Tíminn - 23.09.1978, Side 13

Laugardagur 23. september 1978
13
Minning
Jensína Bjömsdóttir frá Gröf í Bitrufirði, Strandasýslu
Fædd 23/2 1905 - Dáin 12/9 1978
Þann 12. sept. andaöist á
Borgarspitalanum i Reykjavik
Jensína Björnsdóttir frá Gröf
eftir uppskurð. Þaö kom ástvin-
um hennar nokkuö á óvart enda
þótt hún væri áöur búin aö ganga
undir mikla uppskuröi meö stuttu
millibili.
Þaögengursvo til í þessu lifi aö
viö erum ávallt óundirbúin aö
mæta þeim örlögum sem okkur
öllum eru ásköpuö. Sá sem öllu
ræöur kallar okkur til starfa og
þvi kalli veröum viö aö hlýöa.
„Þar kaupir sér enginn fri.” Guð
einn veit hvað okkur mannanna
börnum er fyrirbestuog eru þessi
vistaskipti óumflýjanleg. Hans
vegir eru órannsakanlegir.
Jensfna fæddist að Óspakstaða-
seli 23. febrúar 1905. Foreldrar
hennar voru hjónin Ingibjörg
Pálsdóttir og Björn Björnsson er
þar bjuggu. Barnung fluttist hún
til móðursystur sinnar, Jensinu
Pálsdóttur og manns hennar,
Einars Einarssonar aö Gröf i
Bitrufiröi. Þar ólst hún upp, til
fullorðinsára naut hún þar mikils
ástrikis fósturforeldranna sem
rey ndust henni sem bestu foreldr-
ar og var hún þeim svo kær aö
þau máttu varla af henni sjá.
Ekki naut hún skólagöngu utan
undirbúnings fermingar en Maria
dóttir fóstru hennar sem var vel
menntuð mun hafa kennt henni i
heimahúsum bæði bóklegt og
verklegt nám svo aö hún stóö ekki
aö baki jafnaldra sinna er út i lifið
kom. enda var hún námfús og
góöum gáfum gædd. Hún las mik-
ið/var vel minnug og unni öllum
skáldskap bæði i bundnu og
óbundnu máli enda sjálf vel
skáldmælt og fljót aö kasta fram
stöku við ýmis tækifæri. Hún naut
sin vel i hópi góðra vina á mann-
fundum og gleöistundum.
Snemma fór hún að hjálpa fóstru
sinni sem var ljósmóðir og þurfti
oft að vera aö heiman
vegna starfa sina. Og er ellin
færðist yfir fósturforeldra hennar
og fóstru hennar orðin erfiö
heimilisstörfin, tók hún að sér
ráðskonustarfiö og sá um
heimiliö sem oft var mannmargt.
Bæöi voru börn, unglingar og
gamalmenni sem oft var erfitt
fyrir unga stúlkuna að sinna öllu
og gera gamla fólkinu til hæfis,
þvi oft sýndist sitt hverjum.
Þurfti hún stundum aö synda
milli skers og báru og gera alla
aöila ánægöa,en alltaf var Jen-
sina ljúf og glöö i lund og átti þá
til aö senda visu eöa segja smá-
skritlu uns allt féll i ljúfa löð.
Mikil gestanauö var alltaf i Gröf,
póstafgreiösla var alllengi þar og
gistu þvi „póstarnir” oft þar meö
marga hesta og ferðamenn sem
oft voru i fylgd með þeim. Sima-
afgreiösla var einnig og var oft
mikiö um gesti i sambandi viö
simann og var þessu fólki vel tek-
ið meö rausn. Fóstursystkini átti
Jensína tvö, Agústu Jónsdóttur en
hún fór ung að heiman og giftist
Þorsteini Sigurössyni á Vatns-
leysu,formanni Búnaöarfélags ís-
lands. Með þeim fóstursystrum
var mjög kært og vissi ég aö þær
nutu þess vel að hittast og rifja
upp gleðistundirfrá æskuárum og
æskuheimili. Fósturbróöir henn-
ar var Guömundur Einarsson
sonur fóstra hennar frá fyrra
hjónabandi, héldu þau fóstur-
systkini heimilinu saman uns
Jenaina Pálsdóttir lést, en eftir
þaö fór aö losna um Jensinu.
