Tíminn - 19.05.1977, Blaðsíða 8

8
Fimmtudagur 19. mai 1977
Haukur Harðarson, bæjarstjóri:
ísland - ferðamannaland
Allt fram á þessa öld hefur ís-
land verið að mestu lokaö fyrir
erlendum ferðamönnum. Leea
landsins úti i miðju Atlantshafi
leiddi til þessarar einangrunar.
Jafnframt landfræðilegri ein-
angrun var þjóðin fátæk, hneppt I
fjötra nýlenduveldis og þvi voru
ferðalög Islendinga til annarra
landa einnig fátíð og vöktu þar af
leiðandi einungis athygli örfárra
útlendinga á tilvist þessa einbúa i
hafinu milli Evröpu og Ameriku.
En tsland einangraðist aldrei
að fullu. Nokkrir erlendir fræöi-
menn höfðu áhuga á landinu
vegna fornrar menningar sem
forfeðurnir höfðu ritaö á blaö og
við þekkjum undir samheitinu
fornbókmenntir. Þessir sömu
menn vissu og um lýöveldisstofn-
unina á 10. öld og Alþingi tslend-
inga, sem talið er elzt i heimi.
Þá var og annar hópur manna,
sem einnig fekk áhuga á landinu,
en þaö voru náttúrufræðingarnir,
sem funda á þessari eldfjallaeyju
vettvang fyrir iðkun visinda
sinna. Þriðji hópurinn og jafn-
framt sá seinasti á einangrunar-
tima landsins voru enskir sport-
veiöimenn, sem tóku að venja
hingað komur sinar i kringum
siðustu aldamót. Aö visu áttu er-
lendir sportveiðimenn sér sina
undanfara, þar sem voru fiski-
menn frá Englandi og meginlandi
Evrópu, er snemma komu auga á
hin fengsælu fiskimið úti fyrir
strönd landsins.
Nokkrir þessara erlendu feröa-
manna skrifuðu bækur um ferðir
sinar til landsins og við erum svo
heppin aö meðal þeirra voru
nokkrir ágætir teiknarar og mál-
ararsem skreyttu frásagnir sinar
myndum. Þessar myndir ásamt
hinum skrifaöa texta gefa okkur
ómetanlega innsýn i lifskjör og
menningu þjóðarinnar, séð með
augum aðkomuinannsins.
A þessari öld hefur orðið algjör
bylting isamgöngum i heiminum.
Með tilkomu flugsins varð tsland
kjörinn áningarstaður milli
Evrópu og Ameriku, að visu ekki
jafn mikilvægur nú i seinni tið
með auknu flugþoli og hrað-
skreiðari flugvélum. tslendingar
hafa haslaö sér völl á alþjóðleg-
um flugleiðum — bæði milli áður-
nefndra heimsálfa með Island
sem tengilið, og áningarstað — og
einnig milli tslands og annarra
Evrópulanda, að ógleymdum enn
fjarlægari stöðum sem sóttir eru
heim af islenzkum flugvélum.
En flugsamgöngurnar hafa
gert meira, en að tengja tsland i
net alþjóðlegra flugleiða. Flugið
er jafnframt oröinn einhver al-
mennasti feröamáti hér innan-
lands og hefur tengt margan af-
skekktan stað á landinu við aðra
landshluta um þjóðbraut loftsins.
I skýrslu flugvallarnefndar
dags. i nóvember 1976 kemur
fram, aðá árinu 1975 fóru 221 þús-
und farþegar um Reykjavikur-
flugvöll, sem jafngildir þvi, að
hver einasti tslendingur hafi haft
viökomuá flugvellinum á þvi ári.
Á þvi sem sagt hefur verið hér
að framan má sjá,aölsland hefur
á þessari öld brotizt úr einangrun
i þjóöbraut og þar á flugið stærst-
an þátt. Jafnframt hefur landiö
opnazt sem ferðamannaland.
Eftir hver ju sækjast
erlendir ferðamenn?
Viö þessari spurningu er ekki
hægt aö gefa eitt tæmandi svar.
