Tíminn - 27.04.1979, Blaðsíða 7
Föstudagur 27. april 1979
7
Landshlutadeilur
um fiskveiðimál
Kristján
Friðriksson
1 blaöaskrifum og ræöum
mannaum fiskveiöimálin hefur
talsvert boriö á deilum, sem
viröast aö nokkru tengdar
landshlutum og aö nokkru veiöi-
aöferöum.
Norölendingar, Austfiröingar
og raunar Vestfiröingar deila á
sunnanmenn fyrir aö veiöa
hrygningarfisk — en Sunnlend-
ingar deila á hina fyrir aö veiöa
smáfiskog millifisk, sem aldrei
kemst til hrygningar af þvi aö
búið er að veiöa hann áður en
hann verður kynþroska.
Ég held aö gagnlegtgæti veriö
aö rifja upp nokkur frdöleiks-
atriöi i þessu sambandi — enda
þótt Qest af þvl sé hugsandi
mönnum þegar kunnugt.
Hver á fiskinn
i sjónum?
Stundum er þvi likast að út-
vegsmenn og sjómenn telji sig
eiga fiskinn i sjónum — og öör-
um landsmönnum beri ekki að
vera aö skipta sér af „þeirra
málmum — auk þess að þeir
sjálfir hljóti aö hafa best vit á
öllu er þessi mál varöa, sakir ó-
umdeilanlegrar reynslu og
þekkingar á þessum sviöum.
Eitt meginatriöi þessa tel ég
vera þaö, aö tvlmælalaust á
þjóöin öll —hver einasti þjóöfé-
lagsþegn —fiskinn i sjónum i ó-
skiptri sameign. Allir eiga þar
jafnan rétt.
Þess vegna kemur ekki annað
til greina en aö nýta þessa sam-
eign til heildarhagsmuna. Ein-
stakir hópar manna — hverju
nafni sem nefnast — hafa engan
rétt umfram aöra.
Aö þvl er snertir aöferöir viö
hagnýtingu þessara miklu
eigna, þarf að gjalda sérstakan
varhug viö tillögum vissra
hópa, svonefndra hagsmunaað-
ila — einmitt af þvi aö þeir eru
hagsmunaaöilar —oghljóta þvi
að hafa mannlegar tilhneiging-
ar til aö krefjast þeirra aöferöa
viö hagnýtinguna, sem þeir
telja aö samrýmist best þeirra
eigin hagsmunum — og er þá oft
horft til skemmri tíma en heilla-
vænlegt er frá alþjóöarlegu
hagsmunasjónarmiöi.
Ég lit þannig á, aö landshluta-
deilurnar um þessi mál séu
sprottnar af þeim toga, sem ég
var aö reyna aö lýsa í orðum
minum hér á undan.
Þess vegna þarf aö skoöa þær
i þvi ljósi.
Mikið i húfi
Eölilegt er aö landsmenn al-
mennt vilji verja eignarrétt
sinn. Eins og fram kom I grein
minni hér í blaöinu nýlega er al-
veg óumdeilanlegt aö botnfisk-
veiðarnar viö Island geta gefiö
af sér u.þ.b. 200 þúsund lestum
meira aflamagnen þær gera nú,
(sbr. reynslu 20 ára áöur en
aðalofveiöin hófst, en þá var
meðalveiðin 716 1/2 þúsund lest-
ir, þrátt fýrir talsvert smáfiska-
dráp á þeim árum).
Þar sem hér er um aö ræöa
hagsmunamál almennings —
hverrar einustu fjiflskyldu I
landinu — hagsmunamál sem
nemur u.þ.b. einni og hálfri til
tveimur milljónum fyrir hverja
fjölskyldu— er eölilegt aö menn
láti sig þetta mál varöa.
Atkvæðakaupum
verði hætt
Þaö er eðlilegt aö þjóöin geri
kröfuum aö skipulagi fiskveiö-
anna veröi komiö I það horf aö
þetta aflamagn náist, og þar
meö sá þjóöhagsbati, sem þvl
fylgir.
Þaö ereölilegt aö þjóöin geri
þá kröfu, aö hætt veröi alfariö
viö aö nota fiskveiöihagsmuni
til atkvæöakaupa eöa vinsælda-
kaupa — t.d. meö þvl aö útvega
skip I eitthvert þorp, eöa meö
þvi að leyfa veiöar, þar sem
veiöar áekki að stunda — miöaö
viö hagkvæmustu nýtingu fiski-
miðanna.
