Tíminn - 25.06.1978, Side 23

Sunnudagur 25. júni 1978
23
Þeir sem féllu í einu
kjördæmi, fengu sig
kosna í því næsta
O
loknu byrjaBi talning atkvæö-
anna.
Oddviti kjörstjórnar gætti kass-
ans meö atkvæöunum, tókeitt og
eitt upp Ur honum skoöaöi þaö og
neöidi þann sem kosinn var ef
seöillinn var óaöfinnanlegur, en
sýndi þó jafnan hinum i kjör-
stjórninni hvernig seöillinn leit
út. Viö Halldór Jónsson skrif-
uöum atkvæöin eftir þvi sem þau
féllu, en þó ekki önnur en þa u sem
gild voru tekin.
Jón Einarsson fékk fyrsta at-
kvæöiö og áfram, þar til hann
haföi fengiö fimm atkvæöi en ég
ekkert. Þetta leit illa út og Jóns
menn stungii saman nefjum, var
mér sagt síöar aö svona ætlaöi
þaö aö fara. Ég þagöi en í hug
kom mér gamalt sjómannamál-
tæki er segir: „Betri er fýla en
fimmá skipifyrstaróöri.”—Þaö
var almenn skoöun eöa öllu
heldur hjátrú aö fengju menn i
byr jun vertiöar fimm fiska á skip
I fyrsta róöri, þá átti þvi skipi aö
ganga illa alla vertiöina.
Á sjötta seNinum var kross
fyrir framan nafniö mitt. Ef til
vill var þaö mitt eigiö atkvæöi,
þvi aö sjálfur haföi ég kosiö sjálf-
an mig. Þaö var nýi siðurinn rétt-
mætur, auövitaö. Næsta atkvæöi
kom lika I minn hlut og smám
saman „hækkaöi hagur
strympu.” Ég varö fyrri til aö fá
lOatkvæöi en andstæöingurinn og
man ég þaö eins vel og þaö heföi
gerzt á þessari stundu.
Eftir það komst Jón aldrei til
jafns viömig. Mismunurinn jókst
hægtoghægt ogþóttist ég um þaö
bil sem atkvæðatalningin var
hálfnuö vissum, aö ég mundi fá
fleiri atkvæöi en hann.”
Jón var orðinn skjálf-
hentur.
„...Þess var, ef rétt var litið á,
engin von aö krossinn innan i
hringnum væri hjá öllum óaöfinn-
anlegur. Þaö var nýtt allt saman
og óþekkt. Sumir voru sennilega
skjálfhentir og aörir sjóndaprir,
eins og gerist og gengur og ég
haföi liklega veriö óheppnari i
þessu. Sýslumaöur sagði aö ég
gæti látiö varamanninn i kjör-
stjórninni er þarna var staddur,
taka sæti mitt og þá sjálfur gætt
hagsmuna minna. Nei, ég sagöist
búast viö aö þeir geröu rétt og
sat kyrr, umboðsmannslaus,
eins og áöur.
Talning atkvæöa gekk sinn
gang. Þaö seig á seinni hlutann og
ég var alveg viss um aö fá fleiri
atkvæöi en hinn. Illa geröu at-
kvæöaseölarnir máttu fara út I
veöur og vind. Jón í Hemru var
oröinnhálf skjálfhentur og hættur
aö telja atkvæðin og umboös-
maöur hans sömuleiöis. Ég sá
þaö glöggt, þeir sátu svo nærri
mér. Ég þóttist sjá aö þeir höföu
alls ekki búizt viö þessu. Nokkru
siöar gengu þeir út úr húsinu og
létu ekki sjá sig aftur, fyrr en allt
var búiö.”
Það er valt völubeinið
„Orustunni var lokiö, öll at-
kvæöi talin, öll meömæli ráöherr-
ans, ræöur hans og ráögeröir
manna i Reykjavlk um athafnir
minar, allt aö engu oröiö. Þing-
mannsefni Heimastjórnarmanna
og umboösmaður hans vib at-
kvæöatalninguna labbaðir heim
eöa út úr þinghúsinu án þess aö
biöa fullnaöarúrslita og skrifa
undir þaö sem bókaö haföi veriö.
