Fréttablaðið - 03.08.2006, Blaðsíða 28

3. ágúst 2006 FIMMTUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
Góður stökkpallur
Margt er nú spáð og spekúlerað
um framboðsmál flokkanna enda
kosningavetur fram undan. Ljóst er
að margir telja sig tilkallaða en ekki
verða þeir allir að sama skapi útvaldir.
Hjá sjálfstæðismönnum í Suðvestur-
kjördæmi er vitað að breytingar eru í
vændum og nú heyrist að Ragnheiður
E. Árnadóttir, aðstoðarmaður forsætis-
ráðherra, hyggist feta
í fótspor margra
forvera sinna og
reyna að komast
á þing. Það er
því greinilegt að
margir líta á starf
aðstoðarmanns
ráðherra sem
ágætis stökkpall
inn í góð sæti á
framboðslistum.
Hin einu sönnu Baugstíðindi
Ýmsir fjandvinir Baugsveldisins hafa
gaman af því að kalla Fréttablaðið, DV
og jafnvel fleiri miðla Baugstíðindi. Á
þetta ekki hvað síst við um ónefnd-
an ráðherra sem kallar þessa miðla
yfirleitt ekki öðru nafni.
Hins vegar er einn
sá miðill sem
svo sannarlega
getur borið
þetta nafn með
rentu og það
kinnroðalaust.
Þetta er fréttabréf
sem Baugur Group
gefur út og heitir
því vísa nafni
Baugur Group
Quarterly
News og er
annað tölu-
blað ársins nýkomið út. Það skartar
engum öðrum en Bill nokkrum Clinton
á forsíðu þar sem hann messaði yfir
Baugsmönnum og gestum þeirra í
Tívolí í Kaupmannahöfn í vor.
Milt hæglætisveður
Nú fer sá tími í hönd að veðurfræð-
ingar landsins þora ekki fyrir sitt litla líf
að spá nokkru um veðurhorfur næstu
daga nema í véfréttastíl. Það er nefni-
lega verslunarmannahelgi framundan
og mótshaldarar sem hafa lagt millj-
ónir undir í útihátíðaskröll taka það
ekki í mál að misvitrir veðurspámenn
eyðileggi fyrir þeim hagnaðarvonina
með vondri veðurspá. Því má búast
við að spárnar næstu daga hljóði upp
á milt hæglætisveður á landinu um
helgina með hugsanlegri hættu á
úrkomu hér og hvar!
ssal@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 RITSTJÓRAR: Kári Jónasson og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir, Sigríður
Björg Tómasdóttir og Trausti Hafliðason FULLTRÚI RITSTJÓRA: Björgvin Guðmundsson RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á
FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. DREIFING:
Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á
landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Við höldum með þér!
Komdu v
ið á næs
tu Olís-s
töð
og fáðu
stimpil í
Ævintýr
akortið
– og æv
intýragl
aðning í
leiðinni
.
Vertu m
eð í allt
sumar!
Frábær ferðaleikur fyrir alla fjölskylduna
Evrópumenn vinna minna en
Bandaríkjamenn eins og ég lýsti
hér á þessum stað fyrir viku.
Munurinn er talsverður: vinnuvik-
an er að jafnaði einni klukku-
stundu styttri í Evrópu en í Banda-
ríkjunum. Vinnuálagið var svipað
báðum megin Atlantshafsins um
1960, meira að segja ívið meira í
Evrópu en í Ameríku, en það átti
eftir að breytast.
Evrópuþjóðirnar hafa með tím-
anum dregið meira úr vinnu sinni
en Bandaríkjamenn. Með Evrópu
á ég við Evrópusambandslöndin
fimmtán fyrir stækkun Sambands-
ins 2004. Fækkun vinnustunda í
Evrópu er annars vegar til komin
af illri nauðsyn, sumpart vegna
aukins atvinnuleysis og þungrar
skattbyrði, sem dregur úr vinnu-
vilja, og hins vegar af fúsum og
frjálsum vilja, meðal annars vegna
þess að Evrópumenn kjósa að jafn-
aði að fara fyrr en Bandaríkja-
menn á eftirlaun. Upp úr sextugu
eru þrír af hverjum fjórum starf-
andi mönnum í Evrópu hættir að
vinna, en helmingur Bandaríkja-
manna á sama aldri heldur áfram
að vinna. Fjórði hver kani heldur
áfram að vinna eftir sjötugt á móti
tuttugasta hverjum Evrópumanni.
Eru Bandaríkjamenn vinnusamari
en Evrópumenn? Varla. Þeir voru
það allavega ekki 1960, því að þá
unnu þeir minna en Evrópumenn.