Ég kem nánar inn á deilur
norðan- og sunnanmanna i
næstu grein.
Björgvin Sigurðsson, Caigary, Alberta, Canada:
Gandreið ritstj óra
— Um blaðaskríf um heimili
Stepháns 6. Stephánsson-
ar I Lögbergi-Heims-
kringlu og Tímanum
A fremstu blaösiöu
Lögbergs-Heimskringlu, dags.
26. janúar 1979, er I stóru letri:
„Þar er allt I niöurlöslu og
drasli” (- heföi mátt bæta við:
gluggalaust og huröafátt) og
myndir meö.
Ritstjórinn segist hafa lagt af
stað frá Calgary, feröinni heitiö
til Markerville, I þvi skyni aö
sjá og skoöa frumbýlisheimili
skáldsins Stepháns G.
Stephánssonar. Eftir langa og
erfiða ferö, eftir aö spyrja sig til
vegar oftsinnis, bendir einhver
náungi á hús I nágrenninu þar
sem þeir voru þá staddir. Rit-
stjórinn rlöur að þessu húsi,
stigur af gandinum, og þykir
ljótt þaö sem hann sér.
Ég lái honum það ekki, þvi
hann var aö skoða gamlan bú-
staö sem hefur staöiö I eyði i
fjöldamörg ár, en ekki húsiö
sem hann leitaði aö.
Fyrst þegar ég las þessa ofan
nefndu „grein” fannst mér ekki
mikiö um hana, — bara hlægi-
legt axarskaft, að mestu leyb
meinh'tiö. En þegar ég las hana I
annaö sinn meö meiri athygli,
varö mér frekar órótt innan
brjósts.
1 þessari grein sinni segir rit-
stjórinn frá friðlýsingarathöfn-
inni viö frumbýlishús Stepháns
G. í ágúst 1975, skýrir frá að
þrjú islensku félögin I Alberta
hafi unniö aö þessu meö dugn-
aöi!! Hann nefnir lika sérstaka
nefnd sem stofnuð var til aö
hafa gát á húsinu og hjálpa
stjórninniþaðsem þeir hafa ráö
til, þangaö til endurbótum húss-
ins sé aflokiö.
Frekar skilningsleysi
en misskilningur
Þetta tal um islensku félögin
og nefndina vakti óróleikann I
mér. Ég spuröi sjálfan mig:
Hvað geta þeir sem lesa þessa
grein, bæöi vestan hafs og aust-
an, hugsaö meö tilliti til þessar-
ar nefndar? (- og nefndirnar
sem stjórna Islensku félögunum
I Alberta?).
Þeir hljóta aö komast aö
þeirri niöurstööu aö aDir meö-
Dmir þessarar nefndar séu and-
legir og llkamlegir aumingjar.
Meölimir Búnaöarfélags Is-
lands og Þjóöræknisfélögin I
ReykjavDc og á Akureyri verða
sömu skoðunar og áhyggjufuUir
um meöferö peninganna og ann-
arra rausnarlegra gjafa sem
þeir hafa lagt til I þvi skyni aö
hjálpa til að viöhalda frum-
býlisheimili Stepháns G. — Svo
er ekki óllklegt að sum af dag-
blööum Islands endurprenti
þessa grein.
Þess vegna finnst mér að
þessi saga ritstjórans hafi gert
okkur 1 nefndunum og kannski
fyrirtækinu i heild sinni tals-
verðan ógreiða, því þaö viröist
svo oft aö fyrsta greinin, um
hvaöa erindi sem er, veki meiri
athyglien þærsem áeftir koma,
sérstaklega ef þaö er eitthvert
álas.
1 Lögberg-Heimskringlu,
dags. 16. febrúar 1979, er aftur I
stórum stöfum: „Misskilning-
ur”, — ætti aö vera „skilnings-
leysi”. Ritstjórinn viröist ekki
skammast si'n fyrir sitt glappa-
skot, finnst þaö llklega bara
vanaleg dagleg yfirsjón og birt-
ir loks mynd af húsinu eins og
þaö var 1907. En hógvært bréf
frá Chris Johnson, formanni
islenska félagsins I Markerville,
fær pláss á annarri siöu blaös-
ins, — heföi betur átt aö vera á
fremstu síöu. Allt þetta athæfi
ritstjórans bendir til ábyrgöar-
lausrar blaöamennsku.
