Fréttablaðið - 03.08.2006, Blaðsíða 36
[ ]
Fyrir mörgum áratugum starfaði ég í Grasagarði Reykjavíkur.
Þá var hann ekki eins státinn, gróinn og vísindalegur og
hann er nú. Tilgangur hans og áherslur í þá tíð voru fyrst og
fremst að leita að og reyna harðgerar garðplöntur sem henta
myndu fyrir skrúðgarða og opin svæði Reykvíkinga. Margar
af þeim plöntum sem fyrst settu rót í íslenska mold þarna
í Grasagarðinum eru nú orðnar vel þekktar og algengar
garðplöntur vítt um landið og svo harla sjálfsagðar að ekki er
lengur hirt um að rekja uppruna þeirra. Það er bara gengið
að þeim vísum eins og þær hafi alla tíð vaxið hér.
Þokkarós og pörupiltar
Ein af þeim er þessi yndislega bleika rós sem nú fæst
orðið í öllum garðplöntustöðvum og ber yrkisheitið „Rós
‚Wasagaming‘“. Upprunalega mun hún hafa borist í Grasa-
garðinn með kanadískri rósasendingu sem Kristinn heitinn
Guðsteinsson hafði hönd í bagga með að útvega um miðjan
sjötta áratuginn. Margar þessar rósir döfnuðu ágætlega í
fyrstu en týndu svo tölunni ellegar að merkingar brengluð-
ust þannig að ekki var ljóst hver var hvað. Og þannig fór
fyrir Wasagaming um tíma. Hrekkjóttir pörupiltar tóku sig
til og rugluðu merkispjöldum. Svona var þetta um hríð og
á meðan komu nokkrir fulltrúar gróðrarstöðvanna og fengu
græðlinga. Og græðlingarnir voru að sjálfsögðu merktir því
nafni sem stóð á nálægasta spjaldi. Sem betur fer uppgötv-
aðist þessi ruglingur fljótt hjá okkur grasagarðsmönnum, en
það var sama; skaðinn var skeður og um margra ára bil gekk
þessi rós manna meðal undir nafninu „Þokkarós“, „Betty
Bland“ eða jafnvel „George Will“ á söluborðum gróðrar-
stöðvanna. Rétta nafnið – Wasagaming – komst ekki í sínar
skorður fyrr en mörgum árum síðar og er nú orðið flestum
garðyrkjumönnum tamt í munni.
Seigur Skoti
Rósin ‚Wasagaming‘ er árangur úr æxlun sem Kanadamaður-
inn Dr. Frank Leith Skinner (1882-1967) gerði milli blendings
af ígulrós og heiðarós sem móður og búrbonrósinni ‚Grüss
an Teplitz‘ sem föður. Að sjálfsögðu komu fleiri en ein
planta upp úr þessari æxlun, þar á meðal rósin ‚George Will‘
sem líka er hér í ræktun, en hefur opnari og smærri blóm
með meiri bláma í bleika litnum. – En rósina sem hér um
ræðir kallaði Skinner ‚Wasagaming‘ eftir samnefndum bæ
í Manitoba. Skinner þessi var fæddur í Skotlandi en flutti
ungur til Kanada með foreldrum sínum og ólst upp við
algeng sveitastörf á nýbýlinu sem foreldrar hans stofnuðu
þar í Manitoba. Skinner stundaði ekki háskólanám, en þegar
hann hafði aldur til stofnaði hann eigin nýbýli í Dropmore
og hóf þar kornrækt og kúabúskap. En hann var heillaður af
garðyrkju. Og smátt og smátt tók garðyrkjan æ stærri hluta af
tíma hans og spildum býlisins, sem að lokum varð algjörlega
að gróðrarstöð. En Manitoba er harðbýlt og Skinner rak sig
fljótt á það að erfitt var að fá plöntur sem skiluðu því sem
hann ætlaðist til og stóðust um leið veðurálagið. Hann tók
sig því til og las allt sem hann náði í um jurtaerfðafræði og
sankaði að sér þeim plöntum sem hann vissi að hefðu þolið
sem hann vildi fá fram og æxlaði þær með fíngerðari týpum.
Afköst hans voru gríðarleg á þessu sviði og frá honum komu
hátt í tvöhundruð afbrigði ýmisskonar garðplantna sem
allar bættu um betur og eru enn eftirsóttar í norðlægum og
harðbýlum görðum. Fyrir afrek sín í jurtakynbótunum hlotn-
aðist Skinner doktorsnafnbót og flest þau heiðursmerki sem
breska krúnan og Kanadastjórn veita afreksmönnum.
Lýsing og leiðbeining
Rósin ‚Wasagaming‘ minnir um margt á „hansarósina“ í útliti
og háttum. Dálítið hrukkuð blöð og tilhneigingu til að skríða
út með rótarskotum. En samt er ekki langt í heiðarósina
með blaðgljáa og greinabyggingu. En prýðina hefur hún frá
pabba sínum. Þaðan kemur ljósi blaðliturinn og blómgerðin
með sínum sterka ilmi. Blómin eru rauðbleik, hérumbil
alfyllt, um tíu sentimetrar í þvermál. Þau fylla loftið höfgum
rósailmi og plantan telst með blómsælustu rósarunnunum í
sínum flokki rósa. Veljið henni sólríkan stað og fremur mikið
sandborna en frjóa gróðurmold. Hæðin verður rúmur metri.
Rósin er venjulega ræktuð upp af græðlingum og vex því á
eigin rót og hafi hún nægt rými og leyfi til þess skríður hún
dálítið til hliðanna í allar áttir. Hún blómgast upp úr miðjum
júlí og blómgun getur staðið yfir langt fram á haustið.
Hreinsuð af kalsprotum, ef þarf, eftir laufgun á vorin og hún
blómgast á sumarvöxtinn.
Rósin Wasagaming - harðger og ilmsæt
Pappaglös sem enginn tímir að
henda eftir notkun.
Þessi skemmtilegu pappaglös eru
það heitasta þetta sumarið. Glösin
eru íslensk hönnun, hönnuð af
grafíska hönnuðinum Sigrúnu Sig-
valdadóttur og með ljósmyndum
eftir Áslaugu Snorradóttur. Þau
hressa svo sannarlega upp á úti-
leguna og eru einnig tilvalin fyrir
þá sem vilja fá sér hressingu á
pallinum eða svölunum. Svo má
auðvitað bera þau á borð líka eins
og hvern annan borðbúnað.
Glösin fást í hönnunar- og lífs-
stílsversluninni Pikknikk og í
Melabúðinni í Reykjavík.
Glös með karakter
Glösin fást í fjórum útgáfum. FRÉTTABLAÐIÐ/HRÖNN
Í GARÐINUM HEIMA
HAFSTEINN HAFLIÐASON SKRIFAR UM
ALLAN GRÓÐUR HEIMILANNA
Margir litlir myndarammar af öllum stærðum og gerðum
mynda flotta veggskreytingu. Fjölskylduveggur, með myndum af fjöl-
skyldunni, gerir líka heimilið huggulegra og heimilislegra.
hallmuli@islandia.is
������������������������������
������������������������������
��������������
�������
����������
����
������������
�������������� �