Fréttablaðið - 25.06.2006, Blaðsíða 10

10 25. júní 2006 SUNNUDAGUR
Í kvöld hefst á Höfn í Hornafirði árlegur ráðherrafundur Fríverzlunarsamtaka
Evrópu, EFTA. Á hann mæta utanríkisráðherrar EFTA-ríkjanna Liechtenstein,
Noregs og Sviss auk gestgjafalandsins Íslands. Jafnhliða fer fram fundur
þingmannanefndar EFTA, en á hann mæta þingmenn af þjóðþingum aðild-
arlandanna fjögurra. Almennt skeyta fjölmiðlar lítt um þessa fundi, enda eru
þeir hluti af reglulegu vinnuferli í starfsemi EFTA sem komin er mikil rútína á
eftir áratugina sem samstarfið hefur staðið yfir. En þeir eru mikilvægur þáttur í
framkvæmd utanríkisstefnu Íslands.
Undirritaður var viðstaddur þegar embættis- og stjórnmálamennirnir sem að
rekstri EFTA koma hittust í Vaduz í Liechtenstein fyrir fimm árum til að klappa
hver öðrum á bakið fyrir að hafa haldið þessum rekstri gangandi í fjóra ára-
tugi. Á þessum fundi var samþykkt uppfærsla á stofnsáttmála EFTA. Á Vaduz-
fundinum var nokkuð áberandi í máli manna að þeir teldu sennilegt að þetta
yrði síðasta stórafmæli EFTA – fáir viðstaddra hefðu á þeim tímapunkti verið
reiðubúnir að veðja á að samtökin lifðu það að verða fimmtug. Ástæðan var
sú að líkur þóttu hafa vaxið á því að annaðhvort Noregur eða Ísland, eða þau
bæði, myndu bráðlega taka stefnuna inn í Evrópusambandið en slík blóðtaka
myndi þýða að EFTA yrði ekki lengur starfhæf sem trúverðug alþjóðastofnun.
Sumar ræðurnar sem haldnar voru hljómuðu beinlínis eins og tregablandin
eftirmæli eftir góðan vin sem skilað hefði góðu æviverki.
Þessa stemmningu mátti einnig greina í máli manna á
stórri ráðstefnu sem haldin var í Reykjavík haustið 2004
til að minnast 10 ára afmælis EES-samningsins, en frá
tilkomu hans hefur starfsemi EFTA snúist að miklu leyti
um rekstur hans.
Í ljósi þess að engin þeirra ríkisstjórna, sem nú eru við völd í EFTA-löndunum,
hefur það á stefnuskránni að sækjast eftir aðild að Evrópusambandinu má
fullyrða að nú, fimm árum eftir Vaduz-fundinn, séu fleiri reiðubúnir að veðja
að EFTA eigi eftir að verða að minnsta kosti fullra fimmtíu ára. Og jafnvel að
EES lifi af táningsaldurinn.
En fáir gestanna á Höfn munu vilja spá lengra. Halldór Ásgrímsson, þáverandi
forsætisráðherra, spáði því að vísu fyrr á þessu ári að Ísland yrði gengið í ESB
fyrir árið 2015. Í þeirri spá hans fólst það mat, að íslenzkir ráðamenn myndu
á komandi árum sannfærast um að EES-samningurinn myndi ekki duga
íslenzkum hagsmunum í Evrópu til lengdar. En óvíst er að margir treysti sér
til að taka undir það mat að svo komnu máli. Færi á að fræðast um stöðu
EES-samningsins og ræða framtíð hans gefst á ráðstefnu sem haldin verður
á Hótel Sögu á vegum Evrópunefndar forsætisráðherra núna á miðvikudaginn.
AF EVRÓPUVETTVANGI: AUÐUNN ARNÓRSSON
Af aldurshorfum EFTA og EES
Ratsjá fyrir íslenska hagsmuni
Evrópunefnd forsætisráðherra, sem
fulltrúar allra flokka á Alþingi eiga
sæti í og vinnur að úttekt á stöðu og
stefnu Íslands í Evrópumálum,
hefur boðað til ráðstefnu um stöðu
og framtíð EES-samningsins nú á
miðvikudaginn 28. júní. Ráðstefnan
fer fram á Hótel Sögu og er öllum
opin, en óskað er eftir skráningu á
netfangið skraning@for.stjr.is.