Ég hálfvorkenndi Jóni. Hann tók
sér þetta óþarflega nærri. Hann
haföi um of treyst á fulltingi
ráöherrans. „Þaö var valt völu-
beiniö,” sögðu sveitamenn áöur
fyrri, þegar þeir misstu kindur og
þannig gátu lika ráðageröir veriö
valtar og sást nú þarna dæmi
þess, þótt I smáu væri. Ég hálf-
vorkenndi Jóni hrapiö niöur af
hans þéttstirnda himni en gat
hins vegar séö suma, sem
drýgindalega höföu látib, ganga
hljóöari af fundinum en þeir
höföu þangaö komiö.
Jón haföi bara ekki siglt undir
þvi merki sem hann átti aö sigla.
Heföi hann I byrjun snúizt gegn
uppkastinu og gefiö kost á sér til
þingsetu sem andstæöingur þess,
þá heföi hann náð kosningu. Aö
minnsta kosti heföi ég ekki keppt
viö hann um þingsætiö en I þess
staöstutt aö þvi aö hannyröi kos-
inn.”
Þórbergur Þórðarson og
kosningarnar 1911
Þannig segir Gunnar Ólafsson
frá kosningu sinni 1908 og ef til
vill værirétt aö slá botninn I þetta
rabb meö frásögn Þórbergs
Þóröarsonar af kosningunum 28.
október 1911, „þegar innlimunar-
berserkirnir og réttlætis-
moröingjarnir, Lárus H. Bjarna-
son og Jón sagnfræöingur voru
kosnir af alþýðustétt á þing.”
Þórbergur var þá svo sem sjá má
af frásögninni, eldheitur sjálf-
stæðismaður:
„Loks reis yfir brúnir austur-
fjallanna sjálfur kosningadagur-
inn, „óhappadagurinn mikli”
sem ég hef kallaö svo i einu bréfi
minu til meistarans. Þaö var
laugardagurinn 28. október, niu
dögum og einni nóttu eftir aö ég
sá elskuna mlna i fyrsta sinn.
Þann dag var hreinlegt veöur,
heiörikt loft og logn framan af
degi en skýjafar meö noröan-
kalda siöara hlutann. Dálltill
froststirönandi.
Sagt var aö vikuna fyrir
kosningarnar heföu innlimunar-
þýin haft 60 smala á fullum laun-
um i höfuöstaönum. Og nú var öll-
um þessum óaldarlýð teflt fram
meö tvöföldu afli gegn sjálf-
stæöishugsjón þjóöarinnar. Hann
gekk berserksgang um bæinn og
laug og blekkti og afvegaleiddi
kjósendurnar.
Félag ungra skilnaöarmanna
haföi útvegaö 35 vaska herra I
félaginu til aö hjálpa sjálfstæöis-
mönnum Ikosningunumog ég var
einn meöal þeirra. Þetta var
harösnúinn her sem dansaði af
áhuga á sjálfstæöishugsjón is-
lenzku þjóöarinnar. Liöi þessu
var dreift til margvislegra starfa
viösvegar um bæinn. Þaö þurfti
aö bera út bréf, flugmiöa og aug-
lýsingar. Þaö þurftiaöblásaeldi I
áhugaleysi daufra og skilnings-
sljórra. Þaö þurfti að gæta hinna
ósjálfstæöu I anda. Þaö þurfti aö
leiöa blinda og vanaöa á
kosningastaöinn. Þaö þurfti aö
koma I veg fyrir aö smalar inn-
limunarmanna næöu aö hella
brennivini ofan i góðu íslending-
ana og þegar á daginn leib voru
verðir settir viö allar drykkju-
krár bæjarins,því aö þau ótiöindi
voru þá farin aö berast inn á
kosningaskrifstofu sjálfstæðis-
manna aö innlimunarbullurnar
væru byrjaöar aö tæla sjálfstæöi
þjóöarinnar inn i svinastiurnar.