Hitt virðist líklegra, að margir
Evrópumenn telji sig hafa rýmri
fjárráð og búa við meira afkomu-
öryggi en Bandaríkjamenn og geti
því leyft sér að hætta fyrr að vinna
og njóta heldur frístunda og fjöl-
skyldulífs.
Það vill stundum gleymast, að
ýmisleg óhagkvæmni íþyngir
bandarísku efnahagslífi, rýrir lífs-
kjör þjóðarinnar og knýr hana
með því móti til að leggja harðar
að sér en hún þyrfti ella á að halda.
Þessi óhagkvæmni er ýmist óvið-
ráðanleg eða heimatilbúin. Við
skulum stikla á stóru. Loftslag
Bandaríkjanna kallar á mikla
orkunotkun til loftkælingar á
heimilum og vinnustöðum á sumr-
in og til upphitunar á veturna.
Orkan er dýr. Orkuþörf Evrópu-
þjóðanna til sömu nota er yfirleitt
miklu minni. Við þetta bætist
dreifð byggð, sem kallar á mun
meiri orkunotkun vegna ferðalaga
og flutninga í Bandaríkjunum en í
Evrópu, enda er Evrópa miklu
þéttbýlli en Bandaríkin. Banda-
ríkjamenn hafa ekki enn tekið upp
breiðvirkar almannatryggingar á
landsvísu eins og Evrópulöndin
hafa löngu gert. Skipulag heil-
brigðistrygginga í Bandaríkjun-
um er dýrt vegna mikils skrifræð-
is í kringum einkatryggingar og
annars óhagræðis, sem lýsir sér
auk annars í því, að Bandaríkja-
menn verja mun hærra hlutfalli
þjóðartekna sinna til heilbrigðis-
mála en Evrópuþjóðirnar og hafa
samt færri lækna og hjúkrunar-
fræðinga á hverja þúsund íbúa en
til dæmis Frakkar og Þjóðverjar.
Þarna birtist ein afleiðing þess, að
nálega fimmtíu milljónir Banda-
ríkjamanna eru ótryggðar fyrir
veikindum og slysum. Við þetta er
því að bæta, að tvær milljónir
manna sitja í bandarískum fang-
elsum, flestir fyrir minni háttar
fíkniefnabrot. Fangelsisrekstur-
inn kostar sitt fyrir nú utan vinnu-
tapið. Einnig þarna er Evrópa
betur sett af sjálfsdáðum. Þegar
þessu öllu er til skila haldið, kemur
í ljós, að Bandaríkjamenn þurfa að
bera ýmsan kostnað umfram Evr-
ópumenn, svo að það verður þá
kannski skiljanlegra en ella, hvers
vegna Bandaríkjamenn þurfa að
vinna meira en Evrópumenn til að
halda uppi svipuðum lífskjörum á
heildina litið og tíðkast víða um
Evrópu.
Sumum finnst vinnan vera guðs
dýrð: því meiri vinna, þeim mun
betra. Sumir skoða minnkandi
vinnuálag í Evrópu sem vísbend-
ingu um veikt geðslag. Tungan
dregur taum vinnunnar: vinnu-
gleði er gamalt orð og kemur fyrst
fyrir hjá Guðmundi Finnbogasyni
prófessor 1917, hvíldargleði er
nýyrði. En vinnu þarf helzt að
stilla í hóf eins og flestu öðru, og
því er eðlilegt, að aukinni hagsæld
fylgi meiri og tryggari tekjur
ásamt rýmri frístundum eins og í
Evrópu. Frístundir gera gagn, sé
þeim vel varið. Of mikilli vinnu
getur fylgt ýmisleg vanræksla, og
fjölgun frístunda samfara minna
vinnuálagi getur bætt skaðann.
Þyrftu íslenzk börn að gleypa allt
þetta rítalín, sem þeim er af illri
nauðsyn gefið í skólunum, ef for-
eldrarnir kæmu fyrr heim úr vinn-
unni og sinntu börnunum betur?
Frakkar og sex aðrar Evrópu-
þjóðir skila nú meiri landsfram-
leiðslu á vinnustund en Banda-
ríkjamenn, sem standa jafnfætis
Þjóðverjum á þennan kvarða.
Bandaríkjamenn skila að vísu
meiri landsframleiðslu á mann en
Frakkar og Þjóðverjar, og það er
vegna þess eins, að Bandaríkja-
menn vinna meira. Evrópa má vel
við una - eða hvað?