íslendingar hafa aldrei
gleymt húsinu
Ég byrjaöiá þessu skrifi seint
I febrúar, hætti svo viö þaö þvl
mér þótti llklegt aö ritstjórinn
væri búinn aö fá nóg af skömm-
um frá öörum viövikjandi þessu
málefni, þó aö hann nefni þab
ekki 1 Lögbergi-Heimskringlu.
Um daginn fékk ég bréf frá
kunningja minum, Glsla Guö-
mundssyni IReykjavlk, meöúr-
klippum úr dagblaöinu ,,Tim-
inn”, dags., 4. mars 1979. Rit-
stjóri „Tímans” hafði lesiö part
af fréttinni I Lögbergi-Heims-
kringlu og sneri sér til Glsla til
frekari upplýsingar um frum-
býlisheimifi Stepháns G. (Hann
hafði vit á aö spyrja einhvern
sem var málinu kunnugur).
Hann talaði viö Glsla meöal
annars um frumbýlisbústað
Stepháns G. Stephánssonar I
MarkerviDe I Alberta.
Ég hef litiö aö athuga viö svör
Glsla viökomandi þessu máli,
nema aö Islendingar I
Markerville eöa Edmonton, já I
öllu Alberta og viöar um
Canada, hafa aldrei gleymt
þessum bústaö Stepháns G„ og
löngu fyrr en 1971 hafa þeir
reynt aö finnaeinhver ráö til að
varöveita húsiö, en aldrei haft
nóg peningaráö til að fram-
kvæma verkið án hjálpar frá
öörum.
Annaö sem ég skil ekki er, aö
Gísla grunaöi ekki aö húsiö sem
ritstjóri „Ti'mans” var aö tala
um, var ekki rétta húsiö.
Mér sárnuöu spurningar
„Timans” sem hann gleymdi aö
nefha viö Glsla, t.d. „Hvert er
hlutverk Umferöarráös?” og
„Hvers vegna er hús Stepháns
G. Stephánssonar ekki endur-
byggt og gert aö minjasafni?”.
Ef ritstjóri „Tímans” heföi lesiö
alla greinina I Lögbergi-Heims-
kirnglu, heföi hann fengið svör
viö báöum þessum spurningum.
Ekki svo: Hann blaörar út I blá-
inn um ömurleik bústaöarins,
sýnir mynd af húsinu (- reyndar
haföi hann endaskipti á þvl: út-
skotsglugginn þegar Dtiö er á
þéssa hliðina á húsinu er tD
vinstri handar, ekki hægri eins
og myndin sýnir, — bara annað
ritstjóraglappaskot!!)
Of önnum kafinn við að
tala um aðgerðaleysi
Jafnvel þá, heföi hann borið
þessa mynd saman viö þá I
Lögbergi-Heimskringlu frá 26.
jan., heföi hann átt að sjá aö
myndirnar eru ekki af sama
húsinu. Nei, hann mátti ekki
vera að þessu. Hann var of önn-
um kafinn viö aö tala um aö-
gerðaleysi okkar Vestur-Islend-
inga.
Ég vona aö ritstjóri „Tlm-
ans” hafi haft tíma tU aö lesa
seinni eintök af
Lögbergi-Heimskringlu þar
sem ritstjóri þess blaös talar
um skilningsleysi sitt, dags. 16.
febrúar 1979, og líka greinina,
dags.9. febr., þarsem fjallaö er
um ágiskun um kostnaö innifal-
inn viö aö endurbyggja húsið.
Mér finnst þessi ágiskun of há,
en veit ekki allar kringumstæö-
urnarimálinu tU aö bera á móti
því.
En eitt er vist aö einhverjir
hafa unniö dyggilega aö því aö
sýna fram á aö fyrirtækið er
mikilsvert og aö þaö er árlöandi
að vanda vel til verksins.
Síöan ætla ég svo ekki aö
sejjja meira.
Greinarhöfundur andmælir ákveöib blaöaskrifunum um ástand bústaöar Stephans G. Stephanssonar. Vonandi er þessi mynd af réttu
húsf.