Ljóst er þó, að enn sem fyrrsækja
landið heim visindamenn á sviði
náttúrufræði og sögu og af sömu
hvötum og fyrr. Þá fer ásókn er-
lendra sportveiðimanna i islenzk-
ar laxvéiðiár vaxandi. Tveir
hinna fyrrnefndu hópa munu þó
tæpast skila þjóðarbúinu umtals-
veröum beinum gjaldeyristekjum
enda þótt annar þeirra auglýsi
landið i menningarlegu tilliti en
hinn veki athygli á náttúrufari
þess, sem siðan laðar að sér hinn
almenna náttúruskoöara. Siðasti
hópurinn mun i vaxandi mæli
skapa gjaldeyristekjur en trúlega
valda jafnframt nokkrum ugg
Húsavik
Úr einangrun
í þjóðbraut
meðal innlendra sportveiði-
manna.
Nokkru eftir lok siðari heims-
styrjaldarinnar hófst blómaöld
hins almenna ferðamanns. Aukin
efnahagsleg velmegun ásamt nú-
tima samgöngutækni gerðu
mönnum kleift að láta drauminn
um að sjá ókunn lönd rætast.
NU varð sólin i Suöurlöndum
markaðsvara fyrir fölleita
Noröurálfubúa og hin siðustu ár
hafa Suðurlandabúar tekið að
renna hýru auga til norðurs.
En aö hverju eru menn aö
leita? Hvað knýr menn til kostn-
aðarsamra ferðalaga f fritima
sinum, i stað þess aö slappa af
heima fyrir? Mitt álit er það, að i
langtum flestum tilvikum sé hinn
almenni feröamaður aö leita sér
hvildar og endurnæringar i and-
stæðum sins eigin lands eða um-
hverfis.Þess vegna leitar borgar-
búinn i sveitina, skrifstofumaður-
inn i likamlega erfiöisvinnu,
sveitarmaðurinn i borgarglaum-
inn, iiúsmóðirin.sem heima situr,
i félagsmálastarf o.s.frv. Á sama
máta sækir Norðurálfubúinn til
sólarlanda, sólarlandabúinn i
snjóog kulda norðursins, og ibúar
gróðursælli landa i öræfi og auðn-
ir Islands.
Ferðalag sem ég fór með ensk-
um kunningja og áhugaljósmynd-
ara fyrir nokkru, opnaði öðru
fremur augu min fyrir þessari
staðreynd. Hann haföi ekki áhuga
á að taka myndir af gróðursælum
stöðum, heldur valdi sér við-
fangsefni i auönum landsins til aö
festa á filmu.
Við eigum að reyna að sjá land-
ið okkar meö augum hins erlenda
ferðamanns og þá fyrst skiljum
við hvað landið hefur raunveru-
lega að bjóða honum. Jafnframt
ber okkur að auglýsa þaö eins og
það er, náttúru þess og veöurfar,
og er ég þvi á móti endalausum
sólarmyndum í feröamannabæk-
lingum, sérstaklega þegar veriö
er að kynna mestu úrkomusvæði
landsins.
Við eigum ekkiað sýna ræktaða
blómagarða á myndum, heldur
t.d. háfjallajurt sem af þraut-
seigju verst ágangi óbliðrar nátt-
úru. Sú mynd er einnig táknræn
fyrir baráttu islenzku þjóðarinn-
ar fyrir tilveru sinni bæði fyrr og
siðar.
Island liggur á Mið-Atlants-
hafshryggnum sem teygir sig um
endilangt Atlantshaf frá u.þ.b. 60
gr. suölægrar breiddar og norður
fyrir 70 gr. norðlægrar breiddar.
Víða á þessum hrygg eru eyjur
sem myndazt hafa fyrir tilverkn-
að eldgosa. Eldgos eru enn nokk-
uð tið á þessum hrygg, bæði neð-
ansjávar og á eyjum sem risa
upp af honum. tsland mun i dag
vera virkasta éldgosaeyjan á
hryggnum, og er skýringa senni-
lega aö leita i landrekskenning-
unni, sem mjög hefur rutt sér til
Húsavlkurhöfn
rúms upp á siðkastið.
