Fréttablaðið - 22.11.2005, Blaðsíða 14

22. nóvember 2005 ÞRIÐJUDAGUR14
fréttir og fróðleikur
Ariel Sharon, forsætisráðherra Ísraels, hefur sagt skilið við félaga sína í
Likud-bandalaginu og látið boða til þingkosninga í landinu.
Hvað gerði Sharon áður en hann fór í stjórn-
mál?
Ariel Sharon fæddist árið 1928 í Palestínu sem
þá var undir stjórn Breta. Á unglingsárunum gekk
hann til liðs við skæruliðahreyfingu gyðinga, Hag-
anah, og þegar Ísraelsríki var stofnað barðist hann
í stríðinu við nágrannaríkin á árunum 1948-49.
Í sex daga stríðinu árið 1967 hlaut Sharon hins
vegar fyrst frægð. Hann var sagður arkitektinn að
einum afdrifaríkasta hernaðarsigri 20. aldarinnar
en þá lögðu Ísraelar meðal annars undir sig Vestur-
bakkann og Gaza-svæðið.
Hvenær settist Sharon á þing?
Sharon settist á þing árið 1973 og árið 1982 þegar hann gegndi
embætti varnarmálaráðherra réðst Ísraelsher inn í Líbanon með það
að markmiði að uppræta skæruliða PLO sem þar höfðu bækisstöðvar.
Undir verndarvæng Ísraelshers frömdu herdeildir falangista fjölda-
morð í flóttamannabúðum Palestínumanna þar sem hátt í fjögur
þúsund manns létust.
Hver hafa verið markmið Sharons í ríkisstjórn?
Sharon lét lítið fyrir sér fara næstu árin þar til ríkis-
stjórn Benjamins Netanyahu tók við völdum árið
1996. Hann varð utanríkisráðherra 1998 en 1999
féll Likud-stjórnin. Í kjölfar umdeildrar heimsóknar
Sharons á Musterishæðina í Jerúsalem haustið
2000 hófst síðari intifada-uppreisn Palestínu-
manna. Harðdrægni Sharons varð til þess að
Ísraelar kusu hann til valda árið 2001 og í stjórn-
artíð sinni hefur hann sett öryggi þeirra ofar öllu.
Liður í þeirri stefnu hefur verið gerð múrs utan um herteknu svæðin
og brottflutningur landnema frá Gaza. Sharon hefur sætt linnulausri
gagnrýni alla sína stjórnartíð en hann virðist láta sér vel líka að vera
svo umdeildur.
FBL-GREINING: ARIEL SHARON
Hörkutól með harðan skráp> HEILDARAFLI ÞORSKS VEIDDUR Í OKTÓBER Í TONNUMHeimild: Hagstofa Íslands
SVONA ERUM VIÐ
2004
H
ei
ld
ar
af
li
19
.4
58
17
.0
89
2005
Október
Með kanslarakjörinu, sem fer fram
í Sambandsþinginu í dag, er Merkel
komin á hátind óvenjulegs stjórn-
málaferils síns. Stjórnmálaskýrend-
ur spá því þó að hún muni ekki sitja
á friðarstóli.
Merkel er ekki bara fyrsta
konan heldur einnig fyrsti Austur-
Þjóðverjinn sem stýrir ríkisstjórn
Þýzkalands. Hún fæddist að vísu í
Hamborg árið 1954 en Þegar hún var
þriggja ára flutti fjölskylda hennar
til Austur-Þýskalands, nánar tiltek-
ið Templin í Brandenborgarhéraði,
þar sem faðir hennar þjónaði sem
lútherskur prestur. 51 árs er hún á
bezta aldri til að taka við svo háu
pólitísku embætti.
Hóf stjórnmálaafskipti árið 1989
Merkel nam eðlisfræði í Leipzig og
starfaði að námi loknu við skammta-
fræðirannsóknir við Vísindaaka-
demíuna í Austur-Berlín. Pólitísk
afskipti hóf hún í austur-þýsku borg-
araréttindahreyfingunni 1989. Árið
1990 varð hún talsmaður fyrsta og
eina lýðræðislega kjörna leiðtoga
Austur-Þýskalands, Lothar de Maiz-
iere. Sama ár gekk hún í Kristilega
demókrataflokkinn og var um haust-
ið kjörin á þing sameinaðs Þýzka-
lands. Thomas de Maiziére, son
Lothars, hefur Merkel valið til að
vera nánasti samstarfsmaður sinn í
kanzlaraembættinu.
Árið 1991 skipaði Helmut Kohl
Merkel kvenna- og æskulýðsmála-
ráðherra í ríkisstjórn sinni og eftir
kosningar 1994 varð hún umhverf-
isráðherra Þýzkalands. Árið 1998
var hún kjörin framkvæmdastjóri
flokksins eftir að hann tapaði völd-
um í kosningum. Hún var fyrst úr
forystusveit flokksins til að taka af
skarið um að segja skilið við Kohl er
brot hans á lögum um fjármögnun
stjórnmálaflokka komst í hámæli
árið 2000. Hún var kjörin arftaki
hans sem flokksformaður á flokks-
þingi í apríl það ár.
