Mánudagsblaðið - 04.08.1969, Blaðsíða 2
2
Mánudagsblaðið
Mánudagur 4. ágúst 1969
Dagbók CIANOS greifa
12. maí: „Símskeytið, sem páf-
inn sendi þjóðhöfðinigjunum í
þeim þrem löndum, sem róði::t
hefur verið á, hefur orðið Musso-
hni til mikilHar gremju, þvi að
hann vildi gjarnan geta beizláð
Vatíkanið . . . Hanm sagði: „Páf-
ir.n skal eikld halda, að það þýði
r.eitt fyrir hann að leita eftir
bandalagi við konungsvaidið, því
að ég er tifbúinn að sprengja
hvort tveggja í loft upp samtím-
is“ ...
(Páfinn semdi boðskap tíl Bel-
gíu, Hollands og Lúxemborg, þar
sem hann skýrði frá því, að
hann bæði fyrir sigri þeirra).
Konungurinn sendir bcð um.
að hann sé fús till þess að gefa
Göring amnunziata-orðuna (haesta
orða ftala), en hann óskar að
losma við að semda heilla-
skeyti . . . Hans hátign fer fram
á, að ósk hans sé haldið leyndri
fyrir Mussolini".
13. maí: „Mussolini er farinn
að taila á þessa leið: „Eftir einn
mánuð ætla ég að fara í stríð.
Ég ætla að ráðast á Frakkland
og Stóra-Bretland á sjó og í lofti.
Ég er hættur að hugsa u,m
nokkra órás á Júgóslavíu, þvl að
það væri auðmýkjandi, af því
hún væri ein síns 3iðs“.
Páfimm hefur sagt, að hann sé
jafnvel tilbúinn að fara í fanga-
búðir, en vilji ekki gera meitt a
rnjóti samwizkiu sinm“.
Teleki er illa víð
þýzkan sigur
25- marz: „Teleki (umigvérski for
rætisráðherrann) hefur skotið sér
ur.dan að taka afstöðu til stríðs-
aðilanna, en jafnframt hefur hann
ekki dulið samúð sina með vest-
urveldunum, og hann óttast þýzk-
an sigur eins og pestina. — Þjóð-
verjamir taka það upp hjá sjálf-
um sér að bjóða okkur loftvarna-
tæki- Mussolini gerir áætlanir um
að senda eftir þeim“-
27. marz: „Við miðdegisverð-
inn spyr Teleki mig allt í einu:
„Spilið þér bridge?“ „Bridge, af
hverju spyrjið þér að því?“ „Ein-
hverntíma munum við verða sam-
an í fangabúðunum í Dachau".
29. marz: „Þessi skýrsla (um al-
menningsástandið í Þýzkalandi,
sem ftali, er hafði verið mánuð
þar, hafði gefið Ciano) hefur ekki
að verulegu leyti breytt skilningi
Mussolinis á Þýzkalandi, en
hann játar, að Þýzkaland hvíli
ekki á neinum rósabeði, og að
misheppnuð árás eða stríð, sem
dregst á langinn, muni þýða ósig-
ur og hrun þýzku þjóðarinnar.
„Ég skil ekki, að Hitler skuli ekki
sjá fram á þetta“, sagði hann „ég
hef á tilfinningunni, að fasisminn
sé að verða lóslitinn, en að það
sé slit, sem ekki er alvarlegt, en
þó fyllilega greinilegt, og samt
tekur hann ekki eftir því í Þýzka
landi, þar sem úrslitin nálgast
með óhugnanlegum hraða“.
30- marz: „Það er ekki í fyrsta
skipti, sem Mussölini er ergilegur
út af kaþólskunni, sem hamn á-
kærir fyrir „að hafa gert ítalíu
að heimsveldi og hindrað hana að
verða þjóðveldislega sinnaða. Þeg
ar land verður heimsland, þá til-
heyrir það öllum nema sjálfum
sér“-
EinræSisherra má ekki
líta illa út
31. marz: „Ég hef frétt á sikot-
spónum, að Mussolini hafi í
hyggju að reka mig úr stöðu
rr.inni sem utanríkisróðherra. Eg
trúi því ekki sjálfur. Mussolini
er ergilegur út í Summer Wells,
vegna þess að hann sagði Chamb-
erlain, að Mussolini liti út fynr
að vera þreyttur og eirðarlaus.
Við fengum að vita þetta úr
þeim skeytum, sem brezka sendj-
sveitin sýndi okkur eins ogvana-
lega“.
2. apríl: „Straumihvörf í ótt-
ina til styrjafdarþátttöku“.