Meðal fyrirlesara á ráðstefnunni
verða Björn Bjarnason, dómsmála-
ráðherra og formaður Evrópunefnd-
arinnar, Nikolaus prins af Liechten-
stein, sendiherra Liechtenstein hjá
Evrópusambandinu, Guttorm Vik,
sendiherra Noregs á Íslandi, Willi-
am Rossier, framkvæmdastjóri
EFTA, og Þórunn J. Hafstein, skrif-
stofustjóri hjá EFTA. Ráðstefnu-
stjóri verður Össur Skarphéðinsson
alþingismaður. Dagskráin fer fram
á ensku.
Ráðstefna á miðvikudag:
Staða og fram-
tíð EES rædd Í Brussel, aðalaðsetri burðarstofnana Evrópusambandsins, er
rekið fjölmennasta sendiráðið sem íslenska lýðveldið heldur
úti. Stefán Haukur Jóhannesson er sendiherra Íslands í Brus-
sel. Auðunn Arnórsson ræddi við hann um hagsmunagæzlu
fyrir Íslands hönd í valdamiðstöð ESB.
Úr skrifstofu íslenska sendiherrans
uppi á áttundu hæð nýlegrar skrif-
stofubyggingar við Schuman-torg
er útsýni yfir höfuðstöðvar Evrópu-
sambandsins handan við torgið,
bæði framkvæmdastjórnarinnar og
ráðherraráðsins, eða einfaldlega
ráðsins eins og valdamesta stofnun
sambandsins heitir með raun réttri.
Litlu fjær glittir í þak byggingarinn-
ar sem hýsir Evrópuþingið. Það er
reyndar ekki nema um hálft annað
ár síðan sendiráðið flutti inn í þetta
vel staðsetta húsnæði, áður var það
til húsa í stórhýsi sem reist var fyrir
rúmum áratug yfir starfsemi Frí-
verslunarsamtaka Evrópu, EFTA, á
horni Rue de la Loi, sem er aðalgat-
an í „Evrópuhverfinu,“ en þurfti að
víkja úr því eftir að stjórnsýsla Evr-
ópusambandsins bauð betur í lang-
tímaleigu á húsinu öllu.
„Ég hef oft líkt hlutverki sendiráðs-
ins við ratsjá fyrir íslensk stjórn-
völd, þar sem við erum að fylgjast
með því sem er að gerast innan Evr-
ópusambandsins,“ segir Stefán, beð-
inn um að lýsa starfseminni sem
hann stýrir.
„Við höfum á að skipa fulltrúum
allra fagráðuneytanna, og þeir
ásamt fulltrúum utanríkisráðuneyt-
isins sem hér starfa, hafa það meg-
inhlutverk að fylgjast með því starfi
sem fer fram innan ESB og taka þátt
í rekstri EES-samningins og sam-
starfi EFTA-EES-ríkjanna við ESB.“
Af því samstarfi sem EES-samning-
urinn nær ekki til er Schengen-sam-
starfið um frjálsa för fólks um innri
landamæri Evrópu viðamest.
Stöðugt á vaktinni
EES-samningurinn er mjög viða-
mikill og margbrotinn og auk þess í
stöðugri þróun. „Sem þýðir að við
erum stöðugt að vinna
að nýjum reglum, taka
yfir nýjar gerðir í EES-
samninginn sem við
þurfum síðan að taka
upp í íslenska löggjöf,“
bendir Stefán á. Eitt af
meginhlutverkum sendi-
ráðsins sé því að fylgjast
með og taka þátt í
umræðu um löggjöf sem
er í pípunum í ESB sem
hugsanlega varða EES-
samninginn. Þar er fyrst
og fremst um að ræða
löggjöf sem snertir innri
markað ESB, því EES-
samningurinn snýst í meginatriðum
um þátttöku EFTA-ríkjanna í
honum. EES gengur líka út á að þróa
reglur sem varða fjórfrelsið svo-
nefnda á innri markaðnum – þ.e.
frjálst flæði vöru, þjónustu, fjár-
magns og fólks – þannig að sam-
keppnisskilyrði á innri markaðnum
séu jöfn, hvort sem er í EFTA- eða
ESB-stoð EES.
