Mánudagsblaðið - 09.06.1969, Side 1
Ip
v I
t
Rikisstjórnin hefur lengi kennt sig við einstaklingsframtakið
og telur sig málsvara hins frjálsa framtaks. Vissulega má
segja, að að vissu marki er hér rétt með farið, en hinsvegar
hefur ríkið gert svo válegar skyssur í þessum málum að vart
finnast dæmi til slíks. Eitt af verstu dæmunum er hinn hálf-
opinberi rekstur Álafossverksmiðjunnar og útsölustaða henn-
ar. Rökfærsla ríkisins er sú, að fyrirtækið hafi verið svo skuld-
um vafið, að sú ein leið var fær til þess að ná inn skuldum
við bankana, væri sú, að yfirtaka fyrirtækið, skipa mann frá
sér til _að veita því forstöðu og á þann hátt ná inn fé sínu.
Hættulegt fordæmi
Hér er um liættulegra fordæmi
að ræða, en menn gera sér almennt
ljóst. Álafoss var og er einkafyr-
irtæki, sem komst í skuldir og
vandræði. Eftir öllum reglum í við-
skiptalífinu bar því annaðhvort að
fá aukin lán eða „fara yfrum", eins
og kallað er. Þegar ekki fengust
lánin var það ráð tekið að yfir-
taka reksturinn. Þessi ráðstöfun var
eins óréttmæt og ranglát og hún
skapaði hættulegt fordæmi. Fjöldi
einkafyrirtækja í sömu framleiðslu
og Álafoss voru fyrir. Dugnaðar-
menn höfðu hafið þau upp, stjórn-
að þeim af fyrirhyggju og dugn-
aði, lagt í mikinn kostnað og reynt
að vera sjálfstasðir og greitt mikil
opinber gjöld.
Gnótt fjár
Áður en varði voru þau búin að
fá ríkið sjálft að keppinauti, ríkið
með nóg fjármagn að baki og tak-
markalausa möguleika til útþennslu
og auglýsinga. Var þanuig nálega
kippt undan kaupsýslumönnum öll-
um rekstrargrundvelli og þeim lát-
in lönd og leið að bjarga sér. Þetta
er óheyrilegt bragð og bein árás
af hins opinbera hálfu á sjálfa
stefnu hins opinbera. Hvaða mögu-
leika hafa teppa og álnavörusalar
á að keppa við ríkisrekið fyrirtæki.
Auglýsingar í sjónvarpi og blöðum
frá ÁJafossi eru margfaldar á við
hin fyrirtækin til samans, tak-
markalaust rekstursfé veldur því,
að nú er Álafoss á uppleið, önnur
sjálfseignafyrirtæki klóra í bakk-
ann eða standa í stað, ef svo er.
Hér er farið inn á þá vafasömu
braut, að hið opinbera reynir að
ná inn útistandandi fé frá einstakl-
ingsfyrirtæki með því að yfirtaka
það og koma sér í samkeppnisað-
stöðu við einstaklinginn, sem hef-
ur brotizt áfram af útsjónarsemi
og hæfileikum, dugnaði og for-
sjálni. Hvar á að stoppa og hver
verður næsti „dýrlingur" hins opin-
bera? Með þessi fordæmi getur rík-
ið með Ieik tekið eitthvert arðvæn-
legt fyrirtæki, sem sökum lélegs
reksturs er komið í skuldafen, spýtt
i' það eigin fé, keppt við einstakl-
inga og komið á vonarvöl. Ein-
staklingar í heild gjalda þess, að
einn í þeirra hópi er klaufi, mann-
leysa eða óheppinn, en sleppur við
að lúta lögmálum viðskipta og bera
sjálfur ábyrgð óheppni sinnar eða
getuleysis.
Áili fyrir eignum
Hér er um að ræða beina árás á
kaupsýslumannastéttina, burðarás
Framhald á 4. síðu.
Úr skemmtanalífinu er ýmislegt að frétta. Sjá 2. síðu. Myndin
er ;af Ragnari Bjarnasyni og Sirrý Geirs.
Rannsókn á rekstri m jólkureinokunar?
Bygginga- og leigumál — Hyrnuhneykslið — Óíær
þjónusta — Mótmæli húsmæðrasamtaka og einstkl.
