Tíminn - 25.04.1978, Blaðsíða 7

Þriöjudagur 25. apríl 1978
7
Útgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm), og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfulltrúi: Jón Sigurösson, Auglýsingastjóri: Steingrlmur
Gisiason, Ritstjórnarskrifstofur, framkvæmdastjórn og
auglýsingar Siöimúia 15. Sími 86300.
Kvöldslmar blaöamanna: 86562, 86495. Eftir kl. 20.00:
86387. Verö I lausasölu kr. 100.00. Áskriftargjald kr. 2.000 á
mánuöi.
Blaöaprent h.f.
í næstu lotu
í síðustu viku skipuðust mál á þann veg að i
stað útflutningsbanns á islenzkar framleiðslu-
vörur hefur verið veitt svo kölluð undanþága til
útskipunar hverju sinni er nokkuð lá við.
Með þessu undanhaldi forystu Verkamanna-
sambandsins frá upphaflegum ráðagerðum
verður hið boðaða útflutningsbann fyrst og
fremst táknræn yfirlýsing af hálfu samtakanna
um andúð á efnahagsaðgerðum stjórnvalda nú
siðla vetur.
Vitanlega ber að fagna þeirri ákvörðun
Verkamannasambandsins að halda islenzkum
útflutningi óheftum. Enda þótt þessi fram-
vinda feli óneitanlega i sér nokkurt verðfall á
yfirlýsingum forystumanna þess er það miklu
mikilvægara að atvinna fólksins haldist og
gjaldeyrisöflum þjóðarbúsins geti haldið
áfram óhindruð, og að sjálfsögðu er Verka-
mannasambandinu rétt og frjálst að lýsa af-
stöðu sinni til aðgerða stjórnarvaldanna eins
og hverjum öðrum samtökum og einstakling-
um i frjálsu landi.
Útflutningsbannið var frá upphafi umdeild
ákvörðun innan launþegasamtakanna, svo sem
frægt er orðið af fréttum og yfirlýsingum.
Verður ekki að sinni hjá þvi komizt að álykta
að það hafi valdið meiri sundrungu i röðum
Verkamannasambandsins sérstaklega og jafn-
vel Alþýðusambandsins en lengi hefur orðið.
Meðal annars með tilliti til samstöðu og sam-
ráða innan launþegasamtakanna ber að fagna
þvi, að hér hefur verið horfzt i augu við raun-
verulegar aðstæður og fallið frá mjög um-
deilanlegum og alvarlegum aðgerðum gegn is-
lenzkum útflutningi.
Efnahagsaðgerðir rikisstjórnarinnar voru að
sjálfsögðu umdeildar, og vitanlega voru þeir
margir sem vildu velja önnur úrræði að sama
markinu. Slikt er ekki nema eðlilegt. Hitt er þó
meginmál að allur almenningur hefur skilið
nauðsyn aðgerðanna og fallizt á þær i öllum
aðalatriðum sem réttmætar og löglegar
stjónarathafnir lýðræðislegra stjórnvalda.
Það fer ekki á milli mála að það var beinlinis
skylda rikisstjórnarinnar að gripa i taumana,
og þetta er ekki dregið i efa meðal almennings,
enda þótt menn uni sinum hlut misjafnlega eft-
ir sem áður.
Nú er þess að vænta að menn geti hið fyrsta
setzt að samningaborði og rætt þau vandamál
sem við blasa. Það er ekki ráð nema i tima sé
tekið og á þessu ári verða teknar mjög afdrifa-
rikar ákvarðanir um efnahags- og kjaramál.
Um það verður meðal annars spurt i næstu lotu
hvað það er sem vinnuveitendur eru tilbúnir til
að leggja fram.
JS
Flókið mútumál fyrir dómstólum í Danmörku:
KTAS-hneykslið á
f jögurra ára sögu
Sprottið af kaupum á rafeindatölvu simafyrirtækis
Ebbe Cordes
Eitt hiö mesta hneykslismál,
mútumál,sem komiö hefur
fyrir danska dómstóla á
t seinni árum, veröur trúlega
til lykta leitt i undirrétti áöur
en mjög langt um liöur.
Þetta mál á sér oröiö
fjögurra ára sögu, svo aö
timi er til þess kominn aö
dómur gangi I þvl.
Sakorningar i þessu máli
eru þrir. Fjársvikadeild rann-
sóknarlögreglunnar i Kaup-
mannahöfn telur þá hafa þegiö
stórmútur en sjálfir hafa sak-
borningarnir neita öllum
sakargiftum og haldiö þvi
fram aö þeir séu ofsóttir.
Þetta hófst allt i janúar-
mánuöi 1974. Um þær mundir
bárust simafelaginu sjálenzka
KTAS tilboð frá mörgum aðil-
um um dýran og margbrotinn
rafeindabúnaö. Meöal þeirra
sem komu tilboði á framfæri
var bandariska tölvufyrirtæk-
ið Honeywell Bull og var til-
boðiö gert i gegn um dóttur-
fyrirtæki þess i Kaupmanna-
höfn. í desembermánuði 1974
undirrituðu forráðamenn
þessa danska fyrirtækis
samning sem gerður hafði
veriö við KTAS, um tölvu-
búnað sem kostaði að nútiðar-
gildi islenzkra peninga um 1,1
milljarð króna.