Vinnan er guðs dýrð: Taka tvö
Í DAG
ENN UM VINNU,
LÍFSKJÖR OG
TÓMSTUNDIR
ÞORVALDUR
GYLFASON
Það vill stundum gleymast, að
ýmisleg óhagkvæmni íþyngir
bandarísku efnahagslífi, rýrir
lífskjör þjóðarinnar og knýr
hana með því móti til að leggja
harðar að sér en hún þyrfti
ella á að halda.
Bankarnir stóðust fyrsta prófið sem þeir mættu eftir afar nei-kvæða umræðu á alþjóðamörkuðum. Viðbrögð eftir uppgjör KB banka voru blendin en ekki jafn neikvæð og áður. Lands-
bankinn fékk jákvæðari viðbrögð og fyrstu viðbrögð erlendra aðila
við uppgjöri Glitnis virðast benda til þess að þar sé varla veikan
blett að finna.
Uppgjörin nú eru varða á leið bankanna til að endurvinna traust
sem laskaðist í umræðu fyrri hluta ársins. Sú umræða hverfur auð-
vitað ekki í einu vetvangi. Þeir sem neikvæðastir voru munu þó á
endanum bakka út, líklegast með þeim orðum að tekið hafi verið til-
lit til gagnrýni þeirra.
Viðbrögð í gær við uppgjöri Glitnis voru afar góð. Þannig birti
franski bankinn Societe Generale stutta skýrslu um uppgjörin þar
sem segir að uppgjör Landsbankans og Glitnis blási ferskum vindum
trausts inn á markaðinn.
Greinandi Credit Suisse segir tíma til kominn að þeir sem drógu
upp neikvæða mynd af íslensku bönkunum viðurkenni að þeir hafi
haft rangt fyrir sér. Það mun tæplega gerast, en umræðan um bank-
ana stefnir í að verða yfirvegaðri og sú þróun sem átt hefur sér stað
mun að öllum líkindum leiða til þess að það verður ekki jafn auðvelt
að stíga fram með hálfkæringi og Þórðargleði til að vekja á sér
athygli með því að mála skrattann á vegginn.
Staðreyndin er nefnilega sú að í hinum þrönga heimi greinenda
banka gátu menn vakið á sér athygli með neikvæðum skýrslum, og
smæð bankanna í alþjóðlegu samhengi gerði það að verkum að við
áttum okkur formælendur fáa. Það höfðu einfaldlega fáir aðrir en
við sjálf hagsmuni af því að mótmæla þeirri mynd sem dregin var
upp. Mikilvægi þess að sýnt verði fram á að þeir sem lengst gengu í
gagnrýninni hafi haft rangt fyrir sér er því mikilvægt. Eina leiðin til
þess er að bankarnir verði áfram reknir af ábyrgð og skynsemi.
Rekstrarárangurinn er það eina sem skiptir máli þegar til lengri
tíma er horft.
Síðustu mánuðir hafa verið mikill lærdómstími fyrir fjármála-
fyrirtækin. Þau hafa brugðist skynsamlega við. Glitnir tók fyrstur
við sér og Viðskiptaráð Íslands brást hárrétt við.
Umræðan kviknaði á ósköp einföldu atriði, sem er augljósir veik-
leikar í hagkerfinu nú um stundir. Enn virðist langt í land að stjórn-
völd átti sig til fulls á því hversu miklir hagsmunir eru í húfi að skyn-
samlega sé haldið á stjórn efnahagsmála. Þar á bæ þurfa menn að
draga lærdóm af þeirri umræðu sem hefði, ef ekki hefði verið fyrir
það hversu sterkt fjármálakerfið er, getað leitt til alvarlegra vanda-
mála um ókomna tíð.
Þrátt fyrir þennan jákvæða árangur væri það barnaskapur að
ætla að umræðunni sé lokið. Hún mun halda áfram um ókomna tíð.
Næstu mánuðir munu skipta gríðarlega miklu máli. Góð uppgjör út
árið og vinna bankanna í að tryggja fjármögnun sína til lengri tíma
munu skipta höfuðmáli, því hvað sem líður allri umræðu augnabliks-
ins eru það verkin yfir lengra tímabil sem menn verða dæmdir af.
SJÓNARMIÐ
HAFLIÐI HELGASON
Jákvæðari tónn í alþjóðlegri umræðu
eftir uppgjör bankanna:
Storminn
tekur að lægja
Síðustu mánuðir hafa verið mikill lærdómstím fyrir fjár-
málafyrirtækin. Þau hafa brugðist skynsamlega við.
AUGL†SINGASÍMI
550 5000
FYLGIR FRÉTTABLA‹INU ALLA MI‹VIKUDAGA
Sögurnar, tölurnar, fólki›.