Fréttablaðið - 13.11.2006, Blaðsíða 81

Fyrsta íslenska kvikmyndin sem ég sá hét „Síðasti bærinn í
dalnum“ og sú síðasta var „Mýrin“.
Þetta eru ólíkar myndir og erfitt
að bera þær saman, ekki síst vegna
þess að tímans tönn hefur nagað
sundur fyrir mér söguþráðinn í
fyrri myndinni svo að eftir sitja
aðeins fáeinar slitrur. Þó rámar
mig í að aðalpersónurnar hafi
verið mjög ungar, eins og Ísland
var þá; stelpa og strákur sem
bjuggu í sveit. Forvitni og
nýjungagirni æskunnar leiddi
síðan til þess að börnin fundu sér
kraftmikið farartæki sem var
töfrakista og flugu af stað á vit
ævintýra; gott ef þau lentu ekki
um stund í tröllahöndum; en allt
fór það vel að lokum.
bernska kvikmynd frá
upphafsárum íslenskrar kvik-
myndagerðar inniheldur ýmis
tímanna tákn sem hægt er að túlka
sem spásögn um þá framtíð sem
beið þjóðarinnar: Ungir Íslending-
ar yfirgefa síðasta bæinn í dalnum
og færa sér í nyt nær yfirnáttúru-
lega tækni, lenda í spennandi
ævintýrum og finna fjársóð. Alla
vega var „Síðasti bærinn í daln-
um“ birtingarmynd draums um
ævintýraferð inn í nútímann, en
jafnframt angurvær kveðja til
fornra búskaparhátta og þeirra
trölla og vætta sem höfðu byggt
þetta land með okkur í meira en
þúsund ár og voru orðin bæði
tötraleg og hrum.
lifir ekkert eftir af
fornum íslenskum hefðum utan
einn sviðakjammi. Og persónanna
í þeirri mynd bíður ekki spenn-
andi ævintýraferð í tækniundri á
borð við töfrakistu. Þvert á móti
fjallar myndin um þá ógæfu sem
getur hlotist af því þegar tæknin
sviptir hulunni af vitneskju sem
er ekki okkur ætluð.
myndirnir „Mýrin“ og
„Síðasti bærinn í dalnum“ endur-
spegla sinn tíma eins og góð lista-
verk gjarnan gera. Barnsleg for-
vitni skín út úr fyrri myndinni og
klunnaleg frásagnartækni sýnir
okkur hversu óstyrk fyrstu skref-
in voru. Mýrin er fáguð, fótviss og
veraldarvís - og í stað ámátlegra
trölla eru komnar hræðilega
mennskar óvættir. Félag kvik-
myndagerðarmanna fagnar fjöru-
tíu ára afmæli um þessar mundir.
Töfrakista þeirra samtaka býður
upp á ævintýralegar skoðunar-
ferðir um íslenska þjóðarsál.
Fertug
töfrakista