Til að sjá til þess að svo sé er
starfrækt stofnanakerfi sem kveðið
er á um í EES-samningnum – sér-
fræðinganefndir, undirnefndir, og
síðan sameiginlega EES-nefndin.
Henni lýsir Stefán sem eins konar
yfirnefnd yfir þessu vinnuferli. Í
henni eru teknar lokaákvarðanir
um að taka nýjar gerðir inn í EES-
samninginn. „Þessar ákvarðanir
sameiginlegu EES-nefndarinnar
eru í raun og veru litlir þjóðaréttar-
samningar sem við síðan tökum
heim og þurfum að fullgilda og taka
upp í íslenskan rétt,“ útskýrir
Stefán.
Áhrif möguleg á mótunarstigi
Í þessum nefndum er fjallað um mál
og gerðir sem verið er að þróa og
varða innri markað ESB og þar með
EES-samninginn. „Eitt af þeim atrið-
um sem til skoðunar kemur er hvort
nýjar reglur sem ESB er að fjalla
um falli undir gildissvið EES-samn-
ingins, en ESB er að sjálfsögðu að
fjalla um fjölmörg mál og semja
reglur sem ekki varða Evrópska
efnahagssvæðið,“ segir Stefán. Í
flestum tilvikum sé það ekkert vafa-
mál hvað af slíkri nýrri löggjöf falli
undir samninginn og hvað ekki.
Einnig þurfi að skoða hvort þess-
ar reglur kalli hugsanlega á laga-
breytingar á Íslandi, hvort þær séu
mjög íþyngjandi fyrir Ísland, hvort
þær kalli á sérstök fjárútlát, eða
varði íslenzka hagsmuni yfirleitt
með einhverjum hætti.
„Þá þurfum við að skoða hvort
það er ástæða til að reyna að hafa
áhrif á efni þeirra reglna sem eru í
mótun eða að fá sérstakar aðlaganir
eða jafnvel undanþágu, ef við telj-
um að efni þessara reglna eigi ein-
faldlega ekki við íslenskar aðstæð-
ur,“ segir Stefán. Það sé mjög
mikilvægt að reyna að greina þessi
atriði sem fyrst í „ákvarðanamótun-
inni“ eins og þetta snemmstig
ákvarðanatöku hjá Evrópusamband-
inu er kallað. „Því fyrr sem við
getum komið okkar athugasemdum
að, þeim mun meiri líkur eru á því
að tillit verði tekið til okkar sjónar-
miða,“ segir Stefán.
Alls hafa íslenskir fulltrúar rétt
til setu í allt að fjögur hundruð und-
irbúningsnefndum nýrrar Evrópu-
löggjafar, samkvæmt nýlegri úttekt
EFTA-skrifstofunnar.
Þessar nefndir eru þó
allar á vegum fram-
kvæmdastjórnarinnar.
Þegar mál eru komin
lengra í lagasetningar-
kerfi ESB og komin til
kasta ráðsins og Evrópu-
þingsins veitir EES-samn-
ingurinn íslenskum full-
trúum engan beinan
aðgang að ferlinu.
Stefán segir þó að í
langflestum tilvikum séu
þessar gerðir tæknilegs
eðlis og skapi ekki nein
sérstök vandamál eða
kalli á viðbrögð af hálfu Íslands.
Óformleg tengsl dýrmæt
Aðspurður segir Stefán fulla ástæðu
til að leggja áherzlu á að áhrifa-
möguleikarnir séu ekki eingöngu
faldir í þessum formlegu leiðum,
seturétti á nefndarfundum á vegum
framkvæmdastjórnarinnar o.þ.u.l,
heldur séu þau óformlegu tengsl
sem skapist við hin daglegu sam-
skipti við fulltrúa ESB mjög dýr-
mæt.