Ariö 1944 fer Jensina frá Gröf,
fluttist þá austur aö Markarfljóti
ráöskona til Eysteins Einarsson-
ar, bjuggu þau saman i 30 ár.
Þau eignuðust 4 börn,3 drengi
og 1 stúlku sem dó ung. Einn
dreng átti Jensina áður, Einar
Hliödal og er hann búsettur i
Sviss, verkfræöingur að mennt.
Hinir drengirnir eru Jens, Dofri
og Gfsli. Allt eru þetta efnismenn
sem reyndust móöur sinni vel.
Þess skal getið að eftir aö Jen-
sina fluttist austur undi fóstri
hennar illa hag sinum fyrir
norðan.tók hún hann þá til sin og
stundaöi hann uns yfir lauk.flutti
siöan jaröneskar leifar hans
noröur aö Óspakseyri og geröi út-
för hans viröulega. Hann hvilir
þar viö hliö konu sinnar.
Arið 1974 slitu þau samvist-
umJensina og Eysteinn og hún
flytur til Reykjavikur. Tók hún
þar aö sér aö stunda farlama
mann sem litla björg gat sér veitt,
geröi hún þaö meö sömu trú-
mennsku og samviskusemi og
hún haföi stundaö fósturforeldr-
ana.
Foreldrar Jensfnu áttu 12 börn,
mörg af þeim dóu ung, urðu eins
og svo margir á þeim árum,
„hvita dauöanum aö bráö”. En
hún hélt alltaf sambandi viö eftir-
lifandi systkini sin.
Ég votta sonum hennar og
systkinum mina innilegu samúö,
þau eiga minningu um ástkæra
móöur og systur sem enginn
skuggi fellur á. Sætiö hennar er
autt og veröur ekki fyllt en vonin
um endurfundi græðir hjartasár-
in.
Ég þakka hinni framliðnu
margar ánægjustundir og bið
henni guös blessunar i sinu nýja
heimkynni.
1 von um aö hittast siöar kveö
ég þig-
Ragnheiöur Jónsdóttir
frá Broddadalsá
Þetta sem ég skrifa nú er skrifaö i minningu hennar Sinu minnar sem
nú er dáin. Hún dó eins og hún hafði lifað.glöö og reif, sátt viö lffið og
sátt við dauöann. Hún sagöi viö mig á okkar siöustu samfundum aö hún
væri viss aö hún liföi ekki lengi úr þessu og væri búin að sætta sig við
það. En ég,svo illa sem þetta kom viö mig,hló bara og sagði aö það væri
von, þvi ekki væri mikiö eftir af manneskju sem á fáum árum væri búin
aö gangast undir átta uppskuröi.
Viö hlógum mikið og skemmtum okkur vel þennan dag, annan dag
Landbúnaðarsýningarinnar á Selfossi, þar sem viö tróðumst i gegnum
mannfjöldann hönd i hönd, en vorum þó alltaf aö týna hvor annarri.
Jensfna var dóttir hjónanna
Ingibjargar Pálsdóttur og Björns
Björnssonar. Þau áttu fjölda
barna, eöa tólf alls. Jensina ólst
upp i Gröf i Bitru hjá Einari
bónda þar og Jensinu Pálsdóttur.
A þvi heimili var mikill erill og
gestanauð, þvi aö Gröf er næsti
bær austan Bitruháls, sem þá var
fjölfarinn og langur fjallvegur.
Þótti sjálfsagt að koma viö i Gröf
og fá sér hressingu eöa jafnvel
gista. Þarna var öllum jafn vel
tekið jafnt háum sem lágum, en
langur varð oft vinnudagurinn
hjá fólkinu á bænum þeim.
