Fréttablaðið - 03.08.2006, Blaðsíða 20

3. ágúst 2006 FIMMTUDAGUR20
fréttir og fróðleikur
�
�
�
�
�
�
��
�
��
��
�
��
�
�
�
�
��
�
�
��
�
��
��
��
�
�
�����
��
�
�
�����
�
�
�
�
�
�
�
��
�
�
�����
��
�
�
�
��
�
�
�
�����
��
�
��
�
�
�
�
�����
�
�
�
�
�
���
�
�
�����
�����
��� � �����
��
��
��
��
��
��
��
�� �
��
�
��
��
��
��
� ��
��
�
��
��
��
��
��
��
� �
��
��
��
��
��
��
��
��
�
��
��
�
��
��
��
��
������
�������
��
��
��
��
�
��
��
��
��
��
��
��
��
��
��
��
��
��
��
��
��
��
��
��
��
��
���
���
��
��
��
�
��
��
��
��
�
��
��
���
��
��
���
Svona erum við
> Sala á geisladiskum í þúsundum eintaka
Tónlistarverslun iTunes, eða iTunes Music
Store, er netverslun með tónlist sem tölvu-
fyrirtækið Apple á og rekur. Verslunin var
opnuð í apríl 2003 og er nú
langstærsta tónlistarnet-
verslunin með um þrjár
milljónir laga til sölu
ásamt sjónvarpsþátt-
um, hljóðbókum og
tónlistarmyndbönd-
um. Í febrúar 2006
seldi verslunin sitt
milljarðasta lag, sem
er yfir áttatíu prósent allra
seldra laga á netinu.
Hvernig virkar verslunin?
Ein helsta nýjungin sem tónlistarverslun
iTunes kynnti var kaup á stökum lögum,
en það er erfitt þegar tónlist er keypt upp á
gamla mátann á geisladiskum. Hugmyndin
með versluninni er að
notendur geti keypt
nákvæmlega þau lög
sem þeir vilja án
þess að þurfa að
kaupa önnur með.
Til þess að hafa ein-
faldleikann í fyrirrúmi
kostar hvert lag fasta
upphæð sem er mismunandi
eftir löndum. Sem dæmi kostar
eitt lag í Bandaríkjunum einn dal,
í löndum Evrópusambandsins kostar
eitt lag eina evru og í Bretlandi kostar lagið
79 pens. Vegna samninga við útgáfufyrirtæki
er aðeins hægt að nota verslunina í nokkrum
löndum, og er Ísland ekki eitt þeirra.
Hvers vegna er hún svona vinsæl?
Áður en tónlistarverslun iTunes var opnuð
höfðu neytendur takmarkaða möguleika á
að kaupa tónlist á netinu. Flestar netversl-
anir sem til voru á þeim tíma buðu upp á
einhvers konar áskriftarþjónustu þar sem
aðgangur var keyptur að tónlistarsafni og
eitt verð borgað mánaðarlega. Mörgum
þótti óþægilegt að „leigja” tónlist í staðinn
fyrir að kaupa hana, enda flestir vanir því
að geta farið út í búð og keypt geisladisk
eða plötu til eignar. Því tóku margir iTunes-
versluninni fagnandi þegar hún opnaði,
enda þar hægt að kaupa lög til eignar. Þó
eru vissar takmarkanir á þeim lögum sem
keypt eru gegnum iTunes, til dæmis er
aðeins hægt að spila þau í ákveðið mörg-
um tölvum, en leyfilegt er að skrifa þau á
geisladiska.
FBL GREINING: TÓNLISTARVERSLUN ITUNES
Langstærsta tónlistarnetverslunin
Gagnrýnt hefur verið að
eftirlitsmyndavélar í mið-
bænum leysi lögreglu-
menn þar í raun af hólmi.
Karl Steinar Valsson er
yfirlögregluþjónn hjá
lögreglunni í Reykjavík.
Hversu margar myndavélar eru í
miðbænum? Við erum með átta vélar
sem eru í gangi allan sólarhringinn, svo
er unnið sérstaklega með þær á nætur-
vöktum og um helgar.
Hafa þær hjálpað mikið? Þessar
myndavélar þjóna þeim tilgangi að vera
stjórnunartæki fyrir lögreglu. Þeir lög-
reglumenn sem vinna á myndavélunum
geta aðstoðað lögreglumenn í bænum
og leiðbeint þeim. Þær hjálpa líka við
rannsóknir og svo hefur tilvist þeirra fæl-
ingarmátt. Þær hafa löngu sannað gildi
sitt sem gífurlegt öryggistæki fyrir hinn
almenna borgara og lögreglumenn líka.
