aö
beita ákveöinni rannsóknarað-
ferö sem nefnist örmerkingar, en
sú aðferð er nýmæli i Evrópu. Er
hér um að ræða segulmagnaöa
flis, sem skotiö er i tjónu fisksins,
en auk þess er veiðiugginn merkt-
ur. Þegar veiðimenn rekast á
veiðiuggalausan fisk, þá geta
fiskifræðingar séð, hvort um ör-
merktan fisk er að ræða, og fylgj-
ast þeir með ferðum fisksins og
stöðu. Stofnstæröir i stöðuvötnum
eru kannaðar með fisksjá, sem er
öllu þægilegri aðferð en netin,
sem áöur voru notuð, en i ám er á
hinn bóginn notast við teljara.
Þessi tækni er frábrugðin eldri
merkingum á þann hátt, að nú er
frekar leitað að hópum i stað
sögu einstakra fiska áður.
Með niðurstöðum þeim, sem
rannsóknin gefur, fást beinar,
hagnýtar upplýsingar, þvi að
árangur veiðanna er háður styrk-
leika stofnanna. Hafa fiski-
fræðingar ekki einungis hugann
við verndun gegn ofveiði heldur
einnig, að t.d. i stöðuvötnum get-
ur of stór stofn leitt til fæðuskorts
og þvi minni vaxtar fiska og
lélegri nýtingar. Meö þessum
Stórt iandssvæði I Jostedal á
Sogni i Noregi hefur dregið aö
sér athygli manna þar I landi.
Engir eigendur eru að landi
þessu og auk þess eru yfir sex
milljónir isl. kr. á bankareikn-
ingi, sem biða eftir eigendum.
Þetta stafar af þvi að Nigards-
jökull hefur bráðnað og hörfað á
siðustu öld að þvi er sagði i dag-
blaðinu Bergens Tidende á dög-
unum.
Enginn veit hver á þetta stóra
svæöi, sem komiðhefur I ljós við
bráönun jökulsins. Tólf manns
hafa gert tilkall til milljónanna
og eignarréttar á svæðinu, sem
fyrir hundrað árum var Isi þak-
ið. Þá lék enginn vafi á eignar-
réttinum. A timabilinu, sem
rannsóknum stuðlar veiðimála-
stjórnin þannig aö hagkvæmu
jafnvægi milli veiða og stofn-
stæröar.
jökullinn var aö hörfa, hefur
ekki aöeins oröið til nýtt land
heldur hafa einnig verið keypt
virkjunarréttindi á svæöinu.
Peningarnir hafa þó ekki verið
greiddir út, þar sem kaupendur
virkjunarréttarins vita ekki
hver á að fá greiðsluna. Pening-
arnir voru þvi lagðir á banka og
eru nú með vöxtum orðnir yfir
sex milljónir króna.
Lögfræöingar hafa leitað 1
lögunum til að finna lausn á
þessum vanda, en til einskis.Þar
með hlýtur málið að fara fyrir
rétt.fyrsthéraðsdómstól i Innra
Sogni nú I haust. En þar sem um
mikil verðmæti er að ræða er
liklegt aö málið veröi ekki út-
kljáð fyrr en i hæstarétti.
Hver á landið,
þegar jöklar
bráðna?
Sparið o/íu — Akið Deutz
25 ára reynsla
Aldarfjórðungsreynsla er nú að baki DEUTZ-dráttarvélanna á íslandi. Á þeim tíma hafa
tækniframfarirnar verið miklar, en hvergi stórstígari en hjá brautryðjendum brennslu-
hreyfilsins — DEUTZ.
íslenzkir bændur hafa fylgzt með framförunum og sannreynt yfirburði loftkældu DEUTZ-
dráttarvélanna við islenzkar aðstæður. Nýju DEUTZ-dráttarvélarnar eru fyrir þá kröfu-
hörðu, þá hagsýnu sem vilja það bezta — á hagkvæmu verði. Og svo eru það INTRAC-
vélarnar fyrir þá sem vilja taka stóra stökkið inn.í framtiðina.
Loftkældur DEUTZ-diesel-hreyfill — ónæmur fyrir frostum.
DEUTZ-Transfermatic-vökvakerfi — fljótvirkt og sterkt.
Þrítengibeizli með sterkum hliðarstifum.
Stillanlegt hægindasæti vemdar heilsuna.
Hitamiðstöð — til upphitunar.
Stefnuljós.
Aurbretti yfir öll hjól.
Þegar á reynir — þá er það DEUTZ
sem dugar.
Pantið timanlega fyrir vorið.
Heimsfrægur
fyrir sparneytni