Mánudagsblaðið - 30.06.1969, Blaðsíða 7

Mánudagur 30. júní 1969
Mánudagsblaðið
7
Rússneskar eldflairar og vetnfs-
sprengjur frá vísiniamönnum Hítlers
Framhald af 8. síSu.
Þýzkaland, sem nú er ranglega
nefnt Austur-Þýzkaland, tiltölulega
auðveld. Nema hvað þeir voru
þreyttir. Þegar vopnahlé komst á,
höfðu þeir því m.a. mikinn hluta
fylkjanna Mecklenburg og Sachsen
(Saxland) á valdi sínu, og auk þess
Thiiringen allt, en einmitt á þessu
svæði var marga helztu vísindafjár-
sjóði Þýzkalands að finna þá — af
ýmsum ástæðum. Og um það hafði
Stálín sterkan grun. Hann gaf því
Eisenhower ,.hershöfðingja", æðsta
yfirmanni lýðræðisherjanna, fyrir-
mæli um að rýma nefnd hérúð.
Skipað — hlýtt!
Hinn 5. Júlí 1945 birti Eisen-
hower því svohljóðandi boðskap til
Þjóðverja í Meckhlenburg, Sachsen
og Thúringen:
„Allar verksmiðjur, mannvirki,
verkstæði, rannsóknarstofnanir,
tilraunastöðvar, einkaleyfi, fram
leiðsluleyndarmál, áætlanir,
teikningar, vinnu- og verklýs-
ingar, uppfinningar og upp-
götvanir, ber að varðveita ó-
skaddaðar og skila í góðu ásig-
komulagi í hendur fulltrúa
Bandamanna".
Lýðræðisleg tilhliðrun
Innan fárra daga frá því að þessi
boðskapur var birtur, höfðu banda-
rískar og brezkar hersveitir rýmt að
fullu landssvæði að flatarmáli um
35000 km2, höfðu hopað um 150
km. vestur á bóginn. Á 650 km
langri víglínu! (Ha? Var einhver
að tala um „Járntjaldið"?).
Þær hendur, sem tóku við því
er Eisenhower bauð „að varðveita
lagi", voru sowjeskar — og þeir
fætur, sem þrömmuðu inn í borg-
innar Leipzig, Weimar, Halle,
Schwerin, Erfurt, Plauen, svo að
nokkrar sén nefndar, voru sow-
jeskir, að vísu klæddir bandarísk-
um hermannastígvélum, en af
þeirri nauðsynjavöru höfðu lýðræð-
ismenn Roosevelts látið Sowjet-
mönnum í té samtals 14.000.000
— fjórtán milljón — pör á árun-
um 1941—1945.
Það var samstundis mikið að
gera, verkið sóttist vel og afrakst-
urinn var gífurlegur. T.d. hinn 22.
Október 1946, en þann dag, kl.
rúmlega 4 að morgni, buldu byssu-
skefti rauðliða á hurðum íbúða
prófessoranna við háskólann í
Jena, svo og hjá forstjórum og sér-
fræðingum sjónglerjafyrirtækisins
Zeiss og glerverksmiðjanna Schott.
Einnig hjá Iyfti- og flutningatækja
verkfræðingum Bleicherverksmiðj-
anna í Leipzig, sérfræðingum efna-
iðnaðarins í Leuna og meisturum
vefnaðarverksmiðjanna Koetschen í
Apolda. Og um líkt leyti voru
éinnig allir eldflaugavísindamenn
og flugvélasérfræðingar, sem voru
búsettir í Austur-Berlín og á sow-
jeska hernámssvæðinu, eða þeir,
sem lýðræðissinnar höfðu afhent
Rússum upp í pöntun á „stríðs-
glæpamönnum", vaktir úr fasta
svefni og þeim tilkynnt, að nú yrðu
þeir gestir Ráðstjórnarlýðveldanna
næstu 5 ár, og að þeim væri „hér
með veittur þriggja stunda frestur
til þess að ganga frá farangri sín-
um".
Hermenn úr Rauða hernum
höfðu höfðu umkringt húsin og
bandarískar herflutningabifreiðar
biðu við hliðin. En á árunum 1941
—1945 höfðu lýðræðissinnar
Roosevelts afhent Sowjetmönnum
427.284 flutningabifreiðar, þar af
9-029 yfir 10 smálestir að öxul-
þunga og að verðmæti $ 31.429.-
043,00 á markaðsverði 1938.