Stendur til að fjölga þeim?
Við myndum vilja fjölga vélunum og sjá
stærra svæði, upp Skólavörðustíginn og
Laugaveginn, en það liggur ekkert fyrir
um fjölgun núna.
SPURT & SVARAÐ
EFTIRLITSMYNDAVÉLAR
Rannsóknir á notkun fram-
haldsskólanema á lyfjum,
tóbaki og fæðubótarefnum
sýna að íþróttaiðkendur
geta nálgast ólögleg lyf
hjá einstaklingum innan
íþróttafélaganna. Fræðslu-
starfið, sem skilað hefur
miklum árangri, þarf að
efla, segir forsvarsmaður
lyfjaeftirlitsnefndar.
Í auknum mæli hefur íþrótta-
hreyfingin þurft að leggja sig
fram við það, á síðustu árum, að
uppfræða ungmenni sem stunda
íþróttir um skaðsemi neyslu ólög-
legra lyfja. Ástæðan er einfald-
lega sú að notkun á lyfjum, sem
eru heilsuspillandi og lífshættuleg
í miklum mæli, þekkist meðal
íþróttamanna sem með neyslu efn-
anna freista þess að ná betri
árangri. Niðurstöður rannsókna
sýna þó ótvírætt, að notkun ólög-
legra lyfja er töluvert meiri hjá
þeim sem ekki stunda íþróttir, sem
rennir enn frekari stoðum undir
forvarnarlegt gildi íþrótta.
Þversögn sem skaðar íþrótta-
hreyfinguna
Skýrsla, sem fjallað var um í
Fréttablaðinu í gær og unnin var á
vegum Rannsókna og greiningar
árin 2004 og 2005, dregur fram
raunsæja mynda af neyslu
íslenskra framhaldsskólanema á
ólöglegum lyfjum. Rúmlega
fimmtungur þeirra sem neyta
stera, í þeim tilgangi að bæta
árangur sinn í íþróttum, sagðist í
skýrslunni hafa nálgast efni í
gegnum tengiliði sem starfa hjá
íþróttafélögum eða líkamsræktar-
stöðvum. Ljóst er því að vandinn
sem íþróttahreyfingin reynir
sífellt að bregðast við, er djúp-
stæður, þar sem lyfjamisferli
hefur hreiðrað um sig í innra
starfi félaganna.
Áslaug Sigurjónsdóttir, for-
maður lyfjaeftirlitsnefndar ÍSÍ,
segir þessar niðurstöður gefa til-
efni til þess að íþróttafélögin reyni
að efla fræðslustarf sitt. „Það er
sláandi að sjá það að fólk geti
útvegað sér ólögleg lyf hjá fólki
sem starfar í íþróttafélögunum.
Hlutfallið er hærra en ég bjóst við
og við þessu þarf að bregðast.
Fræðslustarfið í íþróttafélögun-
um getur verið meira og það er á
ábyrgð félaganna að sækjast eftir
fræðslunni.“
Þátttaka í íþróttastarfi er sam-
kvæmt rannsóknum talin draga
verulega úr líkum á því að ungt
fólk byrji að neita fíkniefna. Auk
þess er óumdeilt að íþróttaiðkun
er öllu fólki heilsusamleg, bæði
líkamlega og ekki síst félagslega.
Notkun ólöglegra lyfja, sem eru
heilsuspillandi til lengri tíma, á
því ekkert skylt við megininntak
boðskaps íþróttahreyfingarinnar,
sem er að taka þátt í íþróttastarfi
heilsu til heilla. Íþróttahreyfingin
glímir því við vanda sem gengur
gegn markmiði innra starfsins,
þegar hún reynir að sporna gegn
notkun ólöglegra lyfja. Út frá
þessum forsendum er því ljóst að
íþróttahreyfingin þarf að spyrna
við fótum til þess að inntaka ólög-
legra lyfja verði ekki að alvarlegri
vanda meðal iðkenda íþrótta.
Steranotkun og örvandi efni
Samkvæmt upplýsingum frá lyfja-
eftirlitsnefnd ÍSÍ fara mælingar
ekki fram á notkun örvandi efna
þegar íþróttamenn eru teknir í
lyfjapróf á æfingum. Áslaug segir
lyfjaprófin ekki ná til örvandi efna
á æfingum, þar sem farið sé eftir
alþjóðlegum stöðlum sem ekki geri
ráð fyrir prófunum á notkun örv-
andi efna. „Efedrín, sem er algeng-
asta örvandi efnið, er efnafræði-
lega náskylt amfetamíni og þar af
leiðandi ólöglegt hér á landi, þar
sem það er hættulegt heilsu fólks.