5. apríl: ,,í gærkvöld sá ég
þýzku filmuna um árásina á
Fólland . .. Það er góð kvikmynd,
þegar tekið er tiilit til þess, að
Þjóðverjarnir vilja með henni að-
eins lýsa þvi miskunnarlausa oí-
beldi, sem þeir hafa bciitt, en
sem útbreiðslustarfsemi cr hún
andstyggileg.
Dingle (lögfræðilegur ráðuniauí-
ur brezku sendisveitarinnar) kom
með meiningarJausan og yiirleitt
óákveðinn boðskap frá Chamber-
lain forsætisráðherra, eitt af þess-
um skilaboðum, sem dætmd eru
til þess að verða efcki virt svars.
En meira er leggjandi upp úr þvi,
hve dapur tónniran er í þessum
boðskap, sem er óróleg leit eftir
samkomulagi og ber vott um sikort
á sigurvissu“.
8. apríl: „Búdapest er í upp-
námi... Undir því yfirsikini, að
Rússar muni bráðum ráðast inn
í Bessarabíu, hefur Þýzkaland í
huga að hertaka rúmensku olíu-
svæðin og heimta frjálsa leið
gegnum Ungverjaland. Verðið
fyrir þetta leyíi á að verða Trains-
sylvania. .. Það ætti að veröa
endalok ungversks sjálfstæðis".
9. apríl: „Þeir réðust ekiki inn
í Rúmeníu. KLukkan tvö í morg-
un kom ritari frá þýzku sendi-
sveitinni með bréf frá Macken-
sen, sem bað um að tekið yrði
á móti honuim kl. 7, ekkert anm-
að. Hann kcm kl. 6,30, fölur og
þreyttur, og sagði frá ákvörðun
Hitlers um að hertaika Danmörhu
og Noreg og lét því viðbætt, að
ákvörðunin væri þegar komún í
framkvæmd.
Mussolini sagði: ,,Ég felst al-
gerlega á þessar aðgerðir Hitl-
ers. Það er með þessu móti sem
rnaður vinnur stríð... Ég skal
gefa skipun til blaðanna og ít-
öisku þjóðai'innar um að fara
skilyrðislaust lofsamlegum orðum
um árás Þjóðvorja".
10. apríl: „Fregnir uim árásir
Þjóöverja í norðri hiaifa fengið
góðar undirtektir hjá ítölsku
þjóðinni, sem Mussolini lýsir se.n
„skækju, sem hyllir sigurvegar-
ana“ . . . Mackensen kom og
heilsaði upp á mig með iítinn
hvítvoðung. Kon.a hans hafði
eignazt son... Ég jós yfir hamn
heillaóskum, þar sem það var
það einasta, sem ég gat gert“.
„Flotinn er tilbúinn“
11. apríl: „Hraðboð frá Hitler
tí! Mussolinis (í gærkvöldi) . . .
í dag hefur hann útbúið hjartan-
legt svar: „Frá og með deginum
á morgun verður ítalski flotinn
tilbúinn. Undirbúningur vör til
lands og sjávar tekur framför-
um“ . . . Ég held áfram að vera
tortrygginn . . . Hann kom til
baka frá konungsfundi eftir sam-
taiL sem honum var ekiki fuil-
nægjandi. Hann sagði: „Konung-
urinn vill, að við grípum aðeins
inn í „til þess að safina saimian
leifunum. Ég vona, að þeir eigi
ekki eftir að mölva þær fyrst
yfir hafðinu á okkur . . . Ti.l
þess að gera þjóð mikla, verður
maður að senda hana í stríð, jaf n-
vei þó að miaður vorði að sparka
í afturendann á henni“.
Ciano var veikur fraim að 29.
apríl, þegar hamn gerir athuga-
semdir um samta! við Filipus
prins af Hesscn, móg konungs-
ins.
20. apríl: „Hann tailaði um á-
rásina, sem stendur fyrir dyrum,
og sagði, að Hitler konndi bara
slaemu vcðri um, að han.n hefði
ekki gctað haldið upp á aCmælis-
daginn sinn (20. apríl) í París '.
22. apríl: „í morgun var breytt
dagsetningunni fyrir Ixitttöku It-
ala í stríðinu, fram að vorinu
1941, jaíinframt því scm iausn-
inni á norska vandamáiinu var
fiestað, og miðstöðin fyrir að-
gerðirnar í Evrópu flluttist um
leáð fjær okkur. Göring ríkis-
marskáikur er cnn með ólund
út. af því að Ribbentrop fékk
annunzista-orðuna, hæsta virð-
ir.garmerki . ftalíu".
23. apríl: ,.Ég talaði við Ilduce
um málið. Við megum ekki láta
hinn fyrirferðarmikila hálf-ein-
ræðisherra Þýzkalands bíða leng-
ur. Mussölini gefur mér umboð
til að skrifa bréf til konungsin.s j
og gefa skýrsiiu um, hve sálar- \
ástand Hermanns sé lélegt“.
