Tíminn - 12.01.1979, Side 13

Föstudagur 12. janúar 1979
13
launung með
þessum efnum
Önnur grein um þingsályktunar-
tillögu Eyjólfs Konráðs Jónssonar
o. fl. um rekstrar- og
afurðalán bænda
Engin
neitt í
Eyjólfur Konráö Jónsson
sagöi I ræöu meö tillögu sinni,
aö afuröalánin hafi oröiö hæst i
desember 1977, 12,7 milljaröar
en rekstrarlánin í október 3,3
milljaröar. Þaö er ljóst, aö
þingmaöurinn telur til rekstrar-
lána endurkeypta víxla vegna
áburöarkaupa og uppgjörslán-
in, sem eru i eöli sinu lán Ut á
kjötbirgöir, sem þjóöin þarf til
neyslu frá þvi' i aprll fram aö
næstu sláturtiö.
En látum svo vera. — Þing-
maöurinn segir, aö ógerningur
sé aö fá upplýsingar um feröa-
lag þessara gifurlegu f jármuna,
hversu lengi aörir en bændur
ráöska meö þá.
Þaö er engin iaunung meö
neitt i þessu sambandi, en menn
veröa að nenna aö grafa niöur I
þessa hiuti, eins og aöra, og þá
er vandalaust aö skilja og segja
þessa feröasögu.
Rekstrarlán eru greidd I
smáslöttum, fyrst I marsmán-
uði og slöan eitthvaö I hverjum
mánuði þar til i september. Þá
eru þau kr. 995.- Ut á dilk I þeim
héruöum, þar sem fyrst og
fremst er mjólkurframleiösla:
kr. 1490,- þar sem framleiöslan
skiptist á milli bUgreina, og I
þeim héruöum, þar sem mest er
um sauöfjárframleiöslu aö ræöa
komast þessi lán upp I kr. 1990.-
út á dilk. Þar sem ég þekki best
tileruþessilánfærð inná reikn-
inga bænda jafnóðum og þau
fást.
Bændur hafa svo til viðbótar
getað fengiö, þeir sem þurft
hafa, frá 5 til 10 þúsund kr.
rekstrarlán hjá sinu kaupfélagi,
og I mörgum tilfellum enn
hærra, ef nauösyn hefur krafið.
Uppgjörslán hafa svo fengist i
aprll Ut á þær birgðir, sem þá
eru 20% til viðbótar þeim
afurðalánum, sem fengust á
haustinnleggiö.
Greiðslur langt um-
fram lánin
Afuröalán á sauöfjárafuröir
1977 m iðaö viö dilk, sem gef ur 15
kg kjöt voru sem hér segir:
Kjöt 15 kg á 749,00 kr., niðurgr.
kr. 11235.-. Kjöt 15 kgá 210,00kr.
niðurgr. kr. 3150.- Gærur 397.00,
1250.- Slátur 1067,- Samtals kr.
16.702,-
Lán endurkeypt af Seöla-
banka: A kjötkgkr. 542.00:15 =
7980.- Gærur 3,15 kr. 232.00, 730.-
Lifur 438 á kg, ein lifur 420 gr. á
184,- Samtals út á dilk frá
Seðlab. 8894,- eöa 53.25%. Frá
Viöskiptabanka 30% eöa kr.
2668.- Samtals kr. 11562.-, eöa
69,27%.
Seölabankinn segist lána:
M.t.ákjöt 58,5%
Gæran 56,75%
Lifur 56,75%
En hann lánar út á 95% af
veröinuogaðeins Ut á lifrina, en
ekkert Ut á annaö af slátrinu og
þaö mun vera skýringin á, að
þeirra prósenta er hærri en
minn útreikningur sýnir.
Afurðalánin frá Seöiabankan-
um eru afgreidd siöast I nóvem-
ber og um leiö eru öll rekstrar-
lán gerö upp. Viöskiptabank-
arnir hafa afgreitt sin lán yfir-
leitt þannig, að helmingurinn er
afgreiddur I lok nóvember en
hinn I lok desember. Hins vegar
færa aö minnsta kosti
kaupfélögin 80% og flest 85% —
ogsum þaryfir — af haustverð-
inu inn i reikning bænda um
mánaöamótin nóvember —
desember, þó þau hafi ekki
fengiö fram aö þessu nema um
60% af verðinu i afuröalán, og
sum bæta viö 1. janúar, svo
greiöslan sé þá komin I 90% þó
heildarlánin séu þá rúm 69%
eins og áöur segir.
Þeir vilja í reynd
minnka greiðslurnar
A fundi sem haldinn var á
Kjalarnesi nýlega þar sem þessi
málvorurædd, spuröi formaöur
Sláturfélags Suöurlands, GIsli
bóndi á Hálsi, aö þvl hvernig
kaupfélögin færu aö þvi aö
greiða bændum þetta mikið
meira en næmi afuröalánunum.