Þegar við tökum íþróttamenn í
lyfjapróf á æfingum þá er inntaka
örvandi efna ekki mæld, þar sem
WATA, alþjóðalyfjaeftirlitið, mælir
ekki notkun örvandi efna þegar
ekki er um keppni að ræða. Ég per-
sónulega hefði talið heppilegra að
notkun þessara efna væri könnuð
samhliða annarri notkun.“
Samkvæmt rannsókninni, sem
náði til rúmlega ellefu þúsund fram-
haldsskólanema, er hlutfall þeirra
sem taka inn ólögleg örvandi efni
umtalsvert hærra en þeirra sem
neita stera. Þannig virðist inntaka
efedríns vera algeng meðal þeirra
sem taka þátt í Fitness, vaxtarrækt
og frjálsum íþróttum en að meðal-
tali sögðu fimmtán prósent fram-
haldsskólanema sem iðka þessar
íþróttir, hafa tekið inn efedrín.
Yfirveguð fræðsla í fyrirrúmi
Ekki verður framhjá því horft, að
yfirveguð og skynsamleg umræða
um skaðsemi notkunar ólöglegra
lyfja er mikilvæg. Þótt lítill hluti
heildarinnar taki inn ólögleg lyf, þá
benda niðurstöður rannsóknarinn-
ar á neyslu framhaldsskólanema á
ólöglegum lyfjum til þess að nauð-
synlegt sé að herða eftirlit með
þeim sem taka inn ólögleg lyf.
Á undanförnum árum og mán-
uðum hafa reglulega borist af því
fregnir að frægir erlendir íþrótta-
menn, sem eru fyrirmyndir ung-
menna, hafi gerst sekir um inn-
töku ólöglegra lyfja til þess eins
að ná betri árangri í íþrótt sinni.
Óhjákvæmilegt er að ímynd
íþróttastarfs skaðist við slík til-
felli en íþróttafólki, ungu sem
öldnu, ber að líta á slíkar fréttir
sem víti til varnaðar, þar sem það
er ótvírætt að inntaka ólöglegra
lyfja hefur heilsuspillandi áhrif,
og styttir líf fólks.
Hægt að nálgast ólögleg lyf hjá
starfsmönnum íþróttafélaga
FRAKKLANDSHJÓLREIÐARNAR Lyfjamisferli hefur sett sterkan svip á Tour de France
hjólreiðakeppnina undanfarin ár. Nú stendur yfir rannsókn vegna meints lyfjabrots Floyd
Landis sem fór með sigur af hólmi í keppninni á dögunum. FRÉTTABLAÐIÐ/GETTYIMAGES
Vika á Spáni
ÍS
LE
N
SK
A
A
U
G
LÝ
SI
N
G
A
ST
O
FA
N
/S
IA
.I
S
H
ER
3
25
46
0
5/
20
06
13.200 kr. - ótakmarkaður akstur, kaskó, þjófavörn, flugvallargjald og skattar.
Bíll úr flokki A
50 50 600 • www.hertz.is
*
Bókaðu bílinn heima
- og fáðu 500 Vildarpunkta
*Verð miðað við gengi 1. maí 2006.frá
19
93
500.000
19
98
795.000
20
03
804.000
Hafa sannað sig
NOTKUN MUNNTÓBAKS EFTIR ÍÞRÓTTAGREINUM
Sýnir hlutfall notkunar hjá nemum sem stunda tilteknar íþróttir.
Hafa notað munntóbak einu sinni um ævina eða oftar.
FRÉTTASKÝRING
MAGNÚS HALLDÓRSSON
magnush@frettabladid.is
�
�
�
�
�
�
��
�
��
��
�
��
�
�
�
�
��
�
�
��
�
��
��
��
�
�
�����
��
�
�
�����
�
�
�
�
�
�
�
��
�
�
�����
��
�
�
�
��
�
�
�
�����
��
�
��
�
�
�
�
�����
�
�
�
�
�
���
�
�
�����
�����
��� � �����
��
��
��
��
��
��
��
�� �
��
�
��
��
��
��
� ��
��
�
��
��
��
��
��
��
� �
��
��
��
��
��
��
��
��
�
��
��
�
��
��
��
��
������
�������
��
��
��
��
�
��
��
��
��
��
��
��
��
��
��
��
��
��
��
��
��
��
��
��
��
��
���
���
��
��
��
�
��
��
��
��
�
��
��
���
��
��
���
NOTKUN STERA OG EFEDRÍNS
Framhaldsskólanema í tengslum við íþróttaiðkun.