Fréttablaðið - 19.11.2006, Qupperneq 22

H
ugleikur hefur
komið sér vel fyrir
á skrifstofunni þar
sem hann vinnur
við gerð söngleiks-
ins Leg fyrir Þjóð-
leikhúsið og var að leggja loka-
hönd á næstu bók sína Fylgið
okkur. Fyrsta bókin sem Hugleik-
ur gaf út sjálfur, Elskið okkur, kom
út árið 2002, Drepið okkur og Ríðið
okkur fylgdu í kjölfarið og slógu í
gegn á einni nóttu. JPV samdi við
strákinn og gaf út safnið Forðist
okkur og Bjargið okkur fyrir jólin
2005. Síðan kom Fermið okkur
2006. Myndasögurnar eru örsögur
þar sem Hugleikur dregur fram
sjúkleikann í samfélaginu og
flokkast mega sem háð. Einfaldir
brandarar þar sem kaldhæðni er
notuð til að gera grín að viðkvæm-
um málefnum og sjúku hugarfari.
Sögurnar kunna að fara fyrir
brjóstið á sumum og einhverjir
velta fyrir sér hvort það sé í lagi
með hann. Flestir fatta samt að
hann er fyndinn, sniðugur og klár,
enda hefur frægðarsól hans risið
jafnt og þétt.
Forðist okkur var sett á svið í
Borgarleikhúsinu og Hugleikur
vann Grímuna fyrir leikskáld árs-
ins 2006. JPV gaf Avoid Us út á
ensku og bókaforlagið Penguin
keypti réttinn. Bókin sem kom út á
Bretlandsmarkaði undir titlinum
Should You Be Laughing at This?
hefur strax vakið athygli ytra.
Nýjasta bók Hugleiks, Eineygði
kötturinn Kisi og Hnakkarnir,
segir frá baráttu Kisa við árans
hnakkana frá annarri plánetu.
Þjóðfélagsádeila eða hvað?
„Ég er myndasöguhöfundur sem
skrifa líka leikrit og hef alltaf
ætlað að vera einhvers konar skap-
ari,“ segir Hugleikur þegar hann
er beðinn að lýsa sjálfum sér. „Ég
hef ætlað að vera myndasöguhöf-
undur alveg síðan ég man eftir
mér, það kom aldrei neitt annað til
greina. Ég var alltaf að teikna.
Þegar ég var sex ára byrjaði ég að
teikna myndasögur fyrir sjálfan
mig. Mig langaði til að verða kvik-
myndaleikstjóri líka. En það er
ekki enn þá búið að gerast. Mynda-
sögugerðin er næsti bær við. Þetta
er eins og að gera litlar bíómyndir,
nema maður þarf ekki að eyða pen-
ing í tæknibrellur.“
Það hefur ekki farið mikið fyrir
myndasögugerð hér á Íslandi og
ekki mikil hefð fyrir henni. „Það
er mjög lítil hefð hérna, eiginlega
engin. Eina sem fólk þekkir er Sig-
mund sem birtist í Morgunblað-
inu. Það eru til aðrir íslenskir
myndasöguhöfundar en það
hefur aldrei verið neinn mark-
aður fyrir sögurnar. Ég hef
reynt að starfa við þetta síð-
ustu þrjú ár og lifað af þessu
í kannski eitt ár. En ég er líka
að semja fyrir leikhús og
fleira.“
Hugleikur útskrifaðist af
Fjöltæknibraut Listaháskóla
Íslands árið 2002. „Ég byrjaði
að teikna Okkur-myndasögurnar
þegar ég var í LHÍ. Mig vantaði
verk á sýningu og setti sögurnar
upp á vegg, þá sá ég að fólk var að
hlæja að þessu.“
Sumir brandararnir í Okkur-sög-
unum eru alveg á mörkunum.
Kúkur, piss, blóð, morð, sjálfs-
morð, guðlast, nauðgarar og sifja-
spell eru hlutir sem Hugleikur
grínast með. Þessar sögur urðu
strax gífurlega vinsælar. „Ég
held að það sé vegna þess
hversu auðles-
ið
efni þetta er. Ofboðslega einfaldar
teikningar með mjög einföldum
skilaboðum sem skila sér strax.
Það þarf ekki að skoða þessar blað-
síður lengi til að klára þetta. Svo
finnst fólki þetta bara rosalega
fyndið,“ útskýrir Hugleikur.
En af hverju er þetta svona
fyndið? „Ég veit það ekki. Þetta
varð bara óvart til. Ég hafði alltaf
teiknað svipaðar myndir þegar ég
var yngri með frændum mínum.
Teiknaði kannski karla að skjóta
hver annan og gera eitthvað ljótt.