25. apríl: „Mussolini samiþykkii-
skipun Alfieris (sem sendiherra í
Berlín, eftir Attolicos, sem sam-
kvæmt beiðni Þjóðverja var kali-
aður heiim) ... II duce gefur
honum skipanir. Hamm leggur á-
herzlu á, að hann ætlar sér að
haida íást við sammingama, ?n
bætir því við, að hann muni þá
fyrst taka þátt í stríöinu „þegar
hamn hefur næstuim stærðfræði-
lega tryggingu fyrir aö vinna það'v
26. apríl: „Svarið tiil Reynaud
(franska forsætisráðherrans), sem
hafði stungið upp á fundi við
Mussolini, er til.búið. Það er
kuldalegt, stuttaraiegt og fyrir-
litlegt bréf ... II duce sendir
líka stutt símskeyti til Hillersog
ræður honum til þess að halda
Narvík, hvað sem það kostar'*.
28. apríl: „Enn kemur bréf frá
Hitler till II duce . . . Þessi bref
eru venjulega ekiki sérlega merki-
leg, en Hitler er góður sálfræð-
ingur og veit, að þau síga djúpt
niöur í meðvitund Mu.ssoliinis .
Páfinn hefur sent bréf til II duce
og bendir í því á, hve mikils-
vcrt honuim þykir um allarfriö-
artilraunir og beiðist þess, að ít-
alir standi utan við styrjöldina.
Mussolini tekur þessari mállaiei*,-
un með tortryggni, kulda og
háði“.
1. maí: „Philipps (semdiherra
Bandarikjanna í Rómaborg) hisf-
ur með sér bodskap frá Roose-
velt tnl II duce. Það er aðvörun,
sem er kurteisleiga orðuð, þar
som Mussolini er varaður við að
taka þátt í styrjöldinni . . .
Mussolimi tók þessu óvingjarn-
lcga og heldur, að Roosevelt
snúist opinberlega á sveif með
Frökkum og Englendingum .
Hanm skrifaði persónulegt svar,
stutt og óvinveitt, og segir þar,
að ef að Monroe-kenningin giJdi
fyrir Ameríku, þá hljóti hún líka
að gilda fyrir Eviióipu“.
3. maí: „Ribbentrop segir, að
árásin á Maginot-línuna verði á-
líka snögg og hún sé viss. í
fyrsta skipti fer nú jaínvel Gör-
ing fram á, að við skulum taka
þótt í styrjöldinmi, þar sem nú sé
skammt til sigursins . . . Franco
hcíur sient óljúfan boðskap til
Mussólinis, þar som hann stað-
festir algert hlutleysd Spánar.
Spánn ætlar að rcyna að byggja
upp beinagrind sína, som styrjöid
og stjórnarbylting hafatært ppp“.
4. maí: „Nýtt bréf frá Hitler
til II duce . . . Hitler kvartar
yfir því, að þaö gan.gi of skjótt
að sigra, og það hafi gcrt ó-
mögulegar viöureignir í nokkr-
um stærri stíl við brczkan her-
afla, svo að ekki hafi fengizt
tækifæri til að róða niöuriögu,m
hans . . . Hann endar með þvi
að segja, að hann mumii vinna
sigur í vestri jafnskjótt og mögu-
legt er og hann ncyðist til þess
að gera það þrátt fyrir hótunina
um þátttöku Ameríku.
9. maí: „Badoglio . . . heldur
að það miuni taka miljón manna
scx mánuði að brjótast í gegn-
um Magmot-línuna“.
10. maí: ,,Þetta er sögudegt:
Ég var boðinn í lélegan miðdeg-
isverð í þýzku sendisveitinni í
gær. Þegar við fórum þaðan kl.
12,25 sagði Mackensen mér, að
hann yrði ef til vill að gera mér
ónæði um nöttina og skrifaði upp
símanúmerið heima hjá mér.
Klukkan fjögur um morguninh
hringdii hann og sagði, að hann
kæmi til mán eftir þrjá stundar-
í'jórðunga og að við skyldum fara
saman til Mussolinis, þar sem
hann hefði skipun um að hitta
hann nákvæmlega kl. 5 um
morgunimn. Hann vildi ekkert
sieigja um erindið. (Þýzkaland
réðist á Belgíu, Hólland og Lúx-
embúrg kl. 5,30 f.h. þann 10.
maí 1940).
Við fundium Mússolini rólegan
og hlæjandi. Hann les orðsend-
ingu Hitlers, sem var listi uim
orsakirniar til hernaöaraðgei'ð-
anna og endaði með því að hvetja
Mussolini tii að taika þær ákvarð-
anir, sem hann sæi nú nauðsyn-
legar fyrir framtíð landsins . . .
