Fréttablaðið - 20.12.2006, Blaðsíða 65

H A U S
MARKAÐURINN 11MIÐVIKUDAGUR 20. DESEMBER 2006
Ú T T E K T
Þótt Seðlabankanum kunni að hafa fatast
aðeins flugið fyrir ári telja sérfræðingar samt
að honum hafi tekist að sýna á ný fram á að
hann ætli sér að standa undir hlutverki sínu
og hafi unnið trú markaðarins á ný. Þar kann
líka að hafa hjálpað til að á þessu ári voru
gerðar breytingar á skipulagi ákvarðanatöku
bankans hvað stýrivexti varðar. Formlegum
vaxtaákvörðunardögum var fjölgað úr fjór-
um í sex og jafnframt áréttað að bankinn
kynni að grípa til viðeigandi ráðstafana þar
fyrir utan ef þurfa þætti. Á morgun er til
dæmis annar aukavaxtaákvörðunardagurinn
á þessu ári.
HÆKKA STÝRIVEXTIR?
Til marks um óvissu í efnahagsmálum er að
greiningardeildir stóru viðskiptabankanna eru
ekki á einu máli um hvaða leið Seðlabankinn
kemur til með að fara í stýrivaxtaákvörðun
sinni á morgun. Landsbankinn telur líklegast
að stýrivextir verði óbreyttir, Glitnir er á
sama máli en vill þó ekki útiloka 25 punkta
hækkun, en greiningardeild Kaupþings segir
ekki þær breytingar hafa átt sér stað í þróun
efnahagsmála að réttlæti að Seðlabankinn
bregði út af yfirlýstri stefnu og spáir 25 til 50
punkta hækkun stýrivaxtanna.
Landsbankinn segir ýmis merki um viðsnún-
ing í efnahagslífinu, minni þenslu og þar með
minnkandi verðbólguþrýsting. Þannig hafi
dregið úr vexti útlána og húsnæðisverð hætt
að hækka, auk þess sem undanfarnar verð-
bólgumælingar hafi verið lágar. Þá sýni tölur
um hagvöxt, einkaneyslu og fjárfestingar á
þriðja ársfjórðungi mun minni vöxt en áður. Á
móti bendir bankinn svo á að veiking krónunn-
ar 5,6 prósent frá síðustu spá Seðlabankans
auki að öðru óbreyttu verðbólguþrýsting og
að kosningaloforð séu í algleymingi.
Greiningardeild Kaupþings bendir á að
oft hafi verið rætt um hve skjótt íslenskt
hagkerfi sé í förum á milli uppsveiflu og
niðursveiflu. „Og nýjustu tölur um hagvöxt
á þriðja ársfjórðungi frá Hagstofu Íslands
virðast bera þess vitni. Landsframleiðsla
Íslands óx aðeins 0,8 prósent og að mati
Greiningardeildar verður heildarhagvöxtur
á þessu ári um þrjú prósent. Þetta er mun
minna en fyrri spár gerðu ráð fyrir,“ bendir
Kaupþing á í nýrri greiningu og rifjar upp
að þar á bæ hafði verði spáð um 4,7 prósenta
hagvexti í ár, fjármálaráðuneytið hafi spáð 4,2
prósenta vexti og Seðlabankinn 4,0 prósenta
vexti. „Svo virðist sem hagsveiflan hafi nú
þegar náð hámarki og farið sé að draga saman
í efnahagslífinu, en hagvöxtur hefur ekki
mælst minni í þrjú ár. Nýjustu verðbólgutölur
fyrir desember benda einnig til þess að veru-
lega hafi dregið úr verðbólguþrýstingi,“ segir
bankinn og telur að í þjóðhagsreikningnum
séu farin að sjást áhrif hárra vaxta, mettunar
í einkaneyslu og loka stóriðjuframkvæmda.
„Hins vegar er vert að hafa í huga að þessar
tölur sýna ekki nýja stefnu í þjóðarútgjöldum
þar sem ljóst er að hagsveiflan náði hámarki
á fyrri hluta þessa árs. Allir spáaðilar hafa til
að mynda gert ráð fyrir því að einkaneysla
dragist saman á næsta ári. Spurningin er
aðeins hve hratt aðlögunin gengur eftir.“
Greiningardeildin telur aðhaldið sem er í
stýrivöxtum nú nægilegt til þess að verðbólga
verði komin að markmiði Seðlabankans á næst
ári, en í Peningamálum Seðlabankans sem út
komu í nóvember er hins vegar gert ráð fyrir
að verðbólga verði enn yfir mörkum árið 2008
og talað um að frekara vaxtaaðhalds sé lík-
lega þörf. „Samt sem áður brást Seðlabankinn
ekki við með vaxtahækkun þá,“ segir grein-
ingardeildin og vísar til þess að í staðinn hafi
Seðlabankinn ákveðið aukavaxtaákvörðunar-
fundinn á morgun „með því fororði að þær
nýju upplýsingar sem myndu koma fram
í millitíðinni mynduðu öruggari flöt“ fyrir
stýrivaxtaákvörðun bankans. Kaupþing segir
raunina vera þá að upplýsingar hafi vísað í
báðar áttir. Tölur um viðskiptahalla bendi í
átt að auknu ójafnvægi og ný fjárlög hljóti að
leiða til verri verðbólguhorfa um leið og áhrif
matarskattslækkunarinnar í mars fjari út. Í
öfuga átt bendi svo síðasta verðbólgumæling
og og hagvaxtartölur.
