Tíminn - 19.04.1978, Blaðsíða 10

10
Miðvikudagur 19. april 1978
______Wmmu
RITHÖFUNDA R
ÞINGA
Dagana 28. april til 29. aprii
verður haldið rithöfundaþing i
Norræna-húsinu, og er það Rit-
höfundasamband islands sem
býður til þingsins, en slfk þing
er venja að halda fjórða hvert
ár. Var það siðast haldiðá sama
staðvorið 1974,ef rétt er munað.
Tilefni rithöfundaþinga eru
yfirleitt ærin, þvi illa hefur
gengið að halda svo rúmfreku
fólki sem rithöfundar eru — og
eiga að vera — innan fjöldasam-
taka. Einstaklingshyggja er
blóðrikur þáttur i lifí allra rit-
höfunda, jafnvel þeirra, er
hvetja til socialisma i ritum sin-
um og leggja áherzlu á jöfnuð
meðal manna.
Dagskrá rithöfundaþings að
þessu sinni er f jölbreytt, að af-
lokinni þingsetningu, þar sem
hátt settir menn ávarpa þing-
fulltrúa. Að þvi loknu mun dr.
Oddur Benediktsson flytja er-
indi er hann nefnir: „1 upphafi
tölvualdar”.
Þarna mega menn eiga von á
merkilegu erindi, þvi tölvur
gripa nú i æ rikara mæli inn i
allt mannlif, og þar eð mannlif ið
er yfirleitt viðfangsefni rithöf-
unda, er þarflegt fyrir þá að
hlusta á visindamenn ræða um
stöðu tölvunnar i þjóölifinu.
Rithöfundaþingi verður fram
haldiðog lokið laugardaginn 29.
april og hefst á erindi Eliasar
Daviðssonar, kerfisfræöings um
áhrif gervihnatta á f jarskipti og
fjölmiðlun, en sem kunnugt er
þá hefur hópur rithöfunda lagt
sig fram um að þagga niður i Ut-
varps- og sjónvarpsstöðvum,
samanber lokun Keflavikur-
sjónvarpsins, og nú seinast mót-
mæli við beinum sjónvarps-
sendingum um gervihnött milli
Noröurlandanna.
Ég veit ekki hvað er að vera
kerfisfræðingur, fremur en
meistari Þórbergur vissi hvað
var náttúrufræði i Kennara-
skólanum, en eflaust verður
þetta fróðlegt erindi og hentugt
fyrir rithöfunda, sem margir
telja vera of einskorðaða við
bækur. Kasettur, flugrit, dag-
blöð, útvarp og sjónvarp eru að
verða áhrifamikill fjölmiðill á
sama tima og bóksala dregst
saman, og þvi veröa rithöfundar
að fylgjast með og mega ekki
einskorða sig alveg við bókina,
sem er að verða slæmur fjöl-
miðill — og dýr.
1 framhaldi af erindi Eliasar
Daviðssonar, mun John Erik
Forslund, framkvæmdastjóri
norræna rithöfundaráðsins og
rithöfundasambandsins flytja
erindi um tunglið Nordsat og
norræn menningarsamskipti.
Erindið verður flutt á sænsku.
Umræða verður um þessi
erindi á islenzku.
Þá verður eftirfarandi tekiö
fyrir.
1) Rammasamningur
2) Fjölföldun verka i skólum
o.fl.
3) Höfundamiðstöðin
4) Skyldukaup á bókum.
Allt eru þetta hin merki-
legustu mál. Rammasamningur
er uppkast af sameiginlegum
samningi við forleggjara. Er
samningur þessi gerður til að
tryggja afkomu þeirra rithöf-
unda sem eru einfaldir á
viðskiptasviðinu, þannig að þeir
séu ekki prettaðir. Eins til að
tryggja að bækur séu ekki, eða
handrit af bókum. seld á undir-
verði.
Um fjölföldun iskólum er það
að segja, að skólarnir og flest
bókasöfnin selja nú ljósrit úr
bókum höfunda og höfundurinn
fær ekkert. Ef einhvern vanhag-
ar um kafla úr bók, þá fer hann
bara inn á næsta bókasafn og
fær ljósrit af kaflanum fyrir
ekkert. Hann greiðir safninu aö-
eins pappirskostnað.
Sama er að segja um skólana,
þeir eru hættir að kaupa bækur,
ljósrita bara upp úr þeim náms-
efnin og afhenda nemendum.
Þetta þykja harkalegar að-
ferðir með tilliti til höfundar-
réttar. Þetta eru nefnilega ,,út-
gáfur”, — annað ekki og fyrir
þetta ber að greiða höfundar-
laun.
Um höfundamiðstöðina er
bezt að vera fáorður.
Siðasta atriðið, með skyldu-
kaup á bókum. Margir höfund-
ar, einkum þeir sem örðugir eru
i söiu, vilja neyða rikið til -þess
að kaupa ákveðinn eintaka-
fjölda. Er þetta svipað og að
rikið er skuldbundið til þess að
kaupa afurðir af bændum,
offramleiðsluna lika innan
vissra marka.
Um þetta eru rithöfundar
mjög ósammála. Fæstir vilja
neyða bókum upp á fólk og
skylda það til að kaupa, — en
þetta verður sem sé rætt á þing-
inu.