„Þessi óformlegu samskipti
skipta mjög miklu máli. Persónuleg
tengsl við sérfræðinga hjá fram-
kvæmdastjórninni, hjá aðildarríkj-
um ESB, hjá hinum EFTA-ríkjunum
og svo framvegis, því það er mjög
mikilvægt að menn geti tekið upp
símann og rætt málin við menn með
óformlegum hætti og fengið betri
skilning á því sem verið er að fjalla
um, hver séu sjónarmið einstakra
ríkja, hver séu vandamálin. Með
þessu móti fást oft fram upplýsing-
ar og skýringar sem menn eru ekki
reiðubúnir að skýra frá á opinber-
um fundum. Þetta skiptir allt miklu
máli og hjálpar okkur að útskýra
mál frá okkar sjónarhóli þegar svo
ber undir,“ segir Stefán.
Þá sé það ekki minna mikilvægt
hlutverk sendiráðsins að vera í góðu
sambandi við stjórnkerfið og hags-
munaaðila heima á Íslandi, að miðla
með skilvirkum hætti upplýsingum
til réttra aðila um það sem fram
kemur í samskiptunum við ESB, í
tengslum við rekstur EES og annað.
„Ég tel mjög mikilvægt að þessi
samskipti séu sem greiðust, opin og
virk,“ segir Stefán.
EES-málum vel sinnt hjá ESB
Spurður um það hvernig sér finnist
málefnum EES og Íslands vera sinnt
innan stjórnsýslu ESB svarar Stef-
án því til að hann hafi ekki undan
neinu að kvarta í því sambandi.
„Okkar samskipti hafa gengið vand-
kvæðalaust, bæði tæknilega og efn-
islega,“ segir hann. „Rekstur EES-
samningsins hefur gengið mjög vel
og tekist hefur að leysa langflest
vandamál sem upp hafa komið við
framkvæmd samningsins með við-
unandi hætti.“ audunn@frettabladid.is
STEFÁN HAUKUR JÓHANN-
ESSON Sendiherra í
Brussel.
Ísland og Evrópusambandið
Viðbótarnám
Viðbótarnám fyrir grunnskólakennara
á haustönn 2006 vegna breytinga á námsskrá
í stærðfræði, íslensku, ensku og dönsku verður
með eftirfarandi hætti.
Staðbundnar lotur verða í Reykjavík, á Akureyri, Ísafirði og Egilsstöðum og þeim fylgt eftir
með fjarnámi.
Reykjavík og Egilsstaðir og
Akureyri Ísafjörður
Stærðfræði 13. og 14. okt. 10. og 11. nóv.
Íslenska 28. og 29. okt. 4. og 5. nóv.
Enska 20. og 21. okt. 27. og 28. okt.
Danska 20. og 21. okt. 27. og 28. okt.
Aðfaranám I á haustönn 2006
Reykjavík og Egilsstaðir og
Akureyri Ísafjörður
Íslenska 22. og 23. sept. 29. og 30. sept.
Enska 15. og 16. sept. 22. og 23. sept.
Danska 15. og 16. sept. 22. og 23. sept.
Að loknu aðfaranámi I og II geta þátttakendur valið sér námskeið í sínu fagi í háskólum á Íslandi sem eru
með kennaramenntun.
Menntamálaráðuneytið mun greiða kennslukostnað og innritunargjöld. Umsóknir um þátttöku berist í
síðasta lagi 27. júní 2006 til Símenntunarstofnunar Kennaraháskóla Íslands sem hefur umsjón með
skráningu og þátttöku.
Upplýsingar um skráningu og námið er að finna á vef Símenntunar KHÍ:
http://simennt.khi.is og í síma 563 3980.
Jafnframt halda þeir þáttakendur sem voru á námskeiðum á vormisseri áfram í 3
eininganámskeiði og verða staðbundnar lotur sem hér segir:
15% júní
afsláttur til 27. júní
Fataskápar fyrir fötin þín,
tilsniðnir eftir máli án aukakostnaðar.
www.innval.is
Hamraborg 1 kópavogi s: 554 4011