Er ekki tími til kominn, að allur rekstur mjólkureinokunar-
innar verði rannsakaður og forráðamenn þar krafnir skýringa
á þeim „undarlegheitum11 sem daglega virðast verða á öllu
framferði þar. Mjólkureínokunin hefur sí ofan í æ gengið í ber-
högg við óskir almennings, neitað með öllu að endurbæta fyr-
irgreiðslu, aftekið að breyta rekstrarkerfi sínu, haldið fast við
hinar óvinsælu hyrnur sínar, leigt út óþarft og geysidýrt hús-
næði undir óþarfa útsölustaði og í einu og öllu sýnt og sanri-
að, að það er óháð allri gagnrýni og hafið langt yfir almennt
velsæmi í rekstri.
Mótmæli
Húsmæðrasamtökin, félagasam-
tök önnnr, blöð, einstaklingar í út-
Lauslæti suðurnesjakvenna að blaðamáli
varpi og sjónvarpi hafa öll gagn-
rýnt það kerfi, setn nú er notað
við dreyfingu og innpökkun afurða
mjólkursamsölunnar. Jafrtvel hin
tannlausu Neytendasamtök hafa
þar lagt orð í belg en árangur eng-
inn. Forstjórinn hefur einstaka
sinnum reynt að klóra í bakkann
og afsaka þetta fyrirtæki sitt, en
enginn maður hefur sannfærzt um
réttmæti þeirra aðgerða, sem þar
eru í frammi hafðar.
Hyrnurnar
Hyrnumálið er einna óvinsælast
þeirra aðgerða, sem einokunin hef-
ur haldið hvað fastast við. Hyrn-
urnar eru ein af þeim fáu „ný-
ungúm" utan aukinna skatta, sem
þegar í upphafi urðu óvinsælar.
Þær eru óhentugar, gjarna lekar og
öldungis úreltar. Raddir hafa verið
á lofti, að þær gefi umboðsmanni
sínum drjúgan skilding, en því hef-
ur verið neitað, en engin plögg
varðandi þá neitun liggja fyrir.
Mjólkursamsalan hefur að mestu
neitað að hagnýta sér nýjar og
„Trúin, vonin og kærleikurinn“ skrifa umvöndunar- og hót-
unarbréf — VarnarmálaráSuneytið komið í málið —
Sú vartíðin, að Suðurnesjamenn þóttu manna ólíklegastir til
að bera ástaraunir sínar á torg. Enn síður að hvetja hið opin-
bera til að hlutast svo til um, að ungir piltar í einkennisbúning-
um tækju frá sér konur sínar eða dætur. Tíminn og Þjóðviljinn
hafa nú rekið upp skaðræðisóp út af spillingu í svonefndum
Rockvilleklúbb, gleðistað á nesjum syðra, hvar þreyttir varnar-
liðsmenn og enn þreyttari „betri borgarar og frúr þeirra"
(Þjóðv.) leitast við að liðka limi sína og létta skap sitt. Eigin-
konur fara á ástafundi við sjóliða, eða leita félagsskapar bar-
þjóna þar syðra meðan alsælir eiginmenn kútfylla sig af ódýr-
um veigum .,,Leynimálafréttaritari“ Tímans Ijóstrar því upp, að
hjónabönd séu í uppnámi, framhjáhöld tíð og allskyns óáran
ríki í sölum hinna gömlu sjósóknara syðra. Og svo kom bréfið.
nú út af fyrir sig ekki svo vitlaust,
að Varnarmálaráðuneydð fái veg-
legu embætti að sinna í Roik-
ville, en þetta kvabb ofangreindra
aðila til blaðanna virðist ekki gera
annað gagn en það, að kasta rýrð
á ágætt fólk með því að benda á
nokkrar hvimleiðar undantekningar
sem sækjast efdr samneyti við
varnarliðsmenn og aðra útlenda
menn í RockviIIe.
Gömul lumma
En þetta gæti orðið ærið víð-
tækt verkefni, ef þess verður kraf-
izt almennt, að Varnarmálanefnd,
hafi sérstök afskipti af velsæmi og
siðum Suðurnesjamanna. Keflawk-
Kastar rýrð
Trúin, sr. Björn, vonin, Sesselja
og kærleikurinn, Hilmar, rituðu
opinbert bréf til Varnarmálaráðu-
neydsins og báðu um vernd. Jafn-
framt var í það látið skína, að ef
ráðuneytið ekki makkaði rétt,
myndu frekari uppljóstranir um
drykkju- og ástalíf ýmissa aðila
syðra verða opinberaðar og myndi
þá koma í ljós, að margt væri
óhreint í mélpokum syðra. Það er
20kr.