Í kosningum til Sambands-
þingsins árið 2002 eftirlét Merkel
Edmund Stoiber, formanni systur-
flokksins CSU í Bæjaralandi, að vera
kanslaraefni kristilegu flokkanna.
Eftir kosningarnar, sem Stoiber tap-
aði naumlega, treysti hún tök sín á
flokknum sem þingflokksformaður.
Og þegar Gerhard Schröder kansl-
ari tilkynnti óvænt í lok maí í vor að
hann vildi flýta kosningum um heilt
ár áttu hugsanlegir innanflokks-
keppinautar hennar um kanslara-
efnishlutverkið engan annan kost
en að styðja hana.
Þótt flokkurinn fengi mun minna
fylgi í kosningunum 18. september
en vænzt hafði verið varð hann samt
stærsti þingflokkurinn, sem dugði
til að Merkel héldi tilkallinu til
kanzlarastólsins í væntanlegri sam-
steypustjórn með jafnaðarmönnum.
Sló körlunum við
Að kvöldi kjördags, er ljóst varð að
CDU fengi mun minna og SPD meira
fylgi en spáð hafði verið, lét Schröd-
er kanzlari eins og hann hefði unnið
frækilegan sigur og útilokaði að
Merkel yrði kanzlari jafnvel þótt svo
skyldi fara að flokkar þeirra enduðu
með að efna til stjórnarsamstarfs.
Þegar fyrstu þreifingar um myndun
„stóru samsteypu“ voru hafnar erti
Edmund Stoiber Merkel með því að
segja að sem kanzlari svona sam-
steypustjórnar hefði hún ekki sama
forystuvald og í stjórn þar sem stór
flokkur stjórnaði með smáflokki.
Undir þetta tók Franz Müntefering,
þáverandi formaður SPD og leiðtogi
jafnaðarmanna í stjórnarmyndunar-
viðræðunum.
En nú er Merkel orðin kanzlari
og allir þessir valdakarlar, sem
áttu svona bágt með að una henni
þess að setjast á æðsta valdastól-
inn, hafa þurft að láta í minni pok-
ann. Schröder hættir í dag á þingi,
Stoiber, sem til hafði staðið að yrði
einn þungavigtarráðherrann í stjórn
Merkel, er farinn heim til München
og á þar í basli við að halda stuðn-
ingi eigin liðs sem forsætisráðherra
Bæjaralands og leiðtogi CSU. Og
Müntefering er hættur sem formað-
ur SPD, þótt hann taki að vísu sæti í
stjórninni og verði varakanzlari.
Þessar lyktir sýna hvernig
klókindi og stefnufesta Merkel að
settu marki hafa skilað henni eins
langt og raun ber vitni. En þessi
aðdragandi kanzlarakjörs hennar
sýna einnig að hún mun ekki sitja
á friðarstóli. Fastlega má gera ráð
fyrir því að hún megi hafa sig alla
við til að þetta stjórnarsamstarf
gangi upp. Stjórnmálaskýrendur
spá því flestir að við ramman reip
verði að draga. Árekstrar í stjórnar-
samstarfinu séu fyrirsjáanlegir. Að
margra mati er stjórnarsáttmálinn
vond málamiðlun sem gengur ekki
sízt út á að bæta ríkisfjármálin með
aukinni skattheimtu í stað lækkun-
ar ríkisútgjalda, auk þess að efna til
nýrra niðurgreiðslna og hálfvelgju-
legra kerfisumbóta. Þetta er vega-
nesti nýja kanzlarans.
Að kvöldi 9. nóvember var
Merkel stödd í sendiskrifstofu sam-
bandslandsins Nordrhein-Westfalen
í Berlín og sagði svo blaðamenn
heyrðu til: „Guð, í dag fyrir 15 árum
sté ég í fyrsta sinn fæti í Vestrið.
Og nú á ég að stjórna þessu landi,“
hefur Der Spiegel eftir henni.
Merkel situr ekki á friðarstóli
ANGELA MERKEL Fyrsta konan og fyrsti Austur-Þjóðverjinn á kanzlarastóli var glaðbeitt á
þingflokksfundi CDU í gær, daginn fyrir kanzlarakjörið. MYND/AP
FRÉTTASKÝRING
AUÐUNN ARNÓRSSON
audunn@frettabladid.is
FERILL MERKEL
1954: Fædd í Hamborg Angela Dorothea Kasner.
1957: Flytur til A-Þýzkalands þar sem faðir hennar þjónar sem prestur.
1977: Giftist Ulrich Merkel. Þau skilja árið 1982.