Skilvísi lýðræðismanna
Öll búslóð og allir innanstokks-
munir voru færðir út í bifreiðarnar,
og jafnvel bréfakörfurnar voru
tæmdar í poka, sem síðan voru
vandlega innsiglaðir. Og öllu ekið
á næstu járnbrautarstöðvar. Um 24
klst. síðar héldu 33 járnbrautarlest-
ir af stað austur aðeins frá Halle,
Dessau og Oranienburg með yfir
2.000 þýzka vísindamenn, sér-
fræðinga og tæknifræðinga ásamt
fjölskyldum þeirra, en á árunum
1941—1945 höfðu lýðræðismenn
Roosevelts látið Sowjetmönnum í
té 1.045 járnbrautavagnasamstæð-
ur. í þessum hópi voru m.a. próf-
essor Fritz Baade, yfirverkfræðing-
ur Junkers-flugvélaverksmiðjanna;
prófessor Kurt Benz, er smíðaði
He-162, sem þegar árið 1944
komst yfir 800 km. á klukkustund
vegna hins byltingarkennda aftur-
kastshverfils síns; Siegfrid Gúnt-
her, yfirverkfræðingur Heinkel-
flugvélaverksmiðjanna, sem hafði
unnið að smíði He-178, fyrstu
þrýstiloftsflugvélar í heimi, síðan
árið 1936. Siegfrid Gúnther hafði
áður tekizt að flýja yfir á hernáms-
svæði Bandaríkjamanna, en þeir
höfðu „skilað honum aftur til
Sowjetmanna, töldu hann „stríðs-
glæpamann", er hefði ætlað sér að
reyna að „smeygja sér úr greipum
réttvísinnar".
í járnbrautarlestunum, sem námu
staðar í Podberesje í grennd við
Moskvu, voru einnig öll tæki og
allar vélar Junkers-, Siebel- og
Heinkel-flugvélaverksmiðjanna. í
öðrum lestum, sem lögðu upp frá
Gera, Pösneck og Saalfeld, og
námu staðar í Odessa og Lenin-
grad, voru heilar rannsóknarstofn-
anir, tilraunastöðvar, tæki og vélar,
sem hvergi þekktust annars staðar í
heiminum. Dýrmæt bóka- og skjala
söfn, ásamt vísindamönnum á svo
að segja öllum sviðum mannlegrar
þekkingarleitar. Undirbúningurinn
að aðförunum hafði tekið marga
mánuði, enda voru hryðjurnar látn-
ar ríða yfir nær samtímis á hinum
ýmsu svæðum: allar undankomu-
leiðir voru því nær lokaðar. „Þjóð-
verjarnir fengu há laun, fengu í
mörgum tilfellum þrisvar sinnum
hærra kaup heldur en liinir rúss-
nesku sérfræðingar. Þeir fengu
betra húsnæði, stærri matvæla-
skammt og öll þau hjálpartæki,
sem þeir þörfnuðust við störf sín.
En þeir voru fangar." Þetta segir
Anton Zischka í hinni stórmerku
og áreiðanlegu bók sinni „V/ar es
ein Wunder?", sem svo oft áður
hefir reynzt mér ómetanleg heimild
í tölfræðilegum efnum, þegar ég
hefi verið að leitazt við að kynna
mér lýðræði í orði og á borði. Við
hraðlestur bókar ísraelsjúðans
Michel Bar-Zohar, „Die Jagd auf
die deutschen Wissenschaftler",
virðist mér ekki fara á milli mála,
að Rússar hafi kunnað að meta
feng sinn og meðhöndlað hina
þýzku vísindamenn í samræmi við
það.
Þeir voru engir
verkalýðsforingjar!
Af stað burt í „lúxus"-þrældóm-
inn voru ennfremur dregnir Dr.
Peter Thiessen, prófessor og for-
stjóri eðlis-efnafræði- og raf-efna-
fræðideildar Kaiser-Wilhelm-vís-
indastofnunarinnar x Berlín, er
jafnframt hafði verið deildarstjóri
við Ríkisrannsóknaráðið í almennri
efnafræði; og barón Manfred von
Ardenne, brautryðjandi á sviði há-
tíðnitækni, sjónvarpsvísinda og
frumkvöðull að smíði fullkomnustu
rafeindasmásjár, sem gerð hafði
verið, þar að auki sérfræðingur á
sviði ísotopa-aðgreiningar. er hafði
úrslitaþýðingu í úranvinnslu. Einn-
ig „gómuðu" Rússar prófessor
Max Vollmer, heimsfrægan vísinda
mann í eðlis-efnafræði, sem starf-
aði við tækniháskólann í Berlín-
Charlottenburg, og hafði unnið sér
ódauðlega frægð á sviði hálfleið-
ara- og girðilags-tækni, auk þess
sem hann hafði getið sér ekki ó-
merkan orðstýr við geymasmíðar.