Við vorum bara að teikna til að
láta hver annan hlæja. Ég hefði
samt aldrei gefið þetta út nema af
því að aðrir sáu þetta og fannst
þetta fyndið. Mikið af þessu er
fyndið af því að þetta eru ógeðs-
legir brandarar. Fólk hlær oft að
hlutum af því að það má ekki hlæja
að því. Ég held það sé allt í lagi að
hlæja að hverju sem er svo lengi
sem það skaðar ekki aðra.“
Hefurðu aldrei haft áhyggjur af
því hvort þessir brandarar séu í
lagi? „Jú, ég hef teiknað suma
brandara og hugsað hvort ég sé ekki
að fara yfir strikið þarna. En hef
samt ákveðið að birta þær sögur af
því að mér hefur fundist þær segja
meira en að vera bara ógeðslegar.
Til dæmis hafði ég áhyggjur af
einum brandara af nauðgara á úti-
hátíð, ég spurði systur mína og fleiri
hvort þetta væri í lagi og það voru
allir sammála um að það væri aug-
ljóst hvað ég væri að segja. Það er
greinilegt að þessir brandarar eru
ákveðin kaldhæðni.“
Ertu þá viljandi að nota kaldhæðni
til að benda á það sem þér finnst
að í þjóðfélaginu? „Nei, það hefur
næstum því komið eftir að ég fékk
þá gagnrýni að ég væri með þjóð-
félagsádeilu. Þá fór ég stundum að
hugsa um sögurnar sem komu á
eftir sem þjóðfélagsádeilu en það
var aldrei tilgangurinn. Ég reyni
bara að teikna þetta eins hratt og
ég get, um leið og hugmyndin
sprettur. En eftir á þá eru kannski
einhverjar pælingar þarna.“
Ertu þá ekki að reyna að koma
skilaboðum á framfæri þegar þú
teiknar söguna? „Jú, kannski
meira núna en áður en samt ekki
viljandi. Ég held að flestir sem
gera eitthvað, hvaða list sem það
er, eru að tjá sig og þar af leiðandi
að koma einhverjum skilaboðum á
framfæri. En ég var aldrei með
það á hreinu hvaða skilaboð það
voru. Síðan hef ég notað það hálf-
partinn sem afsökun. Þegar ég er
spurður hvað ég sé að pæla þá segi
ég stundum að heimurinn sem við
búum í sé rosalega ljótur og að ég
sé að reyna að benda á það.“
Nýlega birtist grein í Irish Sun þar
sem hagsmunasamtök barna vilja
banna bókina hans í Írlandi og
segja hana gefa unglingum vafa-
söm skilaboð. Hugleikur svarar í
greininni að hryllilegir hlutir ger-
ist í næsta húsi og að hann sé að
benda á það.
Nýjasta bók Hugleiks, Eineygði
kötturinn Kisi og Hnakkarnir, var
að koma út og segir frá baráttu
Kisa við Hnakkana. „Mig langaði
að búa til dýrakarakter. Það er svo
mikið af myndasögum sem eru um
talandi dýr. Eins og Andrés Önd.
Það eru margir myndasöguhöf-
undar sem eiga sinn dýrakarakter
bara til að geta gert eitthvað við
hann, það er miklu meira frelsi í
því heldur en spýtukörlunum.“
Myndasögurnar um eineygða
kisann birtust vikulega í tímarit-
inu Sirkus, áður en það var gert að
hnakkablaði eins og segir á kápu
bókarinnar. „Ég gerði um tuttugu
Kisa-örsögur fyrir Sirkus og vildi
setja þær sögur sem voru til í bók
og ákvað að gera eina langa sögu
um Kisa í viðbót. Þá byrjaði öll
þessi hnakkaumræða og allir
þessi þættir á Sirkus-sjónvarps-
stöðinni. Þannig að mér datt allt í
einu í hug að hnakkar myndu gera
árás á jörðina.“
Ertu þá í stríði við hnakkana?
„Nei, ekki lengur. Ég er búinn að
gera mína árás. Hnakkar eru eitt-
hvað í eðli sínu sem maður verður
að gera grín að og það bara var
enginn að gera grín að hnökk-
unum. Ég beið eftir því að
einhver gerði það
vegna þess að hnakk-
arnir voru alltaf að
gera grín að öllum
öðrum. Eina
lausnin var að
gera þessa
bók.“
Hvaðan
koma þessir
flokkadrættir í
dag, fólk er annað
hvort hnakkar,
úlpur eða krútt?
„Já, bókin fjallar
um þessa flokkun
líka. Tvíhöfði byrjaði
með þetta. Dr. Gunni og Sigurjón
Kjartans voru alltaf að tala um
úlpur og hnakka í útvarpsþættin-
um sínum og voru greinilega mjög
heillaðir af þessu. Hvort það væri
ekki bara hægt að skipta öllum
heiminum upp í úlpu eða hnakka.
Sem er í rauninni hægt.“
Í bókinni eru helstu einkenni
hnakka sólbrúnka, tribaltattú og
ekkert andlit. Bara hnakki báðum
megin á hausnum og þeir tala með
rassinum. „Ég gat ekki gert dýpri
greiningu á þeim vegna þess að
það er ekki hægt að greina þá frek-
ar, ekki frekar en úlpur, vegna
þess að í rauninni er þetta ekki til.
