Mánudagsblaðið - 06.12.1965, Blaðsíða 3

Mánudagur 6. desember 19G5
Manudagsblaðið
3
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Agnar Bogason.
Kemur út á mánudögum. Verð kr. 10.00 í lausasölu. Áskrifenda-
gjald kr. 325,00.-Sími ritstjómar: 13496 og 13975.
Auglýsingasími 13496. — Prentsmiðja Þjóðviljans.
VALUR VANDAR
VÖRUNA
. SULTUR — ÁVAXTAHLAUP
MARMELAÐI — SAFTIR
MATARLITUR — SÓSULITUR
EDIKSÝRA — BORÐEDIK
TÓMATSÓSA — ÍSSÓSUR.
Sendum um allt land.
Efnagerðin V A L U R h/f
Box 1313 — Símar 40795 og 41366
Reykjavík.
Þeir sem þurfa að koma auglýs-
iugum eða öðru efni i Mánudags-
blaðið — þurfa að koma því tii
ritstj, í síðasta lagi á miðviku-
dag næstan á undan útkomudegi
blaðsins.
* BILLINN
Rent an Icecar
Sími 1 8 8 3 3
Höf.ríPeter Ustinov. Leikstj.: Benedikt Árnason.
Stórskemmtileg sýning við
\ Hverfisgötuna
Nær uiidaartekningarlaust hefi
ég talið bað SÓðs viti, þegar
mínir hámermtuðu kollegar í
hópi gagnrýnenda hafa 'fundið
einhverju verki það til foráttu;
að það hvorki búi yfir djúpum
hugsunum^ háleitu markmið; né
skarpri gagnrýni á þjóðfélagið,
pólitískar stefnur eða hegðan
einstaklinga. Þessir stórhugs-
uðir í hópi íslenzkra gagnrýn-
enda eru sjálfir slíkir afreks-
menn á sviði hugsjóna og því-
líkir fimleikamenn á hinu and-
lega sviði, að allt glens og gam-
an, öll fyndni, hlýtur að telj-
ast frá þeirra háleita sjónarmiði,
eyðslusemi og þarflaust hjal,
eins og Sturla kallaði manna-
skipan Sighvatar föður síns eft-
ir Bæjarbardaga.
Peter Ustinov, leikarinn al-
þekkti, er höfundur Endaspretts,
farsakennds gamanleiks, , sem
Þjóðleikhúsið, til gleðilegrar til-
breytingar, bar gæfu til að velja
til sýningar. I Endasprett sjá-
um við „leikhús", hið raunveru-
lega ,,leikhús“ sem okkar á-
gætu íslenzku höfunda svo
raunalega skortir. Hér er leik-
verk, sem hrópar á góða leik-
ara, beinlínis lifir eða deyr með
túlkun hinna einstöku hlut-
verka. Það er liðuglega samið,
hVer persóna, og það er Því
undarlegra, sem í aðaltemanu
er persónan sú sama á fjórum
aldursstigum, sérstæð; skarpt
dregin og í raun aígjörlega
sjálfstæð. Æfiskeiðin fjögur, 20
—40—60—80 ára, sýna rithöfund
og viðbrögð hans til hinna ó-
líkustu viðfangsefna, mann, sem
raunar er alóskyldur sjálfum
sér, ef svo má segja, þótt hann
búi innan samá líkamans. Það
er ekki lítil list, að geta þannig
gengið með áhorfendum og
hlustendum, rifiað upp þessa
atburði, kynnt þá á fantatiskan
hátt, en samt haldið bæði at-
hygli og- áhuga þess, sem á hlýð-
ir. Og garnl; maðurinn, Sam,
boðar hvorkj heimsþeki, hrun-
stefnu kommúnismans, né gagn-
rýnir hina götóttu sálarflík svo-
kalKaðra hugsjónamanna, sem
venjulega kafna í eigin leiðind-
um og andlegum dauni. Ustin-
ov er svo blessunarlega laus við
umvöndunarsemi', að það eitt
fyrir sig gerir þetta verk hans
nokkurs virði.
Aðalstarf leikstjórans er nú
að velja hæfar persónur í þau
hlutverk, sem mesta rækt verð-
ur að sýna. Þetta hefur Bene-
dikt Árnasyni, leikstjóra, tek-
izt stórvel víðast, einkum með
tilliti til hins fámenna einhæfa
hóps, sem hann verður að viða
úr. Þá er ekki svo lítill vandi
að fara með nákvæmni yfir
verkið sjálft, stytta og draga
saman, því Ustinov er oft helzti
hjaldrjúgur, lúmskt hrifinn af
sjálfum sér og frásagnargleðir
er jafn auðsæ og höfundurin”
er, stundum lítt gagnrýninn r
sjálfan sig. Benedikt hefur lítl
farið höndum um textann, og
vetkið verður heldur langdreg-
ið. Þar má og um kenna, að
nú mistekst Benedikt eiginlega
í fyrsta skipti, að ég man eft-
ir, að hafa nauðsynlegan hraða
sem verkið krefst. Leikritið má
ekki við slíku, jafnvel sjaldan
síður en hér. Það bar alvar-
lega á kunnáttuleysi leikenda,
og er hér um óafsakanlegt
hirðuleysi af þeirra hálfu og
leikstjóra að ræða, og frum-
sýningárkvíði þar engin afsök-
un.