Prófessor Gustav Hertz, er hafði
verið yfirmaður við sveiflurann-
sóknir Heinrich-Hertz-rannsóknar-
stofnunarinnar þangað til 1933, síð
ar forstjóri II. tilraunastofnunar
Siemens-hringsins; Dr. Nikolaus
Riehl, rannsóknarstjóri Auersatn-
steypunnar og sérfræðingur um
svo að segja allt, sem vitað var um
litljós Dr. L. Lewilogua, forstöðu-
maður varma-tækni-rannsóknar-
stofnunarinnar í Dahlem. sam-
starfsmaður Nóbelsverðlannahafans
Petrus Debye; og tugir og aftur
tungir annarra heimsfrægra vís-
indamanna voru slitnir upp með
rótum og fluttir nauðugir til starfa
fyrir þá, sem höfðu lagt svo mikið
af mörkum til þess að heimurinn
gæti orðið „save for democracy" í
framtíðinni.
Hingað til hefir reynzt ómögu-
legt að upplýsa með fullri vissu,
hversu marga vísindamenn og sér-
fræðinga Rússar fluttu nauðungar-
flutningum úr rústum Þriðja ríkis-
ins, því að þeir komu ekki nálægt
því allir heim aftur. Enginn veit
heldur, hversu ínargir meistarar,
fagmenn o. s. frv. fóru sem „gest-
ir". Ágizkanir reika milli 14.000
og 23.000. Og víst þykir, að mikill
fjöldi ágætra, þýzkra vísindamanna
starfi enn af kappi í Rússlandi við
hin ákjósanlegustu skilyrði. Þ. á m.
máske ýmsir, sem misst hafa nán-
ustu ættingja og vini í Churchill-
morðárásinni á Dresden 13./14.
Febrúar 1945.
Stórhrikalegt líkrán
Stórárás Rússa á þýzk vísindi
hin 22. Október 1946 vakti að
vísu talsvert uppnám í. lýðræðis-
tíkjunum fyrst í stað, en hjaðnaði
samt sem áður ótrúlega fljótt að
því er virðist. Ástæða þess getur vel
hafa verið sú, að lýðræðissinnar
hafi ekki kært sig um að halda
málinu of lengi á dagskrá af ótta
við að athyglin drægist óþægilega
mikið að sér sjálfum og „hernaði"
sínum á sömu „vígstöðvum". Rétt
er það að vísu: rússneska stórárásin
var hrikaleg, en — hún hófst til-
tölulega seint. Hún hófst rösklega
tveimur árum seinna en hin banda-
ríska „Operation Paper-clip" og
ríflega einu og hálfu ári eftir að
„MIST" (Frakkland) og „BIOS"
(England) hófust handa. En reynd-
ar höfðu Iýðræðismenn Roosevelts
sýnt það löngu áður en „Operation
Paper-clip" hóf fólskuverk sín,
hvaða vinnubrögð þeir telja sið-
menningarþjóðum sæma í um-
gengni sinni við alþjóðlega vernd-
aðan eignarrétt yfir hugverkum og
öðrum ómetanlegum menningar-
verðmætum, því að
— þegar hinn 31. Desember
1942 hafði Rooselvelt-
stjórnin tekið eignarnámi
öll einkaleyfi, ekki aðeins
allra Öxulríkjaþegna, heldur
einnig allra ríkisborgara
þeirra landa, sem Öxulríkin
höfðu hernumið, samtals
yfir 50.000!
En árið 1945 var þó gengið enn-
þá lengra, því að
— þá voru öll þýzk framleiðslu
leyndarmál og vörumerki
gerð upptæk um allan heim,
Ríkiseinkaleyfastofnuninni í
Berlín lokað, og þannig varð
ekki mögulegt að koma við
verndun eignarréttar yfir
nýjum uppfinningum.
