Tíminn - 23.04.1978, Qupperneq 7

Sunnudagur 23. aprll 1978
7
Útgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Eitstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm), og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfulltrúi: Jón Sigurösson, Auglýsingastjóri: Steingrlmur
Gislason, Ritstjórnarskrifstofur, framkvæmdastjórn og
auglýsingar Slbimúla 15. Simi 86300.
Kvöldslmar blaöamanna: 86562, 86495. Eftir kl. 20.00:
86387. Verö I lausasölu kr. 100.00. Askriftargjald kr. 2.000 á
mánuöi.
Blaöaprent h.f.
Hverju mætti áorka?
Islendingar safna skuldum. Um langt skeið hefur
gjaldeyriseyðslan jafnan verið miklu meiri en
gjaldeyrisöflunin. Afburðadugnaður þess hluta
þjóðarinnar, sem vinnur framleiðslustörf, að við-
bættum afköstum þeirra, sem draga úr innflutningi
með iðju sinni, hefur ekki nægt til þess að jafna
metin. Afleiðingin er sú, að afborganir og vextir af
erlendum skuldum hvila þungt á herðum okkar, og
þær byrðar þyngjast.
Andspænis þessu hefur hæst verið haft um það á
siðustu misserum og árum, eins og svo smekklega
er að orði komizt, að bændum þurfi að fækka og
fiskiskipastóllinn sé of stór. Nú er það að sjálfsögðu
blóðugt að selja landbúnaðarafurðir úr landi á
niðurgreiddu verði, ekki sizt ef þær eru að hluta
orðnar til við notkun útlends fóðurbætis og sauðfé i
sumum landshlutum fleira i högum en landinu er
hollt. Og það er rétt, að við eigum stærri flota fiski-
skipa en beita má i bili af fullum þunga við ýmsar
þær greinar veiða, sem við höfum að jafnaði lagt
mest kapp á. En jafnaugljóst er hitt, hvað við eigum
þvi að þakka, að þessi sömu fiskiskip eru til, og það
ekki aðeins þau byggðarlög um land allt, er tóku að
blómgast og dafna við tilkomu þeirra, heldur einnig
alþjóð, er hefði verið sem á flæðiskeri að öðrum
kosti. Með skynsamlegri stjórn á veiðum munu þeir
fiskistofnar, sem næst var gengið, áður en við náð-
um endanlega fullum yfirráðum á miðum okkar,
taka bata, og þá verður hrósað happi yfir hverju
veiðiskipi, sem við getum haldið úti.
Það gerir aftur hávært tal um of mikinn búskap
og of stóran fiskiskipastól tortryggilegt, að hljótt er
hitt, að ofgert er á mörgum sviðum þjóðfélaginu,
þar sem einskis arðs er að vænta, þegar farið er
fram yfir visst mark. I landinu okkar eru margar
stéttir, sem eru ofsetnar fólki, svo sem við viðskipti
ýmiss konar og peningamiðlun, og i margs konar
stórbyggingar i tengslum við þessa þætti hefur
meira fé verið lagt en þjóðfélagsþörfin útheimtir.
Þessi fjárfesting og þessi meðferð á vinnuafli skilar
samfélaginu engum arði, heldur er baggi, þegar
hún fer langt fram úr þvi, er komast má af með á
fullsómasamlegan hátt. Eins getur það verið ihug-
unarefni, hvort embættiskerfið i landinu er ekki
orðið svo flókið, að sé þvi sjálfu til trafala, og hvort
skipulagning viðamikilla stofnana og þjónustu-
greina sé með þeim hætti, sem hagkvæmast er.