Hann fékk þau svör, aö skýring-
in á þvl mundi vera sú, aö fyrir
utan eigiö fé félaganna þá eiga
bændur og ýmsir aðrir félags-
menn inni á reikningum i kaup-
félögunum, sem yröi til þess aö
þessar greiöslur reyndust fram-
kvæmanlegar.
A þessum fundi kom fram, aö
Sláturfélagiö greiöir bændum
þá prósentu, sem þeir fá hva-ju
sinni út á afuröirnar, og þvl
greiöir þaö bændum aö minnsta
kosti 15% minna en kaupfélögin
gera fyrir áramót, og það er
einmitt þetta, sem háttvirtir
flutningsmenn þessarar tiliögu
eru I raun aö berjast fyrir. Þaö
er sú kjarabót sem þeir ætlast
til aö bændur veröi aönjótandi ,
ef þeir fá að ráöa.
Hagurinn — vaxtatap
Þaö næsta sem Eyjólfur
Konráö Jónsson gerir er aö
leggja niöurgreiöslurogútflutn-
ingsbætur viö afuröalánin, og
ekki er hægt aö skilja annaö af
máli hans, en hann telji og
standi I þeirri trú, aö söluaöil-
arnir fái i hendur þessar
greiðslur áöur en þeir hafa
greitt afuröalánin. Hann segir,
aö þessar greiöslur séusamtals
8 milijónir á meöalbú, eöa 36
milljaröar, þar sem hann telur
bændur vera 4500, samtals út á
sauðfjárafurðir.
Þingmaöurinn viröist ekki
skiija þaö, aö niöurgreiöslur og
útflutningsbætur eru hluti af
veröinu og fara alltaf til aö
greiöa niöur afuröalánin, og oft
hafa söluaöilarnir oröiö aö
greiöa þaunokkru fyrr en niöur-
greiöslurnar berast þeim i
hendur.
Um hver mánaðamót veröur
hver söluaöili aö gefa viöskipta-
banka slnum birgöaskýrslu og
þeir veröa aö greiöa niður af-
uröaiánin miöaö viö sölu liöins
mánaöar.Þaö værihagur aö þvi
fyrir söluaöila, aö þessar vörur
væruekki niöurgreiddar, þvi þá
fengi hann allt verðiö borgaö
um leiö og hann afgreiddi vör-
una og þá væri hann ekki I nein-
um vandræöum aö borga
afurðalánin sem mánaöarsöl-
unni nemur, en I þess staö má
hann borga lánin og biöa síöan
eftir þvi að fá þann hluta verös-
ins sem niðurgreiöslunum
nemur hverju sinni.
Og hver skyldi svo vera hagn-
aður hans af þessum niöur-
greiöslum, sem þessi þing-
maöur ræöir um? Þaö er vaxta-
tapiö.sem hann veröur fyrir frá
þvi hann selur vöruna, þar til
niöurgreiöslurnar berast honum
I hendur.
— 0g umsnúa
staðreyndunum
Þaö er á þennan hátt sem
söluaöilarnir verða aö Uöa fyrir
þessar niöurgreiöslur.
Þaöer ekki á einu sviöi, held-
ur öllum, sem staöreyndunum
er snúiö viö.
Oft hefur þaö dregist, aö rikis-
sjóöur hafi innt þessar greiöslur
af hendi, þó þær hafi siöustu
mánuöi veriö greiddar á til-
skildum tima. Þegar um út-
flutning er aö ræöa, þá veröur
útflutningsaöilinn aö greiöa
niöur afuröalánin, sem sölu-
verömætinu nemur. Þegar
greiöslan berst erlendis frá til
gjaldeyrisbanka útflutningsaö-
ilans og þegar rikissjóöur innir
útflutningsbætur af hendi, er
lániö svo gr eitt upp af því magni
sem út var flutt i þaö sinn.
Söiuaöilinn fær þviútfiutn-
ingsbæturnar aldrei i hendur,
þvi þær fara sjálfkrafa til aö
greiöa afuröalániö niöur. Hins
vegar hafa greiöslur á útflutn-
ingsbótum dregist oft verulega,
allt frá tveimur mánuöum upp I
3 1/2 mánuö frá þvi aö reikn-
ingur um útflutning hefur veriö
sendur. Hefur þessi dráttur á
greiöslum veriö mjög bagalegur
fyrir söluaöila, ogaf honum hef-
uroröiöverulegt vaxtatap. Ariö
1974 t.d. var vaxtatapiö af þess-
um ástæöum 15 milljónir og 673
þús.,áriö 1975 um 51 milljón, og
1976 102 milljónir og 960 þús.
