Tíminn - 07.06.1978, Page 6

6
Miðvikudagur 7. jiini 1978
1v

hans. Yfir höfuð held ég að list-
ferill hans skiptist einkum i
timabil sem ákvarðast af þvi,
hvort hefir undirtökin i það
sinn: nostursemin,detaljan eða
innblásturinn, sveifla frjálsrar
handar með augastað á fleyg-
boganum.
Fyrir þá sem hugsa i
söguíegum hugmyndum, má
lika kenna þessi timaskeið við
ákveðnar stefnur sem Kristján
hefur aðhyllzt.”
Þetta erliklega ekki vitlaus-
ara en hvaö annaö sem ritað er
um myndlisten það eru einkum
orðin:
Hann er einstaklega hrein-
skilinn málari með rika til-
hneiginu til að mála af bragði og
láta myndina ráðast. Þetta er
skaplyndi hanssem við viljum
taka undir. Kristjáni hefur tek-
ist með undursamlegum hætti
að varðveita i sér Drafnarborg-
ina^em viðnefnum staðinn, þar
sem börnin vinna áður en þau
skemma i sér augun.
Sýning Kristjáns Daviðssonar
er ekki yfirlitssýning a.m.k.
ekki i hinum venjulega skilningi
þess orðs og ekki teljandi um-
fram það að hann er sjálfur við-
staddur i öllum þessum mynd-
um. Þarna eru að visu gömul
verk en þau eru i raun og veru
ekkert eldri en hálfþornaðar
myndir, svo ferskt er þetta allt,
þrátt fyrir árin.
Haldið i barnatrúna
Kristján Daviösson er frá
Patreksfirði fæddur 17.7.1917 og
hann hefurlitið gert annað en að
mála allt frá þvi hann var ung-
lingur. Hann lærði i tvo vetur
hér heima hjá Islenzkum málur-
um en hélt siðan til Bandarikj-
anna, þar sem hann nam mynd-
list við frægar stofnanir, en um
þær mundir lá leið islenzkra
námsmanna einkum til Vestur-
heims, þvi Evrópa var i kalda-
koli og reyndar myndlistin lika
þvi húnhafðisprungið og hrunið
engu minna en annað á hinu
frjósama meginlandi og hinni
svörtu mold.
-
Ferðalangar
Kristján kom heim og hinir
lika og þeir uröu þátttakendur i
einskonar samsæri sem hófst
með sýningu Svavars Guðna-
sonar, þegar reiðir borgarar
hentu sýningarskránni I konuna
hans Svavars,en hann Ragnar i
Smára keypti mynd þvi hann
hafði stærra tiönisvið en hinir.
Gömul kona
var kominn fámennur söfnuður
kringum hina nýju menn sem
fóru vestur, þegar aðrir fóru
austur, og nú finnum við hvað
timinnhefur riöið hratt eftir aö
torfærurnar voru að baki. Þeir
elztu ,,ungu mennirnir” eru nú
um og yfir sjötugt en aðrir á sjö-
tugs aldri.
Ferðalag
En þegar litið er yfir verk
hans til baka verður jafnljóst,
að hann á lika til að bera ná-
kvæmni og nostursemi sem má
virðast fullkomin andstæða við
hinar stóru sveiflur og mér ligg-
ur næst að segja dynmiklu
hrynjandi lita og forma I mörg-
um stórbrotnustu myndum
Stóll
Annað mál er það að þetta er
skínandi sýning og hún hefur
þau gildi venjule gra yfirlit-
sýninga að hún minnir okkur á
eignir okkar og skuldir.
Þetta er sterkt framlag til
listahátiðar.
Jónas Guðmundsson
----------------------
fólk I listum
Nýverið heyrði ég frá
þvi greint,að prófessor
nokkur i Danmörku
skýrði frá þ vi. að honum
væri ekki kunnugt um
að marktækt listaverk
hefði verið gert i lista-
skóla. Skólaverk stand-
ist ekki i timans rás og
straumi, heldur fljóta
upp fyrr eða síðar og
berast burtu.