En til fleiri átta má lita, þegar það er á dagskrá,
hvað kann að iþyngja þjóðfél. eða rýra það, sem
við gætum haft til ráðstöfunar. Nýlega hefur verið
kveðið upp úr með það, að undangenginni rannsókn
á vegum fyrirtækja, sem slikar kannanir annast, að
fimm til sex milljarðar króna fari forgörðum vegna
slæmrar nýtingar á fiski i frystihúsum landsins. Sjá
má einnig, að gæði fisks eru misjöfn eftir landshlut-
um, og það hlýtur einnig að eiga sér orsakir. Loðnu-
vinnslan gefur ekki alls staðar jafngóða raun, svo
að trúlega er það ekki allt sem skyldi. Nýlega hefur
þvi verið haldið fram, að verð hvers einbýlishúss
megi lækka um eina milljón, ef nýjum byggingar-
aðferðum væri beitt. Forráðamönnum búnaðar-
samtaka telst svo til, að fóðurtap á óþurrkasumrum
geti hlaupið á milljörðum, og veldur þar miklu úrelt
tregða að hagnýta votheysverkun. Stórmiklum
verðmætum er hent i sjóinn við sumar veiðar, og
mikið af afgangsafurðum fer til spillis i sláturhús-
um og mjólkurbúum.
Hér hefur verið tæpt á nokkrum atriðum. Jafnvel
þótt mönnum ofreiknist sumt af þessu, myndu
samanlagðar tölur hlaupa á tugum milljarða. Væri
ekki hollt að leiða hugann að þessu, svona jafnframt
og talað er um fiskiskipastólinn og ,,fækkun
bænda”? —JH
Bandarísk blöð henda gaman að músastyrjöld
í Hvita húsinu:
Sigur tilkynntur
eftir 9 mánaða stríð
Allt komst í uppnám, þegar taka átti á móti
italska forsaetisráðherranum
Carter Bandarikjaforseti á
við mörg vandamál að
striða. Allir vita um þann
vanda sem hvilir á herðum
hans vegna nifteinda-
sprengjunnar sem er svo
skemmtileg sprengja, aö hún
tortimir öllu lifi en spillir
ekki mannvirki til stórra
muna,svo að þeir sem sigr-
uðu í striði i krafti hennar,
gætugengið beint inn f stofur
hinna dauðu og setzt i stól-
ana þeirra. Allir vita lika um
áhyggjurhans vegna slakrar
stöðu Bandarikjadalsins,
hallans á viðskiptum þjóðar
hans og hóflausrar orku-
eyðslu. En svobætist við nýtt
áhyggjuefni þó kannski ekki
af þvi tagi er þyngst leggst á
forráðamenn þjóða ená hinn
bóginn nokkuð sérstaks
eðlis.
í stuttu máli sagt: Það eri
mýs i Hvita húsinu. Reyndai
er einna helzt að skilja að þai
vaði allt i músum, og þessi
fylgir að þar er vond lykt aí
dómi mannskepnunnar, sem
leggur sinn mælikvaröa á allt i
þessari háborg bandarisku
þjóðarinnar.
Það er að visu ekki nýtil-
komið að músar veröi vart i
Hvita húsinu. Það fór fyrst að
bóla á henni þar á forsetadög-
um Eisenhowers. En hvort
tveggja var að hann hafði
mörgu vanizt i heimsstyrjöld-
inni og svo voruekki svo mikil
brögð að músaganginum i þá
daga að hann ylii neinu upp-
þoti. En músakynið er frjó-
samt^meðal þess tiðkast
hvorki getnaðarvarnir né
fóstureyðingar og músunum
fjölgaði grimmt i seinni tið. Og
þaðer eins með mýsnar þar og
aðrar stórþjóðir aö þær hafa
gerzt talsvert áleitnar og
uppivöðslusamar i krafti
fjöldans.
Fyrst i stað tók Carter þessu
með þvi jafnaðargeði sem vel
sómdi gömlum bónda. Þegar
álits hans var leitað i músa-
málinu lét hann nægja þá
uppástungu að keyptar væru
músagildrur. Þá hafði hann
sjálfur enga músins séð i em-
bættisbústaö slnum. En þess
var ekki langt að biða að hann
sæi þá fyrstu. Það var að
sönnu dauð mús. En hún haföi
legið svo lengi bak við þil i
einu hinna iburðarmeiri her-
bergja þar sem forsetinn tek-
ur á móti mikils háttar gestum
að komin var þar megn fýla.
Þegar músin fannst var ekki
nema hálf þriðja klukkustund
tíl stefnu. Þá áttí Carter að
taka á móti italska forsætis-
ráðherranum. Tugur her-
bergisþjóna var kallaður á
vettvang með hvers konar
tæki, og ilmefnum var úðað
bæði hátt og lágt. Þannig
heppnaðist að kæfa músalykt-
ina i það skipti og húsbóndi og
gestur gátu rætt saman i ljúfu
andrúmslofti.