Eftir nærri tveggja tínua samtai
sagði II duce við Mackiensen, að
haimn væri sannfærður um, að
Frakkland og Brebland væri að
undirbúa árás á Þýzkalanid gegn-
uim Holland og Belgíu. Hann
samþykkti í fullri einlægni að-
gerðir Hitlers.
Um morguninn sá ég hann
(Mussolimi) mörgum sinnuim, og
því miður. varð ég greinilega var
við, að hugsunin um að taka
þátt í stríðinu fékk meiri og
nieiri uimráð yfir honum. Jafn-
vel Edda (kona Cianos og dóttir
Mussolinis) hefur verið í Palazzo
Venezia og sagt föður sínium, að
landið óski stríðs og að áfram-
haldandi hlutleysi væri til van-
sæmdar.
Ég tala við Poncet, Loraime og
Phillips (franska, brezka og am-
eríska sendiherrann). Þeir heimta
að fá að vita um afstöðu Italíu . ..
Af símtölum, sem við höfuim lát-
ið hluta á, iítur út fyrir, að þeir
vænti svars okkar samstundis . ..
Pillips sagði, að það, sem skeð
hefur, muni valda miklu hugar-
róti á omeríska meginlandinu.
Hann spáði engu, em það kæmi
mér ekki á óvart, þó að Banda-
ríkin silitu stjómmólasambandi
við Þýzkaland undireins, sem
undirbúning til þátttöku í stríð-
inu ...
Edda ferðast til Florenz
Edda kemur og heilsar upp á
mig, óður en hún fer til Flórenz,
og hún talar um þátttöku í stríð-
inu uindir eins, um nauðsyn á því
að hefja árás, um sæmd og van-
sæmd. Ég hlustaði á hana með
ópersónulegri kurteisi. Það er
synd að jafnvel hún, sem er svo
vel gcfin, skuli ekki nota skyn-
somi sína.
Ég segi henni, að hún muni
hafa gott af að fara til Maggio
Fiorenitino (söngvahátíð, sem er
árlega í maí-mánuði), þar sevn
hún gæti gefið sig betur að tón-
list.
II duce segir, að við verðurn
að bregða skjótt við (í Júgóslav-
íu). Hann setur merki í ailmamak
sitt nálægt 1. júní og ákvcður að
kalla Gambara til baka (stjórn-
anda ítölsku herjanna) fi’á Spáni,
til þess að taika við stjóminni
yfir árásarhernum . . . Churchill
cr tekinn við af Chamberlain, en
það hefur alls ekki nein óhrif á
Mussolini, sem tekurþessari frétt
með hálfkæringi.
Fagnaðarerindið
og Mussolini
14. maí: „Bréf frá Hitler íil
Mussolinis. Hann lætur ekki lit-
ið yfir sér — sigrar á landi og
u'mffram aiit í IoiBtinu“.
15. maí: „Roosevelt sendir boð-
skap til Mussolimis. Tónninn er
breyttur. Hann er ekki lengur
með neinar dulldar hótanir. Það
er fnakar vonlítili og sáttfús boð-
skapur. Hane talar um fagnaö-
arerindi Krists, en það eru rök,
sem hafa lítil áhrif á Mussolini,
einkum niú, þegar hann heldur,
að sigurinn bíði hans“.
18. maí: „Brussel er fallin,
Antwerpen í nístum. Skriðdreka-
sveitir vaða í gegnum Frakkland
og alla ledð til Soissons.
Fi’ancois-Poncet (franski sendi-
herrann) veit, að líf Frakklands
er í veði . . . Hann vill eikki
trúa því, að Mussolini vilji svipta
Stalín heiðurinn af að slá fallinn
mamn . . .
Ég sendi yfir til PhiRips stutt
svar við boðskap Roosevells.
Hann tekur á móti þvi án þess
að segja eitt orð“.
20. maí. „Mackensen gefur í
skyn möguleikamn á, að við nálg-
umst Rússland fyrir millligöngu
Ribbentrops. Ég svaraði, að við
hefðuim ekkert á móti þvi, að því
tilskyldu, að Rússamir stigu
fyrsta skrefið“.
21. maí: „Ég tala við Mussol-
ini um, að við gerum Þjóðverjum
ijóst, hverjar ósikir okkar eru. Ef
við eigum virkilega að steypa
okkur á höfuðið út í þetta æv-
intýri, þó verðum við að fá al-
menmilegan fund til að ræða mál-
ið . . . Eftir fyrsta júní á ég
kamnski að hitta Ribbentrop og
búa til skýrslu um, hvað á að
fcRa í ckkar hlut að styrjöldimú
lokinmi".