Framieiösiuráögreiddi af þvl 75
milljónir, ogkom þá á söluaöil-
ana 27 millj. og 960 þús. Þetta er
nú sá hagur í reynd, sem söluaö-
ilarnir hafa haft af þessu
fjármagni.
1 sambandi við mjólkurfram-
leiöslu eru engin rekstrarlán
veitt nema aö þvi leyti sem
greiöslufrestur er á áburöar-
kaupum, sem kemur til góöa
ailri landbúnaöarframleiöslu.
Afuröalán eru veitt út á brigöir,
eins og þær eru á hverjum tima,
sama hlutfall af verömætinu
eins og út á sauöfjárafuröir.
Mjólkurvinnslustöövarnar
borga I öllum tiifellum bændum
verulega meira en sem nemur
afuröalánunum.
Bridgefélag Hafnarfjarðar
Óvænt úrslit í
tvísýnni keppni
Næst siöasta umferö I sveita-
keppni Bridgeféiags Hafnar-
fjarðar var spiluö á mánudaginn
8. janúar og voru úrsiit sum hver
óvænt. Keppnin nú hefur aldrei
veriö jafnari og tvisýnni en á
þessu keppnistlmabili. ÚrsUtin á
mánudaginn voru þessi:
sveit Alberts vann sveit Aöal-
steins 11-9
sveit Kristófers vann sveit
Sævars 16-4
sveit Björns vann sveit Jóns G.
11-9
sveit Halldórs vann sveit
Þórarins 17-3
Staöa efstu sveitanna i sveita-
keppninni fyrir siöustu umferöina er þessi:
sveit Stlg
Alba-ts Þorsteinssonar 84
Sævars Magnússonar 74
Kristófers Magnússonar 73
Björns Eysteinssonar 67
Þórarins Sófussonar 55
Eins og sjá má geta 4 efstu
Auglýsið
í Tímanum
sveitirnar unniö keppnina þó
sveit Alberts sé sigurstrangleg-
ust. Má telja þaö fullvlst aö gllmt
veröi af hörku I siöustu um-
ferðinni. 1 siöustu umferöinni
keppa sveitir Björns og Halldórs,
sveitir Sævars og Þórarins sveitir
Alberts og Jóns G. og sveitir
Kristófers og Aöalsteins.
Næsta keppni félagsins veröur
Butler-tvimenningur og byrjar
hann 22. janúar. Spilafólker hvatt
til þess aö skrá sig til keppni hiö
fyrsta. Butler-tvimenningurinn
mun veröa spilaöur á 3 kvöldum.
Sovétmenn O
árangursrikur og ástandiö hér
ákaflega ólikt þvl sem er I Sovét-
rlkjunum.
Um stjórnmálaslitin við
Formósu sagði Baker:
Ég hefalltaf veriö þeirrar skoö-
unar, að einhvern tlma kæmi aö
þvl aö stjórnmálasambandi yrði
komiö á milli Bandarlkjanna og
Kina, svo aö I þvi efni deili ég ekki
á rikisstjórn okkar.
Hins vegar hef ég áhyggjur af
þvi aö Carter forseti skyldi nota
þessa einhliða aöferö til aö rjúfa
varnarmálatengslin viö For-
mósumenn. Ég held aö ýtarlegar
og skynsamlegar viöræöur heföu
átt aö geta komiö I veg fyrir sllkt.
Ég vona aö viö munum koma bet-
ur fram við aðra bandamenn okk-
ar og sýna þeim meiri skiining, en
Formósumenn hafa verið banda-
menn okkar um margra ára skeiö
og áttu skiliö varkárari og tillits-
samari afstööu en þessi skyndi-
legu ogóvæntuviöbrögöbátu meö
sér þegar þau áttu sér staö. Ég
myndi þvi svara spurningunni á
tvennan hátt, þannig aö ég sé
ekkert athugavert viö stjórn-
málasambandiö viö Kinverska
Alþýöulýöveldiö, en ég er
óánægöur meö þá meöferö sem
Formósumenn hlutu.
Loks var Baker inntur
eftir framboði af hans
hálfu i næstu forseta-
kosningum:
Ég mun ekki aöhafast neitt og
alla vega ekki taka neina ákvörð—
un um forsetaframboö fyrr en i
sumar, — I fyrsta lagi.
Turninn o
sagöi aö þetta mál heföi lengi
veriö á döfinni. Sagöist hann
halda, aö flestir þeir aöilar, sem
til gredna kæmu sem leigutakar
Turnsins, heföi veriö kunnugt um
aö borgin væri aö reyna aö losa
sig viðrekstur turnsins. Aörir en
Feröaskrifstofa rikisins heföu
ekki sýnt málinu áhuga. Samn-
ingurinn væri þar aö auki aöeins
til eins árs, þannig aö málefni
Turnsins væri hægt aö taka til at-
hugunar aö þeim tima liönum.