Fljótt eftir fermingu tók Jen-
sina við allri búsýslu innanhúss,
fyrst hjá fósturforeldrum sinum
og síðar fósturbróöur sinum,
Guömundi Einarssyni^em tók við
búinu af gömlu hjónunum. Ég
kom sem barn á hverju vori að
Gröf meö móöur minni og gistum
viö þar oftast. Mér fannst endi-
lega að alltaf hafi verið kvöldskin,
fuglasöngur og sóleyjar i vasa i
glugganum. Og mikil glaöværö og
hlátur.-
Meðan Jensina var i Gröf
eignaöist hún dreng, Einar Rafn
Hliðdal. Hann nam verkfræöi og
hefur lengi verið búsettur i Sviss.
Siðar var hún sambýliskona
bróður mins, Eysteins Einarsson-
ar i þrjátiu ár. Þau eignuðust
fjögur börn, Jens Ólaf, Dofra, og
Gisla og einnig telpu sem dó ný-
fædd.
Ævi manns er löng saga i fáum
orðum og ætla ég mér ekki þá dul
að geta túlkaö lif og tilfinningar
annarra. Sist hennar Sinu minnar
sem aldrei bar trega sinn á torg,
né kvartaði um eitt eða neitt.
Stöku sinnum greindi maður þó-
alvöruna bak við gamanið i hin-
um smellnu lausavisum hennar,
en hún var vel hagorð. Styrkur
hennar var þaö,hvernig hún sá
alltaf fyrst og fremst glettnina i
veraldarveðrinu og nauðsyn þess
að vera ekki alltaf að nöldra út af
ráöstöfunum almættisins.
Ef til.er einhver staður á nýja
landinu hennar þar sem hægt er
að sitja i ró og næði yfir góðum
kaffibolia, spauga og glettast og
láta fjúka i kviðlingum, þá er Sina
min þar. Og þegar minn timi
kemur að fara þessa óþekktu
lokaferð, þá vildi ég gjarnan slást
i hópinn.
Með þessum fátæklegu orðum
vil ég þakka allar okkar sam-
verustundir. Guð geymi þig, vina
min.
Jóna Vigfúsdóttir.
Minning
Þóra Jóhannesdóttir í Giljum
Fædd 19/12 1899 - Dáin 12/9 1978
Þegar ég frétti lát Þóru Jó-
hannesdóttur í Giljum, skorti eina
viku til, að 44 ár væru Úðin frá láti
systur minnar, Ragnhildar Jóns-
dóttur, og rif jaðist þetta upp fyrir
mér vegna vináttu þeirrar, sem
rikti æ þeirra á milli, meðan þær
liföu báðar. Hefir systur minnar
hvergi verið getiö, svo aö ég viti,
en nú viö dánarfrétt Þóru verður
hún mér venju fremur minnis-
stæö Var systir min greind kona
sjálfstæö I hugsun og skapföst, og
get ég þess hér, vegna þess, sem
álykta má af þvi um Þóru. Þaö
hefir verið sagt, að af vinum sin-
um megi mann þekkja, enda
mátti mjög á sama veg segja um
hina nýlátnu konu. Mun þaö af
miklu leyti hafa leitt af vináttu
þeirra Ragnhildar, að hjá Þóru
átti ég og minir nánustu ævinlega
ósvikinni vináttu aö mæta, og
sýndi sig þar tryggð hennar. Og
það er ekki um skamman tima,
sem ég hefi hér að minnast, þvi aö
hér var nálega um ævilanga
kynningu að ræða. Alla tiö vorum
við samsveitungar.