Útsöluverð blaðsins er
kr. 20,00
urvöllur hefur um áraskeið verið
einskonar griðastaður fyrir fráskild-
ar konur, léttlyndar og ástleitnar
ungar stúlkur, sem þar hljóta alls-
kyns g;eði og blíðu og ekki þótt
sérstakt tiltökumál, þótt þeim eitt-
skrikaði á svelli heitrar ástar. Við
treystum fyllilega Suðurnesjamönn-
um flestum til að lialda konum og
dætrum frá spillingu, en séu til
einstakar konur, sem virkilega vilja
njóta samvistar við jæssa útlendu
menn, þá er það á einskis manns
færi að koma í veg fyrir slík skipti,
bönn eða ekki bönn.
I
Hótanir
í þessum málum er konan slótt-
ugri en skrattinn sjálfur og kann
þau brögð, sem flestum karlmönn-
um verða yfirsterkari. Vissulega ber
að koma í veg fyrir dvöl íslenzkra
kvenna í Rockville, en offors og
hótanir þremenninganna, er ekki
Iieppileg leið til úrbóta, og sumir
syðra munu kunna þessum siða-
postulum enga þökk fyrir máls-
meðferðina. Og ærin verkefni eru
fyrir hendi hér í landi í sambandi
við siðsemina, þótt sjálft Varnar-
málaráðuneytið sé ekki látið hafa
einskonar yfirumsjón með léttlynd-
iskonum og drykkfelldum „betri
borgimmT á knæpum varnarliðs-
uaanaa.
Leikfélagi Mánudagsblaðsins
hentugri umbúðir, sem eitt fyrif-
tæki hér í Reykjavík hefur þrá-
faldlega boðið [->eim, og fundir
með blaðamönnum og sýningar á
Framhald á 7. síðu.
Til lesenda
í dag hefst 21. árg. okkar,
mun seina en að venju. Blað-
ið er 8 síður í sex dálka broti,
en ráðgert var í upphafi, að
það yrði 8 siður í 5 dálka broti.
Sá pappír kemur ekki fyrr en
um næstu mánaðamót og kem
ur þá blaðið út í nýju forroi.
Þar til mun blaðið verða ýmist
sex eða átta síður. Eins og sjá
má er óvenjufega mtkið am
auglýsingar, en sú er afsöktm,
að margar, ef ei flestar þyldu
enga bið birtingar, efla yrðu
bær okkur ónýtar, og verandl
Fátækt blað, tókum við þann
kostinn, að sleppa efni að
bessu sinni vegna þeirra, en
ekki þess, að ekki væri úr
nógu efni að velja.
. Strax í næsta blaði munu
hefjast nýir dálkar, sem við
vitum að lesendur hafa mikinn
áhuga á, og geta lesendur þá
dæmt um þær jákvæðu breyt-
ingar, sem lengi bafa verið
fyrirhugaðar.
Það er oss þyngra en tárum
taki, að hækka verð blaðsins
upp í kr. 20,00, en á því er öll
nauðsyn, því t.d. blaðið í dag
í þessu broti er álíka stórt og
10 síðna blað í t.d. Mbl.-broti
en sex síðna blaðið er átíka
stórt og 8 síðna blað í Mbl.-
broti. Blaðið hefur átt miklum
vinsældum að fagna þau 20
ár, sem það hefur komið ut,
þótt nokkur vanhöld hafi verið
á útgáfunni á s.l. ári, En nú
hefur verið úr því bætt og
fögnum vér því, eins og vér
vitum að lesendur muni gera.
Og svo; Af stað.
Ritstjóri.
Ihlutun og samkeppni hins opinbera er vatn á myllu komma — Ómaklega
vegið að verzlunarmannastéttinnL —
jr
Alafoss-reksturinn eitt hættulegasta
fordæmi í íslenzkri kaupsýslu
LANOSBÓKASAFN
ÍSLANDS
Blaé fyrir alla
21. árgangur
Mánudagur9. júni 1969
1. tölublað