SVIGRÚM TIL LÆKKANA Á NÆSTA ÁRI
Greiningardeild Kaupþings telur því að
verulega óvissa hafi myndast um ákvörðun
Seðlabankans sem nú hafi fengið röksemd-
ir til að halda stýrivöxtum óbreyttum eða
hækka. „Raunar er töluverð óvissa um efna-
hagsþróun ársins 2007. Ljóst er að kaupmáttur
launafólks mun hækka verulega á fyrri hluta
næsta árs vegna umtalsverðra skattalækk-
ana, launahækkana og lækkunar verðbólgu.
Spurningin snýst í raun um það hvað íslensk-
ur almenningur mun gera við þennan aukna
kaupmátt. Ef honum er öllum varið í neyslu
er nægilegt fóður fyrir áframhaldandi þenslu
og viðskiptahalla,“ segir greiningardeildin og
bendir á að einkaneysla hér sé um 65 pró-
sent af landsframleiðslu og sé jafnframt sú
breytilegasta eða óstöðugasta af öllum lönd-
um OECD. „Tekið saman fær Greiningardeild
ekki séð að spá Seðlabankans frá síðustu
Peningamálum hafa hnikast mikið til og telur
því meiri líkur en ella að bankinn hækki vexti
og þá má búast við að hækkun á bilinu 25
til 50 punktar verði fyrir valinu. Ennfremur
er ljóst að hvort sem Seðlabankinn bætir
einni stýrivaxtahækkun við eður ei virðist
allt benda til þess að bankinn muni viðhalda
mjög sterku peningalegu aðhaldi á næsta ári
til þess að halda mögulegum þenslueldum í
skefjum.“
Greiningardeild Glitnis segir hins vegar
mestar líkur á óbreyttum stýrivöxtum þótt
einnig komi til greina 25 punkta hækkun.
„Við teljum hið fyrrnefnda þó líklegra, það
er að bankinn haldi vöxtum sínum óbreytt-
um. Í byrjun nóvember sagði bankinn að
verðbólguhorfur hefðu batnað verulega en
áfram væri þörf á ströngu aðhaldi. Greining
bankans benti til þess að enn væri ástæða
til að auka aðhaldið í peningamálum en það
var þó ekki gert. Ákveðið var að fresta
vaxtahækkun um sinn og var bætt við vaxta-
ákvörðunardegi,“ segir bankinn og bendir á
að vaxtaákvörðunin á morgun verði byggð á
sömu greiningu og birt var í byrjun nóvem-
ber og þeim viðbótarupplýsingum sem nú séu
tiltækar. „Vaxtahaukarnir í Seðlabankanum
mæla ef til vill áfram með frekari vaxta-
hækkun en við teljum líklegast að banka-
stjórnin kjósi að halda vöxtum óbreyttum.
Líklegt er að þeir vísi til þess að hagvöxtur
dregst verulega saman um þessar mundir
og verðbólgan hjaðnar. Ekki er heldur hægt
að horfa framhjá því að verðbólguvæntingar
hafa dregist umtalsvert saman þótt það sé
afleiðing einskiptis handstýrðra aðgerða,“
segir bankinn og vísar þar til fyrirhugaðra
matarskattslækkana í mars komandi. Þá
segir Glitnir mikla spennu á vinnumark-
aði og launaskrið sýna áfram mikla undir-
liggjandi spennu í hagkerfinu og því muni
Seðlabankinn fara með gát og því sé enn bið
í vaxtalækkun þótt hún kunni að koma til á
fyrri hluta ársins. „Verðbólgan mun stefna
hratt að verðbólgumarkmiði bankans. Kemur
þar til viðbótar við hina almennu efnahags-
þróun handaflsaðgerðir ríkisstjórnarinnar til
að lækka matvöruverð. Segja má að það skapi
ákveðið svigrúm fyrir Seðlabankann til að
lækka vexti sína. Óumdeilt er að lækkun mat-
arskatts er þensluhvetjandi aðgerð, en bein
áhrif á mælda verðbólgu eru hins vegar að
öllum líkindum meiri en óbein áhrif hennar á
mælda verbólgu vegna aukinnar þenslu.“
i stýrivaxta
eimur tímum um síðar gerir banka-
efur frá vordögum 2004. Þá höfðu
róðir segja sumir hverjir að bankan-
„Skynsamlegra hefði verið að geyma þær til
loka hagsveiflunnar.“
16
14
12
10
8
6
4
2
0
ap
r.0
4
m
aí
.0
4
jú
n.
04
jú
l.0
4
ág
ú.
04
se
p.
04
ok
t.0
4
nó
v.
04
de
s.
04
ja
n.
05
fe
b.
05
m
ar
.0
5
ap
r.0
5
m
aí
.0
5
jú
n.
05
jú
l.0
5
ág
ú.
05
se
p.
05
ok
t.0
5
nó
v.
05
de
s.
05
ja
n.
06
fe
b.
06
m
ar
.0
6
ap
r.0
6
m
aí
.0
6
jú
n.
06
jú
l.0
6
ág
ú.
06
se
p.
06
ok
t.0
6
nó
v.
06
de
s.
06
V E R Ð B Ó L G A O G S T Ý R I V E X T I R F R Á Þ V Í Í A P R Í L 2 0 0 4 T I L D A G S I N S Í D A G
− − − 12 mánaða verðbólga
− − − Stýrivextir