Nú ætla ég ekki að
fara aðrökstyðja kenn-
ingar lærðra manna
eða kollvarpa þeim, en
mér komu þessi orð i
hug þegar ég sá sýn-
ingu Kristjáns Daviðs-
sonar. . Sýningin er
framlag Myndlistar-
félagsins til Lista-
hátiðar 1978, en á þeirri
sýningu verður manni
það ljóst að Kristján
Daviðsson hefur skipt
máli fyrir islenzka
myndlist, svo að segja
frá upphafi þvi að i ljós
kemur einkennilega
sterkt samhengi milli
ára og áratuga þrátt
fyrir ytri breytingar.
barnatruna
Sýning á verkum Kristjáns Daviðssonar
Það er skaplyndi hans
Kristján Karlsson skáld og
bókmenntafræðingur hættir sér
út á þá hálu braut að reyna að
skilgreina verk nafna sins
Daviðssonar. Hann segir:
,,í þeim flokki Islenzkra lista-
manna sem oss hættir til að
kalla fyrirvaralaust abstrakt
málara,og taka að ryðja sér til
rúms á fimmta áratug þessarar
aldar hefir Kristján Daviðsson
alltaf átt sérstöðu fyrir órólega
fjölbreytni og skyndileg stil-
brigði. Svo er að sjá, að hann
hafi hvað eftir annað breytt um
framsetningu.tekið aftur og aft-
ur upp nýjar aöferðir að mála
og þar á ofan stundum horfiö
aftur i' fornan farveg eftir langa
útúrdúra. Hann hefir öðru
hverju hiklaust og opinskátt
tekið sér til fyrirmyndar þá
meistara sem honum þóttu sér
henta og undirgengizt vissar
stefnur I málaralist um stund,
en sagt sig úr lögum við þær
fyrr en varði,yfirleitt reynslunni
rikari. Hann er einstaklega
hreinskilinn málari með rika
tilhneigingu til að mála af
bragði og láta myndina ráðast.
Þetta er skaplyndi hans.
Kristján Daviðsson málaði
einkum hræðilegbörn á þessum
árum. Myndir sem yfirleitt eru
núna gerðar i leikskólum, þar
sem menn hætta fimm ára og
halda út i lifið. Hann valdi leið
hins meðfædda, hins uppruna-
iega, sem er öllum mönnum
eiginlegt áður en þeir skemma i
sér augun með póstkortum,með
dönsku blöðunum og lista-
skólunum hjá þjóðinni sem
borðar ekki lengur fisk með
beinum I og hefur gleymt
hvernig á að drekka kaffi af
undirskál, sem er eðlisfræðilegt
þjóðráð og haldgott, einsog allt
sem kemur frá hjartanu og er
nefnt barnalegt.
Kristján hélt áfram að fikra
sig til þroska. Hann „gat” miklu
meira sögðu menn,en smám
saman byr juðu menn að kveikja
á þessari nýju barnabylgju i
myndlistinni og áður en varði
Haldið í
Hrafn á miðvikudegi
„Er það núna, sem Rússarnir koma?”
Hvad udad tabes, det skal
indad vindes.sögðuDanir þegar
þeir misstu stóran hluta af landi
sinu. Sjálfstæðismenn hafa
brugðizt viö missi veldis sins I
Reykjavik meö þeim hætti aö
snúa þessu gamla danska kjör-
orði við: Hvad indad tabes, det
skal udad vindes.
I miklum snarheitum hafa
þeir söðlað um i kosningabar-
áttunni að sárum sinum hálf-
sleiktum. Hún skal snúast um
hersetuna i landinu. Geir Hall-
grimsson, árlegur gestur I
mötuneyti Bernharðsreglunnar,
öðru nafni Bilderbergsklúbbs-
ins, hefur látið kasta striðs-
hanzkanum að tveimur samráö-
herra sinna i Morgunblaðinu,
þeim ólafi Jóhannessyni og
Einari Agústssyni. Þeir eiga, að
vitni Morgunblaösins, að biða
færis að opna Rússum landiö,
hvorki meira né minna. Rök-
stuðningurinn, ef rökstuðning
skal kalla, er sú stefna, að ekki
skuli vera útlentherlið á Islandi
um eilifan aldur, heldur beri að
láta það hverfa brott i áföngum,
þegar engin ófriðarblika er á
lofti i okkar heimshluta.