Þóra var fædd að Giljum i
Hálsasveit 19. des. 1899, og vant-
aöi þrjá daga til, aö ár væri á
milli hennar og systur minnar,
sem fædd var 22. sama mánaðar
ári fyrr. Ólst Þóra upp hjá for-
eldrum sinum, Marfu Jóelsdóttur
og Jóhannesi Jóhannessyni, og
voru það borgfirskar ættir, sem
að henni stóðu, ættir grandvarra
og góðramanna svo langt sem ég
þekki. Man ég fyrst eftir Þóru, er
ég kom að Giljum á leið til Fljóts-
tunguréttar haustiö 1909, og var
ég þá f fylgd með fööur minum og
afa. Man ég,að afi minn ræddi þá
eitthvaðvið hana, og að hún svar-
aöi þvi greinilega, en þó ekki af
neinni viöleitni til aö láta á sér
bera. Mun það jafnan hafa veriö
háttur hennar siöan, að troða sér
hvergi fram, en láta þó aldrei
skorta greinilega svör við þvi,
sem hverju sinni var um aðræða.
Var Þóra i' besta lagi minnug og
fróö um margt, og þótti mér, og
þó einkum siöari árin, oft gaman
að rekja meö henni og rif ja upp
eitt og annað frá liðinni tfö. Varö
ég þá oft var við, hve vel hún
haföi tekið eftir ýmsu i fari sam-
ferðamanna sinna og hve glöggur
mannþekkjari hún var.
Vorið 1916 missti Þóra föður
sinn, og varð hann bráðkvaddur i
smalamennsku. Dvaldi hún eftir
það hjá móður sinni, sem stýrði
búi sinu áfram. Tæpum 10 árum
siðar giftist hún Gesti Jóhannes-
syni, sem þá um nokkurra ára
skeið hafði verið bústjóri móöur
hennar við góðan orðstir, enda
reyndist hann siðar atorkusamur
bóndi og góöur þegn sinnar sveit,-
ar. Mun Þóra þar ekki hafa látið
sinn hlut eftir liggja, og mun þó
mest hafa reynt á þolgæði hennar
i hjúkrun móður sinnar, sem um
margra ára skeið var rúmföst og
með öllu ósjálfbjarga.
Tvo syni og tvær dætur eignuð-
ust þau Þóra og Gestur, og eru
dæturnar, Maria og Ragnhildur,
giftar fyrir nokkuö löngu, en syn-
irnir, Jóhannes og Margeir, hafa
eftir fráfall fööur sins, sem varö
1963, verið fyrirvinna móöur
sinnar, og eru þeir ókvæntir.
Og nú er hér komiö að leiðar-
lokum, og finnstmér sem það hafi
orðið heldur fyrr en varöi. Var
þaö fýrst i vor og á seinni hluta
siöasta vetrar, aö sjá mátti að
hverju fór, þó aö. ekki yröi
spitalalega hennar nema vika eöa
naumast þaö. — Oft heyröi ég á
Þóru hin siöari ár, aö hún fann til
þess, hve þunnskipuð hún var
orðin fýlking þeirra, sem hún
haföikynnst iæsku sinni og siðar,
og gæti ég trúaö, að li'fslöngun
hennar af þeim ástæöum hafi
farið heldur flvfnandi. Þvi fór aö
visu fjarri, að hún reyndi nokkru
sinni tíl aö draga sig út úr félags-
skap eða samneyti viðannað fólk,
þvf að alla tið var hún félagslynd.
En þeir sem horfnir voru, virtist
mérhenni vera jafnanmest i hug.
Hvort hugur hennar hefir þá
stundum hvarflað aö þvi, sem viö
Nú er Þóra frænka min i Giljum dáin. Hún andaöist 12. sept. i sjúkra-
húsinu á Akranesi eftir skámma legu tæplega 79 ára.
Húnfæddisti Giljum 19. desem-
ber 1899 og þar ól hún allan sinn
aldur. Foreldrar hennar voru
hjónin Maria Jóelsdóttir og Jó-
hannes Jóhannesson, sem bæöi
voru af kunnum og fjölmennum
ættum um Borgarfjörð. Var
heimili þeirra hjóna myndar-
heimili en nokkuð i eldri stil.