Og hinn 26. júlí 1946 ákváðu
28 lýðræðisríki á ráðstefnu í Lon-
don, að veita þegnum sínum ó-
tímabundinn afnotarétt yfir þýzk-
um einkaleyfum og vörumerkjum
— og þannig varð þýzkum fyrir-
irtækjum forboðið að selja sína eig-
in framleiðslu í þessum löndum,
ef hún bar þeirra eigin vörumerki
og var árangurinn af þeirra eigin
uppfinningum. Það voru aðeins
Spánn og Portúgal, Sviss og Sví-
þjóð, sem neituðu að eiga hlut að
þessu tröllaukna líkráni á mann-
kynssögumælikvarða, en einnig þáð
hafði í rauninni enga þýðingu því
að fyrir notkun einkaleyfa og vöru-
merkja þarf sem kunnugt er að
inna reglulegar greiðslur af hönd-
um, og til slíks fékk ekki nokkur
Þjóðverji nauðsynlegan gjaldeyri
hjá sigurvegurunum.
Einhvers staðar hefi ég séð það
haft eftir Dr. Fritz Gummert, sem
lengi var yfirféhirðir „Styrktar-
sambands þýzkra vísinda", að „hver
sá, sem hefur í hyggju að leika
einhverja þjóð jafn grátt og Róm-
verjar léku Karþagómenn, nær
skjótustum árangri méð því að
gera samansafnaða þekkingu henn-
ar upptæka, kemba landið af vís-
idamönnum hennar og tæknifræð-
ingum — og láta síðan örlög ráða,
hvernig fer um afganginn ..."
ölmusulýður
Og það var nákvæmlega þetta,
sem lýðræðissinnar og samherjar
þeirra lögðu ofurkapp á að koma
í framkvæmd strax og sigur var
unninn. Að auðvitað mörgu öðru
viðbættu. Það var þess vegna, að
Winston Churchill gat tilkynnt
Neðri málstofu brezka þingsins
hinn 16. ágúst 1945: „Hauslaus
skrokkur hefir fallið sigurvegurun-
um yfir Þýzkalandi í skaut", og
hann lét þess ekki heldur ógetið,
hverjir það voru, sem höfðu af-
höfðað Þýzkaland, eða a.m.k. gert
sitt bezta í þeim efnum.
En hvað um það. Winston þessi
Churchill var heimsþekktur orð-
sóði; og „sigrarnir", sem hann vann
fyrir þjóð sína, hafa orðið til þess
að tilvera hennar — ölmusutilvera
að vísu — hefir um langan tíma,
er ennþá og mun að Iíkindum lengi
verða undir því komin, að hinn
„hauslausi skrokkur" reynist henni
örlátur.
Og það er reglulega gott fyrir
Englendinga (og reyndar fleiri), að
„hauslausir skrokkar" hafa að jafn-
aði lélegt minni.
J.Þ.Á.
Sjónvarpið
Framhald af 8. síðu.
slíkt sjaldan fyrir, alltof sjaldan.
eins og einhver leynd hvíli yfir öllu
þar. Ytra bera menn hugmyndir
um nýjungar eða endurbætur á
borð fyrir þá, sem bæði eiga að
njóta og skoða, en stefnan hér
heima virðist sú, að undirbúa ein-
hverjar nýjungar og skjóta henni
svo að almenningi, eins og úr laun-
sátri.
Þessi skot mislukkast oftast eða
eða eru einskonar uppstilltar
lummur, sem ekki er gagn í. Frétta-
tilkynningar eru þurrar, og aldrei
taka þeir sem reglulegum þáttum
stýra fyrirmenn deildanna í
„kokkhúsið" í þessum þáttum
sínum. Ég veit ekki hvort
þetta er hin typiska „yfirmanna-
hræðsla" eða þá hitt, að hinir ýmsu
ráðamenn eru dauðhræddir við að
láta sjá sig. Milli stofnananna og
almennings myndast þannig eins-
konar veggur, sem ekkert vinnur
á. Bréfum er ekki svarað, uppá-
stungur um fjölbreytni sleppa
hindrunarlaust framhjá þessum
felumönnum. Það er sko alls ekki
nauðsynlegt að hafa á sér útvarps-
eða sjónvarpsstimpil til að fá hug-
myndir. Þær fæðast stundum utan
stofnananna.
Nú er farið í langt hlé. Ósvífni
út af fyrir sig en sleppum því. Það
væri kannske ekki of mikið að
ráðamenn sjónvarpsins reync. nú
að koma með og vinna að einhverj-
um nýjum hugmyndum, eða aðrir
þar í stofnun, undirbyggju stötf
sín fyrir næstu lotu með meiri
natni en til þessa.
J. M.
KAUPMENN!
Látið Mánudagsblaðið
kynna neytndum vörur
þœr sem þið hafið á
boðstólum.