Ég er þeirrar skoðunar, að yfir-
gnæfandi meirihluti almennra
erlendra ferðamanna, sem sótt
hafa Island heim á undanförnum
árum ,hafi valiö landiö af áhuga á
jarðsögu þess, eldfjöllum og með
tilheyrandi hraunbreiöum, yfir-
standandi eldgosum, heitum
vatns- og leirhverum og öðrum
einkennum hins virka eldfjalla-
lands. Ég er ekki kominn til með
aðsjá, að á þessu verði breyting á
komandi árum og af þeim sökum
álit ég að leggja beri höfuð-
áherzlu á uppbyggingu ferða-
mannaþjónustu 1 þeim landshlut-
um, sem hafa upp á þessi sérein-
kenni að bjóða.
Um hvaða landshluta
liggur eldgosabeltið?
1 stórum dráttum má segja, að
eldgosabeltið teygi sig þvert yfir
landið frá suðvestri til norðaust-
urs. ÁSuðurlandi nær þetta svæöi
frá vestanverðum Vatnajökli og
allt vestur á Snæfellsnes og Borg-
arfjörð og innifelur Reykjanes-
skagann og Vestmannaeyjar.
Svæðið er ekkisamfellt, oger tal-
iö að austurhluti þess sé i dag
virkara eldgosasvæði sbr. nýlega
afstaðin gos i Vestmannaeyjum
(Heimaey og Surtsey) og Heklu.
Á öllu þessu svæöi eru þó forn
ummerki eldvirkninnar sem
koma erlendum ferðamönnum
nýstárlega fyrir sjónir.
A Norðurlandi eru vesturmörk
þessa svæðis talið frá sjó i grófum
dráttum austan Kinnafjalla
vestan Skjálfandaflóa i S-Þing-
eyjarsýslu, vesturhliðar Bárðar-
dals, sem Skjálfandafljót fellur
um og siðan i suö-vestur yfir há-
lendið til Suðurlands. Austur-
mörkin liggja nálægt Jökulsá á
Fjöllum sem fellur i Axarfjörð,
suöur um til Kverkf jalla og þaðan
til suð-vesturs til Suðurlands,
Miðbik þessa svæðis hefur verið
virkast á undanförnum öldum og
má hér nefna nokkrar frægar eld-
stöðvar og jarðhitasvæði, s.s.
Þeistareyki, Kröflu, Námaskarð,
Hverfjall og Þrengslaborgir,
Ketildyngju með Fremri-Námur,
Dyngjuháls, en austur liggja
staðir eins og Sveinagjá, Askja og
Kverkfjöll.
Askja og umhverfi Mývatns-
sveitar mun þekktast þessara
svæða norðan Jökla en benda má
á, að samkvæmt landrekskenn-
ingunni sem áður var á minnzt,
mun vera að finna á Kverkfjalla-
svæðinu eitt af meiri háttar upp-
streymisopum (heitt svæði) á
Mið-Atlantshafshryggnum.
Eins og sjá má af framansögðu,
liggur eldgosabeltið hér norðan
jökla að mestum hluta i Þingeyj-
arsýslum. En til viðbótar virk-
um eldgosa- og jarðhitasvæðum
býður Þingeyjarsýsla upp á ein-
hverja mestu fuglaparadis i
Evrópu, sem er Mývatnssveit,
stórbrotin gljúfur og kynjamynd-
ir Jökulsár á Fjöllum með afl-
mesta vatnsfalli i Evrópu, Detti-
fossi, og heimsfræg setlög i Hall-
bjarnarstaðakambi á Tjörnesi.
Þá er og i þessu sama héraði að
finna lax- og silungsveiðiár og
veiðivötn.
Á að auka ferðamanna-
strauminn til tslands?
Ferðamannaþjónusta allt frá
sölu flugferða til veitingareksturs
og verzlunar er orðin gjaldeyris-
skapandi atvinnugrein á Islandi
og henni ber sess og aðstaða i
samræmi við það. Þar með er
ekki sagt, aö þessa atvinnugrein
eigi að þenja út, i algjöru hugsun-
arleysium annað en að fá hingað
sem flesta ferðamenn. Vafasamt
er að reikna með mjög mikilli
aukningu erlendra ferðamanna
yfir hásumarið, auk þess sem
fleiri ferðamenn sem koma á
þeim tima kosta þjóðina verulega
viðbótarfjárfestingu, sem illa
nýtist á öðrum árstimum. Mikil-
vægara er, að lengja ferða-
mannatimann og hefur verið unn-
ið markvisst að þvi nú siöustu ár-
in fyrir forgöngu Flugleiða og i