En sjálfstæöismenn voru svo
heiöarlegir iséraö þeir vildu ekki
veita áfengi. Einn góöur sjálf-
stæöismaöur átti tiu potta brúsa
af brennivini sem hann vildi fá aö
hella ofan i landráöalýöinn, en
flokksstjórnin bannaöi honum
þaö. Og loks voru nokkrir vig-
reifustu bardagamennirnir I her-
sveitinni skipaöir til aö elta ill-
ræmdustu heimastjórnarsmal-
ana um bæinn og reka jafnharöan
öfugan ofan i þá róginn og
kosningalygarnar. Þaö er ljótt aö
rægja eöa ljúga viö kosningar.
Þaö geröu sjálfstæöismenn
aldrei. Eirikur Helgason baö-
stofuvinur og Páll Skúlason nú
ritstjóri Spegilsins voru settir til
aö elta Daviö I Stuölakoti. Runnu
þeir eftir þessum stórhættulega
smala föðurlandssvikaranna hús
úr húsi, unz þeim tókst aö loka
hann inn I kjallaraboru viö ÖÖins-
götu. Þar mátti Dabbi dúsa heila
klukkustund og fékk engri land-
ráöaiðju fyrir sig komiö, þar til
kvenmannsógæfu nokkurri varö
ráfaö aö kjallaranum og hleypti
varginum Jausum i sjálfstæöis-
hjöröina. Þetta afrek Eirlks og
Páls þótti frækilegt afspurnar 1
herbúöum sjálfstæöismanna og
þaö var mikib hlegiö...
Svo kom kvöldiö. Klukkan rúm-
lega átta var kosningunum lokiö I
höfuöstaönum og rétt á eftir fara
ab berast fréttir utan af landi.
Fyrsta skelfingin dundi yfir frá
Akureyri: Siguröur Hjörleifsson
fallinn, Guölaugur sýslumaöur
Guömundsson kosinn. Al-
máttugur guö! Eitt af slyngustu
þingmannsefnum sjálfstæöis-
manna hnigiö aö velli og forhert-
ur landráöarefur kosinn á þing.
Þaö sló þungum óhug á alla á
skrifstofunni. Þetta er fyrirboöi
fleiri illra tiöinda. Þaö er samt
ekki ennþá útséö um aö viö sigr-
um.
Næstu fréttir: Siguröur i Vigur
kominn aö á lsafiröi. Þaö var
gott, envóþóekkiuppá móti falli
Siguröar Hjörleifssonar.
Og rétt á eftir lýstur hræöi-
legustu hörmungartiöindum
þessa hryllilega ógæfudags eins
ogvábrestii skrifstofuna: Sjálfur
erkidjöfullinn, frömuöur og læri-
meistari allra fööurlandssvikara
á lslandi kosinná Seyöisfiröi. Þaö
var Valtýr Guömundsson. Þá féll-
ust öllum orötök á skrifstofu
sjálfstæðismanna. Og þaö varö
löng drúpandi þögn. Mér dimmdi
fyrir augum. Þaö dró helmyrkva
yfir salinn. Nú var allt búiö á Is-
landi Nú veröur aldrei gaman að
lifa hér eftir. Sjálfstæöi þjóöar-
innar tortimt um aldur og eilifö.
Landráöalýöur meö sigurglott á
smettinu um allar götur 1 fyrra-
máliö. Og ég fæ aldrei framar lyst
á elskunni minni. Svo tók ég til
fótanna út úr húsinu til þess aö
flýja hugsanir minar. Ég mundi
ekki einu sinni eftir norö-austur-
horninu, þegar ég rann af staö
austur Vonarstræti.
Talning atkvæöa hófst nálægt
klukkan ellefú um kvöldiö i leik-
fimissal Barnaskólans. Þeirri at-
höfn hef ég lýst meö svofelldum
oröum i löngu bréfi til lærimeist-
ara mlns á Akureyri dagsettu 1.
desember:
„Kl. ellefu var byrjað aö telja
og stóö til kl. 3 eöa vel þaö. Þaö
var gert I leikfimishúsi Barna-
skólans... Þar var svo hýbýlum
háttaö aö innst i salnum sat kjör-
nefndin, skrifarar hennar og
nokkur þingmannsefni og svo
nokkrir útvaldir ágætismenn,
háttstandandi leigutól heima-
stjórnarmanna eins og t.a.m. Jón
skúmur Ölafsson o.fl. Fyrir utan
þessa útvöldu var slegiö upp
grindum. Fyrir utan þær stóöu
allir þeir er ótignir þóttu og of
óhreinir til þess aö stiga fótum
sinum inn 1 helgidóminn. Meöal
þessara saurugu var ég.