Þetta kom fyrst til kasta
yfirvalda um mitt sumar 1976
er stjórn KTAS fór þess sjálf á
leit við rannsóknarlögregluna
að kannað yrði hvort mútur
hefðu átt þátt i þvi aö þessi
samningur var geröur. Virtist
stjórn KTAS ekki vera i vafa
um að svo hefði verið þvi að
samtimis barst fjölmiðlum
fréttatilkynning, þar sem
skýrt var frá þvi að hlutaðeig-
andi forstjóra hefði verið vikið
úr starfi fyrirvaralaust. 1 kjöl-
farið fylgdi fréttatilkynning
frá dótturfyrirtæki Honeywell
Bull I Danmörku.
Kaupmannahafnarlögregl-
an hóf þegar i stað rannsókn,
sem beindist að hinum brott-
rekna forstjóra og vini hans
einum sem vann hjá danska
sölufyrirtækinu. Rúmum
mánuði síðar voru þeir báðir
handteknir og bornir þeim
sökum að hafa greitt og þegið
mútur. Samtimis var gerö hjá
þeim húsrannsókn að fenginni
löglegri heimild til þess. Þeir
skutu máli sinu til dómstóla
sem úrskurðuðu að þeir
skyldu settir i gæzluvarðhald
á meðan rannsókn málsins
færi fram.
í októbermánuði voru þeir á
ný yfirheyrðir fyrir luktum
dyrum og varðhaldið siðan
framlengt um seytján daga.
En sakborningarnir áfrýjuðu
á ný þessum úrskurði og
þremur dögum siðar ákvað
dómstóll að þeir skyldu látnir
lausir.
Haldið var fast við ákæruna
enda þótt mennirnir með-
gengju ekki það sem á þá var
borið og frá þessari neitun
sinni hvörfluðu þeir ekki þrátt
fyrir langar og strangar yfir-
heyrslur.
Sannanagagna var leitað til
annarra landa og það reyndist
timafrekt. Það var fyrst
snemma á þessu ári að ákæru-
skjal var samið og þá voru
ekki aðeins þessir tveir menn
forstjórinn og verkfræðingur-
inn Ebbe Cordes og sölu-
maðurinn Erik Thomsen
hafðir fyrir sökum, heldur
hafði forstjóri frá hinu danska
dótturfyrirtæki Honeywell
Bulls, Leon Philips, einnig
dregizt inn i máliö.
Ebbe Cordes er borinn þvi
að hafa þegið mútur, Erik
Thomson að greiða mútur og
Leon Philips er talinn hafa átt
hlutdeild i þvi að inna
greiðsluna af höndum. Fjár-
hæðin er talin hafa numið á
milli fimmtán og sextán
milljónum króna.
1 ákæruskjalinu segir að
árið 1974 hafi þeir Philips og
Thomsen lagt drög að þvi aö
fyrirtæki eitt i Panama ICC,
skyldi greiða 2,5% af söluveröi
tækjabúnaðarins I þóknun fyrir
meðalgöngu ef Honeywell Bull
hreppti viðskiptin viö KTAS.
Rannsóknarlögreglan stað-
hæfir, að þetta fé hafi verið
greitt þegar Honeywell Bull
hafði fengið vissu um það að
viöskiptin féllu i þess hlut. Það
var lagt inn i banka i Sviss á
reikning sem tilheyrði ICC. 1
stjórn þessa Panamafyrir-
tækis hafði einmitt setið um
skeið maöur að nafni Ebbe
Cordes. Fullyrt er að það sé
einn og sami maðurinn og
danski forstjórinn.
t ákæruskjalinu segir að
Thomsen hafi seinna flutt
peningana i annan svissnesk-
an banka,fyrst sextiu þúsund
mörk og seinna fjörutiu og eitt
þúsund og lagt þá að þvi sinni
inn á nafn Ebbe Cordes.
Þeir Cordes og Thomsen
hafa gert þá grein fyrir þess-
um peningatilfærslum að féð
sé til komið i sambandi við
húsakaup er þeir hafi átt sin á
milli og hafi verið Honeywell
og KTAS óviökomandi. Þeir
hafi átt sumarbústað i sam-
einingu, og Thomsen keypt
hluta Cordes um þetta leyti.
Fjárhæðirnir komi heim og
saman við verðmæti sumar-
bústaðarins og gengi sviss-
neska frankans á þessum
tima.
Ákæruvaldið fellst samt
ekki á þessa skýringu og
leggur þeim mun meiri
áherzlu á að öllu, sem við
kemur þessu makki og til-
færslum á peningum, hafi
verið haldið leyndu fyrir
stjórn KTAS.
Nú kemur innan skamms til
kasta dómstóla að meta rök
ákæruvaldsinsog undanfærslu
sakborninganna. Þeir eru þó
ekki allir i Danmörku lengur.
Thomsen hefur flutzt búferl-
um til Bandarikjanna og hann
hefur gert sér hægt um vik og
neitaö að koma til Danmerkur
á sinn kostnað. Til þess ráðs
hefur verið gripið með sér-
stöku leyfi dómsmálaráðu-
neytisins danska, að rikið
borgi ferðakostnað hans I
Danmörku á meðan borgar-
dómstóll Kaupmannahafnar
fjallar um málið, ef hann fæst
til þess aö koma með þeim
skilyrðum — gegn þvi að eiga
það undir dómi, hver eða
hverjir veröa endanlega að
bera málskostnaðinn og þar
meö talinn þennan ferðakostn-
a ö.
Með þetta i huga hefur verið
tekin sú ákvörðun aö málinu
skuli lokiö á tveimur vikum i
siöari hluta maimánaðar og
fyrstu dögunum i júni.
Leon Philips