1978: Eftir efnafræðinám starfar hún við rannsóknir í Vísindaakademíu A-Þýzkalands í A-Berlín.
1989: Gengur í Lýðræðisvakninguna (DA), borgararéttindahreyfingu í A-Þýzkalandi.
1990: Talsmaður Lothar de Maiziére, fyrsta lýðræðislega kjörna ríkisstjórnarleiðtoga A-Þýzka-
lands. Gengur í Kristilega demókrataflokkinn og er kjörin fyrir hann á þing sameinaðs Þýzkalands
um haustið.
1991: Skipuð ráðherra kvenna- og æskulýðsmála í stjórn Helmuts Kohl. Kjörin varaformaður CDU.
1994: Skipuð umhverfisráðherra.
1998: Kjörin framkvæmdastjóri CDU í nóvember eftir kosningaósigur flokksins.
2000: Kjörin formaður CDU eftir að Kohl fellur af stalli vegna fjármálahneykslis.
2002: Lætur Edmumd Stoiber eftir að vera kanzlaraefni kristilegu flokkanna í kosningum þá um
haustið. Treystir tök sín á flokknum eftir að nauman ósigur Stoibers.
30. maí 2005: Tilnefnd kanzlaraefni CDU.
18. september: CDU fær flest atkvæði í þingkosningum, en mun færri en vænzt hafði verið. Eftir
nokkurt þref hefjast viðræður um myndun „stóru samsteypu“ CDU og SPD.
10. október: Forystumenn CDU og SPD komast að samkomulagi um að Merkel verði kanzlari.
11. nóvember: Viðræðum um málefnasamning lokið.
14. nóvember: Aukaflokksþing beggja flokka samþykkja stjórnarsáttmálann.
22. nóvember: Merkel kjörin kanzlari í atkvæðagreiðslu á Sambandsþinginu.
30. nóvember: Merkel heldur fyrstu stefnuræðu sína.
SPURT OG SVARAÐ
RJÚPNASTOFNINN
Íslenskt JÁ TAKK
SMS LEIKUR
TONLIST.ISD3
SONY W800 + allar flessar geislaplötur
+3.mána›ar áskrift á Tónlist.is
A›alvinningur
1. Jónsi
2. Írafár
3. Nylon
4. Hei›a
5. Heitar Lummur
6. Jólaskraut
Sendu SMS skeyti› BTC STB
á númeri› 1900
Svara›u einni spurningu og flú gætir unni›.
Fullt af aukavinningum:
Jónsi
Írafár
Nylon-Gó›ir hlutir
Hei›a-Hluti af mér
Heitar Lummur
Jólaskraut
3.mána›ar áskrift á Tónlist.is
Tónfrelsi frá Tónlist.is
Mána›aráskrift á tónlist.is
Kippur af Coca Cola
Vinningar ver›a afhendir hjá BT Smáralind. Kópavogi. Me› flví a› taka flátt ertu kominn í SMS klúbb. 149 kr/skeyti›. A›alvinningur er dregin úr öllum innsendum SMS skeytum
9. hver vinnur.
Náttúrufræðistofn-
un hefur ítrekað
auglýst eftir því
að veiðimenn
skili inn vængjum
af þeim rjúpum
sem þeir veiða.
Þetta er í þeim
tilgangi að fá
upplýsingar um
stofnstærð rjúp-
unnar hér á landi.
Ólafur Karl Nielsen
er náttúrufræðingur hjá Náttúrufræði-
stofnun.
Hvernig rannsakið þið vængina?
Við skoðum lit flugfjaðranna og
getum þannig skipt rjúpunum í tvo
aldurshópa, fyrsta árs fugla og eldri
fugla. Þetta gerum við þrisvar á ári, á
varptímanum, síðsumars og á veiði-
tímanum.
Hvernig er stofnstærðin fundin?
Við notum þessar upplýsingar ásamt
veiðitölum og talningum sem stofnun-
in framkvæmir. Við notumst síðan við
reiknilíkan til þess að áætla stofn-
stærðina hverju sinni.
Hvernig nýtast rannsóknirnar?
Allt miðast þetta við að veiðin geti
verið sjálfbær. Það er mikil ásókn í
rjúpnaveiðar og það er stefna stjórn-
valda að koma í veg fyrir rányrkju og
ofveiði. Þess vegna er mikilvægt að
fylgjast með stofnastærðinni. Þetta
hefur verið rannsakað um árabil, með
aðstoð veiðimanna.
ÓLAFUR KARL
NIELSEN
Náttúrufræðingur
Vilja sjálf-
bæra veiði
Angela Merkel, formaður Kristilega demókrataflokksins í
Þýzkalandi, verður í dag kjörin kanzlari þýzka Sambands-
lýðveldisins, sá áttundi frá stofnun þess. Hún er fyrsta
konan sem gegnir þessu valdamikla embætti.