Hugtakið er bara til. Ég hef alltaf
verið þeim megin við víglínuna að
mér finnst hnakkatískan asnaleg,
mér finnst Smáralindin hallæris-
leg og FM957 aðhlátursefni. Þetta
er í rauninni einhver menningar-
leysa. Það er ekki mikil dýpt í
Scooter og fötin eru fjöldafram-
leidd. Þó ég vilji ekki viðurkenna
að ég sé að dæma fólk sem hlustar
á Scooter og verslar í Topshop sem
asnalegt fólk, þá finn ég mig samt
knúinn til þess að segja að mér
finnst þetta ljótt.“
Eins og í bókinni þar sem hnakk-
ar koma snyrtilegir til fara frá plá-
netunni sinni og ná yfirhöndinni
með því að bjóða öllum frægum í
partí, þá hafa hnakkar náð að verða
áberandi í þjóðfélaginu. „Það var
greinilega pælingin í fjölmiðlum
að hnakkar myndu seljast og allir
þættir á Sirkus-sjónvarpsstöðinni
eru hnakkaþættir. Þessir þættir
eru hnakkapælingin holdi klædd
vegna þess að það var ekkert í þá
lagt en svo lengi sem auglýsing-
arnar af þættinum litu vel út þá
var þetta í lagi. Þættirnir þurftu
ekki einu sinni að vera góðir eða
líta vel út svo lengi sem upphafs-
stefið var flott og kynnirinn sætur
eða sæt.“
En hvaðan kemur þessi
hnakkapæling? „Hnakkar hafa
verið áberandi lengi. Allt þetta
„eitís“ Wall Street-dæmi, Amerci-
an Psycho-myndin og bókin er til
dæmis bara um hnakka. Metró-
sexual er það sama og að vera
hnakki. Þetta er fólk sem veit
hversu miklu máli það skiptir, ekki
bara að líta vel út heldur líka að
lykta vel, og vera ávallt í topp-
formi. Það veit hversu miklu máli
það skiptir vegna þess að það
græðir á því. Vel heppnaðir hnakk-
ar komast áfram á því bara að vera
vel heppnaðir hnakkar. Þeir þurfa
í rauninni ekki endilega að vera
með mikinn persónuleika vegna
þess að útlitið hjálpar þeim. Það að
vera aggressívur byrjaði líka
þarna á níunda áratugnum. Þá
skipti svo miklu máli að vera
hákarl í viðskiptum. Vera aggres-
ívur í bisness og framkomu. Það
var í tísku og hefur lifað síðan
þá.“
Heldurðu að hnakkarnir hafi
sprottið af öllu þessu fjárfestinga-
brjálæði hérna heima? „Já, þetta
eru allt að vissu leyti hnakkar
þessir fjármálabrjálæðingar.
Maður verður samt að passa sig að
hugsa ekki svoleiðis um alla, þá
verður heimurinn svo svartur og
hvítur. Það er samt ekki hægt að
mæta í úlpu í bankann og ætla að
gera stór viðskipti á verðbréfa-
markaðnum, en ef þú mætir með
rétta hárið og réttu lyktina þá ertu
kominn inn.“
Áður en ég fer þá sýnir Hugleikur
mér teikningar fyrir Fylgið okkur
sem er á leið í prentun. Fylgið
okkur eru örsögur í anda fyrri
Okkur-bókanna hans. „Það er tak-
markað hvað hægt er að gera
marga brandara um sama hlutinn.
Ég hef teiknað blóð of oft. Og alla-
vega 50 brandara um sjálfsmorð.“
Brandararnir hafa því þróast að
einhverju leyti og eru jafnvel súr-
ari segir Hugleikur. „Ég hef verið
svo oft spurður að því hvort ég sé
eitthvað geðveikur eða hvort það
sé ekki í lagi heima hjá mér. Ég
veit aldrei hvort fólk er bara að
segja þetta eða spyrja af alvöru.
Alveg eins og fólk segir snilld.
Fólk segir snilld við öllu. Ristað
brauð getur verið snilld. Þannig að
ég veit í raun og veru ekki hvað
það þýðir. En það er allavega allt í
lagi heima hjá mér.“ Og líklega er
hann snillingur líka.
Hugleikur Dagsson er fyrsti myndasöguhöfundur Íslands sem sögur fara af.
Nýjasta bók Hugleiks, Eineygði kötturinn Kisi og Hnakkarnir, er nýkomin í
verslanir og fyrr í þessum mánuði gaf Penguin hann út á Bretlandsmarkaði.
Hanna Björk Valsdóttir leit við á skrifstofu hans í húsnæði Þjóðleikhússins
og fékk að heyra hvað býr að baki sögunum.
Er þessi maður
geðveikur?