L.H.B. sat á stóli aö baki kjör-
nefndinni og staröi meö stráks-
legum rembingssvip á múginn
fyrir framan. Viö og viö lék ná-
kalt og djöfullegt undirheimabros
um varir mannsins. Og þaö var
eins og hann þekkti einn hina
sönnu speki og væri löglegur eig-
andi hins dýpsta visdóms og
þekkingar heimsins.
Jón sagnfræöingur sat eins og
merkikerti viö hliö Lalla. Þaö
datt hvorki af honum né draup, en
auðséö var þaö aö manninum
fannst mikiö til um traust þaö og
virðingu sem bæjarbúar höföu
sýnt honum þá um daginn...
Þingmenn sjálfstæöismanna
þoldu eigi setuna til lengdar.
Magnús Blöndahl sat fyrst ofur-
litla stund, en hann skynjaöi
skjótt hvernig teningarnir mundu
fallaog flýtti sér út. Jón Þorkels-
son sat til kl. 12 1/2 en þá gekk
hann braut og varpaöi þunglega
öndinni.”
Eins og sjá má af lýsingu Þór-
bergs hér hafa kosningar þótt
spennandi fyrr en nú og komið
mönnum úr jafnvægi. Meira aö
segja hafa synir boðiö sig fram
móti feörum sinum, eins og
geröist áriö 1937, þegar Helgi
Lárusson I V-Skaftafellssýslu var
i framboöi fyrir Framsóknar-
flokkinn gegn Lárusi Helgasyni,
fööur sinum, sem studdi Bænda-
flokkinn. Þannig mætti stööugt
finna til fleiri sögur úr kosninga-
hrlöinni.
Blaöamaöur þykist nú hafa
fengiö úr nógu aö moöa aö sinni
og þakkar Bergsteini Jónssyni
fyrir þettafróölega spjall og nú er
aö blba næstu kosninga sem
margir bíöa meö ekki minni eftir-
væntingu en Gunnar Ólafsson
1908 og Þórbergur áriö 1911.
útborgun AÐEINS 1.000.000,
AFGANGUR AÐ FRÁDREGNU
STOFNLÁNI GREIÐIST
Á 5 MÁNUÐUM
Traktorar
Buvelar
FORD 3600, 47 ha dieseltraktor með
venjulegum búnaði, vökvastýri, tvöfaldri
kúpplingu, yfirstærð hjólbarða og
SEKURA húsi fæst núna á ofangreindum
kjörum.
HÉR ER UM MJÖG TAKMARKAÐAN
FJÖLDA VÉLA AÐ RÆÐA. LEITIÐ
UPPLÝSINGA STRAX HJA SÖLU-
MÖNNUM-
ÞÓRf
SÍMI 81500 ‘ÁRMlJLAH
SÉRTILBOÐ
FORD TRAKTORAR
Skátasamband Reykjavíkur,
auglýsir eftir framkvæmdastjóra
frá 1. ágúst eða 1. september
næstkomandi.
Umsækjendur þurfa að hafa áhuga á og
helst reynslu af æskulýðsstörfum.
Umsóknir með uppl. um menntun og fyrri
störf sendist blaðinu, merkt Skátasam-
bandið, fyrir 10. júli 1978.
SSR.
Munið að at-
huga rafgeym-
inn fyrir sumar-
ferðalagið
RAFGEYMAR
Þekkt merki
Fjölbreytt úrval 6 og 12
volta tyrir bíla, bæði gamla
og nýja, dráttarvélar og
vinnuvélar, báta, skip o.fl.
Ennfremur:
Rafgeyniasambónd — Startkaplar'
og pólskór. Einnig: Kemiskt
hreinsað rafgeymavatn til áfylling-
ar á rafgeyma.

3

ARMULA 7 - SIMI 84450