Það er sem sagt til þess ætl-
azt, að þetta þyki harla tor-
tryggilegt. Flest er reynandi að
afflytja.
Um hersetuna er það að
segja, að hún hefur lengi deilt
þjóðinni i tvo hluta á sorglegan
hátt. Samt geturvarla nokkrum
sómakærum tslendingiverið sárs
aukalaust að hafa hér útlent
herlið til langframa, og fyrir
smáþjóð er slikt þrúgandi. Það
er eðlilegur metnaður
heilbrigðs manns að sætta sig
illa við slikt, nema þá raunveru-
legur háski geri það nauðsyn-
legt. Þvi er ekki til að dreifa.
Morgunblaðinu hefur iðulega
verið beitt i þingkosningum til
þess að fylla hús og heimili af
sefasjúkum áróðri, þegar raun-
veruleg málefni hafa ekki veriö
Sjálfstæðisflokknum sérlega
hagstæö. Þann leik undirbjuggu
og léku Sjálfstæðismenn i
siðustu kosningum, og nú er
sýnilega aö þvi stefnt að taka
sama þráð upp og mála fjandanr
á vegginn með eins sterkum
litum og unnt er. Til þess að
þjóna þessari sefasýkisbaráttu,
sem nú skal farið á flot með, er
ekki hikað við að reka rýtinginn
Ibakið þeim mönnum, sem Geir
Hallgrimsson hefur verið I sam-
stjórn með i fjögur ár.
Þessi nýja baráttuaöferð er
byggö á trú á, að það sé á færi
stærsta blaös landsins aö vefja
fólki um fingur sér á þremur
vikum og hræða það með
hemjulausum áróðri frá þvi’að
kjósa forystumenn Framsókn-
ar. Talið er að nokkurn hóp
manna hafi tekizt að sveigja til
þess að varpa atkvæði sinu á
Sjálfstæðismenn á sömu for-
sendum árið 1974. Likt og
galdramenn i fornöld veifuðu
geithéðni yfir höfði sér til þess
að gera fólki þoku, spýr
Morgunblaðið úr sér móöur-
sýkishjali Þessutn hræðsluáróöri
verður dælt yfir landsmenn i
stórum skömmtum næstu vikur.
En skammtar geta veriö of
stórir og tormeltir og ekki ein-
sýnt, að það moldviðri, sem
kann að hafa villt um fyrir ein-
hverjum fyrir fjórum árum gef-
ist að sama skapi vel við endur-
tekningu árið 1978.
1 Reykjavik er nú sögð sú
saga,aðmóðireinhafiverið að
tala I sima á mánudaginn eftir
borgarstjórnarkosningar. Dótt-
ir hennar stóð álengdarmeð f ing
ur i munni og hlustaði á harma-
tölur hennar. Þegar simtalinu
var lokið, spurði telpan:
„Mamma, er það núna, sem
Rússarnir koma?”
Morgunblaðið virðist reiða sie
á að margt landsmanna hafi á
þvi sama trúnaðartraust og
telpan litla á móður sinni og
séu viðlika einfaldir i álykt-
unum sinum. Móðirin I
simanum óttaðist, að allt færi I
handaskolum I Reykjavik, er
Sjálfstæðismeirihlutinn var
fallinn, og barnið skynjaði ugg
blessaðrar konunnar. Morgun-
blaðið ætlar að telja landsmönn-
um trú um, að Ólafur Jóhannes-
son og Einar Ágústsson muni
draga lokur fráhurðum að hætti
flugumanna og hleypa Rússum
inn i landið.
Þetta er boðskapurinn, sem
það kembir upp með i örvænt-
ingu sinni, með árásum sinum á
þessa tvo menn sérstaklega.
Skyldu það vera miklu fleiri en
forstokkuðustu ihaldslurkarnir,
sem hafa við að meðtaka og
trúa?
Hrafn