Italinn var þó ekki fyrr far-
inn en Carter kvaddi hóp em-
bættismanna á skyndifund og
meöal þeirra sem þar komu,
voru fulltrúar félagsmála-
ráðuneytis og byggingaþjón-
ustu Bandarikjanna. Skýrði
forseti fundarmönnum frá
músaganginum og fór fram á
þaðað músunum yröi útrýmt.
Sérfróöir menn voru
kallaðir til og bréf og fyrir-
mæli fóru af einu skrifborðinu
á annað eins og tiðkanlegt er,
þar sem embættísfærsla fylgir
lögmálum sinum út i yztu
æsar. En meöan þetta gerðist
omstruöu hinir iðnu og fjör-
miklu mýsbakviö þilini Hvita
húsinu,þræddu þjóðleiðir slnar
meöfram vatnspipum og
öðrum lögnum og héldu áfram
búskap sinum, þar sem grópir
voruogaugu i múrvegginum.
Margar tegundir af músa-
eitri voru dregnar saman og
sendar til Washington og út-
tekt sem svo heitir gerð á
músagildrum, sem á boðstól-
um voru. Loks voru iðnaðar-
menn fengnir tíl þess að troða
stálull i allar rifur og sprungur
sem þeir fundu.
Það vannst þó ekki neinn
skyndisigur. Fyrsta mánuðinn
féll ekki nema eitt stykki af
músahernum, hinn næsta tiu
og þriðja mánuðinn þrjátiu og
átta. En siðan varð tjón mús-
anna minna — fjórða
mánuðinn tiu og hinn fimmta
einungis ein mús.
Ef til vill hefði mátt ætla að
loks hefði tekizt að uppræta
óvininn. En það var öðru nær.
Músaþjóðin dafnaði prýöilega
eftir sem áður og það var engu
likara en hún hefði fundiö upp
einhverar varnir i striði, sem
háð var gegn henni.
Nú voru teknar upp músa-
veiðar umhverfis Hvita húsiö
ef vera kynni að aukinn liðs-
afli bærist i sifellu utan frá.
Arangur þess varö ekki sér-
lega mikiil en þó sá að mönn-
um varð hverft við. Það kom
sem sé á daginn að rottur voru
þar á ferli i skjóli myrkurs.
' Um þetta leyti beindist at-
hygli manna að þvi aö blóm i
jurtapottum fóru að visna á
dularfullan hátt. Viö rannsókn
sannaðist að þaö stafaði af þvi
aö mýs höfðu komizt i þá og
nagað rætur jurtanna senni-
lega vegna þess að næring
handa þeim hefur veriö orðin i
knappasta lagi. Þá var sóknin
gegn músunum enn hert innan
húss.
Það var fyrst eftir niu
mánaða baráttu að liðs-
oddarnir i músastriðinu gátu .
loks gefið til kynna að tekizt
hefði aö vinna bug á músun-
um. Þá voru 296 músagildrur
komnar i bygginguna og auk
þess viöa hrúgur af eitri.
Þetta er siðasta fréttatil-
kynning íirmúsastriðinu og nú
er þess beðiö hvort málið sé til
lykta leitt. I styrjöldum eru
menn stundum gunnreifari i ,
tilkynningum sinum en hóflegt
er og telja sig hafa sýnt meiri
snilli en efni standa til. Suma
grunar að svo kunni að vera i
þetta skipti.
Bandarisk blöð sem gert
hafa mikinn mat úr þessu
músastriði i forsetahöllinni
gera sér að minnsta kosti
beztu vonir um að ekki hafi
enn verið skrifaður lokakafli
þeirrar framhaldssögu sem af
þvi hefur veriö spunnin. Frá-
sagnir þeirra af músastriöinu
hafa sem sé ekki verið siður
lesnar en tiðindi úr
Ögaden-eyðimörkinni enda
þótt hvorki Castroné Brésnjef
grunaðir um að hafa lagt mús- '
unum liö eöa ráö.