Það kann að vera, aðþing eins
og þetta eigi ekki erindi i blöðin
áöur en það er haldið, en fróð-
legt er það eigi að siöur að vita
um hvað rithöfundar tala á
þingum sinum og samkundum.
Aðalfundur rithöfunda-
sambandsins. Morgun-
blaðsmenn kjósa með
kommúnistum.
Á sunnudaginn 30. april verð-
ur haldinn aðalfundur Rithöf-
undasambandsins. Þar verða
framin venjuleg aðalfundar-
störf, að ven ju, en það sem gerir
aðalfundinn dálitið spennandi er
Sigurður A,Magniisson lætur af
störfum sem formaður rithöf-
unda. Þreyttur á aö vinna fyrir
lieildsölum á islandi og flytur
þvi til Grikklands, til langdval-
ar.
aö nú á að kjósa nýjan formann.
Sigurður A. Magnússon, sem
verið hefur formaður rithöf-
undasambandsins frá upphafi
(1974) gefur ekki kost á sér
aftur, að sögn þreyttur á skatt-
piningu á Islandi og að sjá fyrir
heildsölum, og flytur hann nú til
Grikklands þar sem hann
hyggst dvelja langdvölum.
Tveir menn eru boðnir fram i
stað Sigurðar A. Magnússonar i
formannssætið, þeir Njöröur P.
Njarðvik, fyrir vinstri menn og
kommúnista og Baldur Óskars-
son fyrir hægfara fólk og frjáls-
lynda.
Njörður P. Njarðvik mun
öruggur um sigur og munar þar
mest um að Morgunblaðsmenn
styðja hann og meðal meðmæl-
enda hans er Jóhann Hjálm-
arsson bókmenntagagnrýnandi
Morgunblaðsins
Þá er dr. Þorvarður Helgason
nú á lista sem borinn er fram af
stuðningsmönnum Njarðar, en
Þorvarður er talinn fylgja
Morgunblaðslinunni, enda
starfsmaður þar um skeið.
Síðast þegar formaður var
kjörinn, þ.e.a.s. Sigurður A.
Magnússon, var Morgunblaðs-
liöið einnig meðal kjósenda
hans.
Þá vekur það lika nokkra
athygli, að meðal meðmælenda
Njarðar eru Hjörtur Pálsson,
dagskrárstjóri og Helgi
Sæmundsson, ritstjóri, þannig
að Njörður virðist hafa breitt
fýlgi-
Helztu meðmælendur Baldurs
eru svo Indriði G. Þorsteinsson,
Ingimar Erlendur Sigurðsson,
Gunnar Dal, Jóhannes Helgi,
Sveinn Sæmundsson og Jón
Björnsson. Koma þessir
meðmælendur aðallega úr röð-
um Félags islenskra rithöfunda.
Staða rithöfunda
Mjög mikil gróska er nú i rit-
höfundastétt. Fjöldi ungmenna
hefur fengið félagsréttindi, og
munu alls um 180 manns hafa
félagsréttindi i Rithöfundasam-
bandi íslands. Verk eftirum það
bil 2000 höfunda eru i Borgar-
bókasafninu i Reykjavik.
Rithöfundar eru þó fleiri, þvi
nokkrir eru ófélagsbundnir.
Það er örðugt fyrir rithöf-
unda, sem sinna skáldskap ein-
vörðungu að draga fram li'fið.
Flestir eru f vinnu með, eða
hafa öðrum kosti fyrirvinnu. Þó
hefur þetta mikið lagast á
siðustu árum og er stéttarfélagi
og-yfirvöldum fyrir að þakka.
Allmargir höfundar fá starfs-
laun úr rithöfundasjóði, og
hjálpar það höfundum talsvert.
Þetta eru þó ekki fátækrastyrk-
ir, heldur starfsstyrkir, sem
veittir eru til ákveðinna verk-
efna. Þótt þessir styrkir hrökkvi
ekki fyrir framfæri manna allt
árið, þá gefa þeir þeim — sem fá
þá — tækifæritil þess að spreyta
sig án teljandi búsorga.
Auk venjulegra bókmennta-
starfa hafa rithöfundar verið
ódrepandi við að segja þjóðinni
til syndanna i ræðu og riti. Þeir
rita i blöð og fl. sem máli skipt-
ir. Það er þvi fróðlegt að vita
um hvað þeir fjalla á þingum
sinum og fundum.
Dagskrá rithöfundaþings er
með hugsjónablæ, er gott til
þess að vita, að hugsjónir og
umræða um samfélagið tekur
meira rúm en matarpólitikin,
þótt Rithöfundasambandið sé
fyrst og fremst stéttarfélag
þeirra, er hafa ritstörf að at-
vinnu.
Ýmsir bjuggust þó við að
ánorri Sturluson og 800 ára af-
mælið hans kæmist á dagskrá
rithöfundaþings, en svo hefur
ekki orðið að þessu sinni, og er
það ver.
Gáfaður maður fann að þvi
einu sinni aö allir mögulegir
menn væru byrjaðir að kalla sig
rithöfunda, en að hans mati
hefði þjóðin þó aðeins eignast
tvo um ævina, Snorra Sturluson
og Þórberg Þórðarson.
Jónas Guðmundsson
folk i listum
Rithöfundaþingið veröur f Norræna húsinu. Þar verður m.a. fjallað um bókasöfn og fjölföldun f
heimildarleysi.