Ung að árum missti Þóra föður
sinn sviplega en móðir hennar
hélt búskapnum áfram eins og
ekkert hefði i skorizt, unz heilsu
þraút nokkrum árum siðar. Kom
svo að hún var löngum rúmliggj-
andi og hjálparvana.
Nokkru eftir lát Jóhannesar
réöst til bústjórnar með Mariu
ungur maður, Gestur Jóhannes-
son. Var faðir hans Lunddælingur
en móðirin úr Kjós. Fór nú svo
eins og oft vill verða að saman
dró með unga fólkinu, og voru þau
Þóra gefin saman i hjónaband
árið 1925.
Gestur gerðist brátt athafna-
mikill bóndi og bætti mjög jörð
sina. Varð hún i hans höndum
með beztu jörðum sveitarinnar,
þótt áöur mætti hún fremur telj-
ast til smábýla, þótt farsæl þætti
að ýmsu leyti við þáverandi bú-
skaparhætti. Gestur varð ekki
gamall maður. Hann andaðist
snögglega árið 1959,en Þóra hélt
áfram búskapnum til æviloka
með sonum sinum tveimur.
Þeim Þóru og Gesti varð
fjögurra barna auðið: Synirnir,
Jóhannes og Margeir, báðir
ókvæntir á æskuheimili sinu og
dæturnar: Maria gift Geir Jóns-
syni, kjötiðnaðarmanni hjá
Sláturfélagi Suðurlands og Ragn-
hildur húsfreyja á Snældubeins-
stöðum i Reykholtsdal,gift Helga
Magnússyni.
Vettvangur Þóru I Giljum var
um fátt frábrugðinn þvi sem ger-
ist um bændakonur, þar sem inn-
anhússtörfin og uppeldi barnanna
situr i fyrirrúmi. Annirnar verða
helzti margar og fáar stundir til
þess að sinna öðrum hugðarefn-
um. Bú var i stærra lagi og börnin
mjög jafnaldra og mörgu að sinna
við umönnun þeirra og uppeldi.
tekur, veit ég ekki, þvi aö það
ræddi hún aldrei um. Samt ætla
ég hér að lokum segja það, sem
ég hygg vera i þvi efni. Ég heyrði
sagt, að Þóra hafi að viðstaddri
annarri dóttur sinni liðið útaf
þarna á spitalanum einsog þegar
sofnað er rólegum svefni. En af
þeim svefni hygg ég að hún muni
vakna aftur á öðrum og fegri
staö, fagnandi horfnum vinum, og
þannig komast að raun um, aö
framlifiö er ekki siöur raunveru-
legt en þaö, sem hún fæddist til
fyrir nálega 79 árum.
Þorsteinn Jónsson
á Úlfsstöðum
Arum saman varð Þóra að vakna
einu sinni eða oftar hverja nótt til
móður sinnar sængurliggjandi og
magnvana.snúa henni i rúminu og
hagræða. öll þau ár mun hún
aldrei hafa' verið að heiman
næturlangt, þvi að gamla konan
var vanaföst og kunni illa umönn-
un annarra en dóttur sinnar.
Starfsdagurinn var orðinn
langur og annasamur og siðustu
árin var Þóra orðin þrotin að
kröftum, en áhuginn um sinn
verkahring entist henni til hinztu
stundar.
Mér er enn i barnsminni hve
miklir hátiðisdagar það voru þeg-
ar Þóra kom i heimsókn eöa ég
fékk að heimsækja þær mæðgur,
frændkonur minar i Giljum. Þótt
langt sé nú um liðið hafa ekki
önnur bönd orðið mér traustari
tengsl við ættbyggð mina og
æskuslóðir. Nú er sá þáttur slitinn
og ekki annað eftir en að þakka
samverustundirnar, kveðja siö-
ustu kveöju og bera fram mátt-
vana samúðarorð min og konu
minnar til barna hinnar látnu og
annarra aðstandenda.
Haraldur Sigurðsson