Skugga-Sveinn o
Var sérstaklega náttúrlegt aö
sjá sólroðann baksviös, sem
mér er sagt aö sé erfitt aö ná
fram, vegna þess hve sviöið er
grunnt.
»»
Upphaflega ætlaöi ég aöeins
aö segja eftir hvern leikmyndin
væri, kannskivegna þess aö ein-
hvern tima hef ég séö aöra gera
slikt. En á förnum vegi mætti ég
manni, sem spuröi mig hvernig
mér Ukaöi sviösmyndin, og þar
meö fór ég aö hugsa nánar um
sviðið.
Nú er þaö svo, aö þegar viö
horfum á svona leiksýningu þá
gerir maöur sér ekki ljóst hvaö
þaö helst er, sem hefur áhrif á
okkur af leiksýningunni. Og
þessi sviösmynd hefur þau
áhrif, sem mjög erfitt er aö skil-
greina, er ég reyni aö færa þaö i
orö.
Utan aö mér hef ég heyrt, aö
þeir, sem hafa séö fyrri útfærsl-
ur á Skugga-Sveini, finnist lítiö
til þessarar sviösmyndar koma,
hún sé of einföld og ólfk þvi um-
hverfi, þ.e.a.s. á fjöllum, sem
þaö áaö vaijast, eöaá voná. En
þarna fara leikmyndasmiöirnir
inn á aörar leiöir. Gera kröfur
til áhorfandans, aö hann skynji
umhverfiö I öörum viddum
mannlegrar skynjunar, og til
þess nota þeir óhlutlægar linur,
„abstrakt”, sem mynda form,
og skapa áhrif langt utan sviös-
ins. Þar á ég sérstaklega viö
uppbyggingu miösviösins á
fjöllum uppi. Þessir sérstæöu
flekar meö þrihyrningslagi, aö
hluta, ná ótrúlega miklum
áhrifum fram, um kletta og
klungur, er þeir risa upp á
endann, en aftur á móti eitthvað
sléttara, og aflíöandi, þegar
þeir liggja á hliöinni. Vafalaust
verkar þetta á suma sem full
létt umgjörö um leikritiö, sem
ekki samræmist þvi sorgar
„drama” sem verkiö er. En ég
held, aö meö þessu hafi leik-
stjórinn viljað létta þungann,
sem er yfir verkinu, en lendir þá
inn á þeirri leiö, aö komast
nærri því óvart ennþá nær
áhorfandanum. Og þar sem
þetta er sett upp sem f jölskyldu-
sýning er þetta gott, þvi aö börn
t.d. skynja tilveruna miklu
myndrænna, en viö fulloröna
fólkiö. A.m.k. átti sonur minn
óvenju erfitt meö aö sætta sig
viö þaö, aö Skugga-Sveinn dæi,
þó hann sæi leikarann koma inn
á sviöiö aö lokinni sýningu og
hneigja sig.
Undirleik og útsetningar á
tónlistinni, önnuöust Michael
Clark, Mark Frith, og Oliver
Kentish. Það má geta þess
varöandi undirleikinn, aö mik-
illar varúöar veröur aö gæta,
þannig aö hann yfirgnæfi ekki
sönginn á sviöinu. Er þaö vegna
þess aö bak viö undirleikarana
er haröur veggur, en I flestum
söngvum. eru tjöld aö baki leik-
urunum. Söngvar eru mjög
skemmtilegir, og til marks um
hve sigilt verkiöer, þá hélt ég aö
þetta væru gamlar og grónar
þjóövlsur, áöur en ég sá
Skugga-Svein. En af flutningi á
þessum lögum, er mér minnis-
stæðastur samsöngur
Skugga-Sveins, og Ketils
skræks, og einnig ljóö sem
Skugga-Sveinn syngur, þar sem
þessar ljóöllnur eru, „Gekk ég
suður kaldan Kjöl”, og.s.frv.
Búninga sá Freygeröur
Magnúsdóttir um.
Eins og áöur er getiö á Jón
Kristinsson 40 ára leikafmæli
um þessar mundir og á frum-
sýningu minntist form. LA.
Guðmundur Magnússon þess
sérstaklega, og þakkaöi Jóni vel
unnin störf I þágu LA. á undan-
förnum árum. Formaöur LA. er
Jón búinn að vera i 12 ár, og
hlutverk hans munu vera orðin
48 talsins. 1 tilefni afmælisins
færöi Jón LA. 250.000.- kr. aö
gjöf, sem ætlaö er sem stofii-
framlag Styrktar- og
Menningarsjóðs LA., og var
honum þökkuö þessi rausnar-
lega gjöf aö veröleikum.
Akureyri5. jan. ’79
Hjálmar Jóhannesson