Þorsteinn Ö. Stephensen leik
ur Sam, áttræðan deyjandi rit-
höfund, sem minnist fyrri ald-
ursskeiða sinna. Vart mátti fá
hetri mann í hlutverkið og leik
ur Þorsteins hreint afbragð, ró-
legur, yfirvegandi, röddin vel
modúleruð, kímnin laus við yf-
irborð, en engu að síður af
bezta vintage, eins og sagt er
um eðalvín. Gervið gefur Þor-
steini Hemmingway-yfirbragð,
hreyfingar allar vel æfðar og
eðlilegar — lamað gamalmenni
ýmist í hjólastól eða rúmi. I
túlkun Þorsteins gætir þess,
sem fátítt er meðal leikara
okkar — menntunar — þessar
ar nauðsynjar, sem flestir okk-
ar yngri manna virðast ekfki
hafa nokkra samúð með. Hefi
ég vart séð Þorstein gera betur
en nú, ef frá er skilinn kennar-
inn í Browning-þýðingunni.
Rúrik Haraldsson, Reginald
Kinsale, lék föður Sams af mik
illi og réttrí innlifun. Þetta er
með hetri verkum Rúriks á
sviði, því nú glímdi liann við
Þorstein og har hvergi skarðan
skjöld af hólmi. Hlutverk Rúr-
iks krafðist mikils, og leikar-
inn var þeim kröfum fyllilega
vaxinn, það sópaði að honum,
reisnin var eðlileg og röddin
mynduglegri en við mátti hú-
ast. Er vissulega ástæða til að
þakka Rúrik, hversu vel hann
sigraðist á þessum vanda. Her-
dís Þorvaklsdóttir, Stella, en
Herdís og Þorsteinn.
kvenfólkið í heild fær nokkuð
gustmiklar og réttlætanlegar
kveðjur frá höfundi, undirleik-
ur talsvert og nær eiginlega
aldrei föstum tökum á þessu
hlutverki. Víða eru vissulega
snarpir leiksprettir, en frúin
nær einhvemveginn aldrei að
ráði til áhorfenda. Róbert Arn-
finnsson náði vel sögupersón-
unni fertugri, vandvirkur leik-
ur í samræmi við hlutverkið.
Ævar Kvaran, sá sextugi, náði
mörgu allsmellnu úr hlutverki
sínu, en einhver taugaóstyrkur
var yfir leiknum, röddin ó-
venjulega óstyrk og óeðlileg,
hávær um of, og oft virtust
hreyfingar Ævars ekki í sam-
ræmi við kröfur verkefnisins.
Er undarlegt að leikstjórinn
skyldi ekki sjá þessi missmíði.
Gísli Alfreðsson, Sam tvítugur,
brá upp skemmtilegri mynd af
unglingnum ástfangna, en virt
ist nokkuð ungæðislegur mið-
að við aðstæður.
Sviðsmyndin var með ágæt-
um, búningar samkvæmt aldar-
farinu hvorttveggja unnið af
Gunnari Bjarnasyni. Þýðing
Odds Björnssonar var, yfirleitt
góð, en erfitt að ná einstaka
málblæ persónanna á íslenzku.
Hér er um að ræða ágæta
sýningu, bæði leikstjórn, leik
og umbúðir allar. Svo blessun-
arlega hefur tekizt, að leik-
stjórinn er mentaður í Eng-
landi, skilur því betur aðstæður
en ella, hefur tekið þann gull-
væga kost, að keyra ekki vesa-
lings „Samana“ alla í eina
tunnu og fá svo fjórar eftir-
hermur á sviðið. Hann hefur
ekki fundið hinar „djúpspöku
hugleiðingar, sem stórskemma
leikræna gerð verksins" eins og
einn djúpspakur kollega komst
að orði eða a.m.fc. ekki lagt
of „djúpa“ áherzlu á þessar
hugleiðingar.
Frumsýningargestir, sú fróma
hjörð glitbúinna karla og
kvenna, kunnu að meta verk
Ustinovs; sem er út af fyrir sig
stórmerkilegt; og klöppuðu oft
og vel fyrir atvikum á sviði.
Þessvegna er óhætt, að öllu at-
huguðú, að ætla að nú geti
Þjóðleikhúsið, ef jólaannir ekki
tefja; sýnt verkefni, án Þess að
bjóða nær öllum stéttum þjóð-
arinnar á prívat-sýningar og síð-
an skólábörnum. A. B.
Lokaatriði.
ENDASPRETTUR