Fréttablaðið - 28.01.2007, Blaðsíða 10

greinar@frettabladid.is
„Köld slóð er afbragðs
sakamálasaga sem hægt
er að mæla með”
JVJ / topp5.is
20% afsláttur ef greitt er með korti frá Kaupþingi
Sýnd í Smárabíói • Regnboganum • Borgarbíói Akureyri (síðustu sýningar)
Nýja Bíói Keflavík • Sauðárkróki • Ísafirði • Fjarðarbíói Eskifirði
Túnisar voru síður en svo ánægðir með að
tapa fyrir Íslendingum á HM. Einn stuðningmanna
Túnisa hljóp á eftir íslenskum stuðningsmanni og
sparkaði í afturendann á honum.
Sjónvarpsmennirnir Auddi og Hugi voru
reknir út úr þýskri íþróttahöll þegar þeir reyndu að
taka upp efni fyrir stuðningsmannaklúbbinn Í blíðu
og stríðu.
Heather Mills og Paul McCartney hafa náð
samkomulagi um greiðslur við skilnað þeirra. Mills
mun fá um 3,7 milljarða króna fyrir fjögurra ára
hjónabandið.
Fregnir herma að Victoria og David Beckham
séu komin á boðslista Hughs Hefner fyrir næsta
Playboy-partí.
Kanadískur svínabóndi var ákærður fyrir að
myrða þrjátíu vændiskonur og fóðra svínin á
líkamsleifum þeirra. Talið er mögulegt að maðurinn
hafi sextíu og þrjú morð á samviskunni.
Breskur doktor í sálfræði hefur komist að því
að dagurinn 22. janúar sé versti dagur ársins. Því
veldur skammdegið og veðrið auk jólagjafaskuld-
anna og nýársheita sem ekki er hægt að efna.
Lögreglan hafði afskipti af ökumanni á
Kringlumýrarbrautinni í Reykjavík. Var bílstjórinn
ökuréttindalaus enda aðeins 15 ára gamall.
Íslendingar unnu Evrópumeistara Frakka með
átta mörkum í síðasta leik sínum í riðlakeppni
heimsmeistarakeppninnar í handknattleik.
Dæmdur barnaníðingur, sem enn afplánar
dóm, var gripinn þegar hann reyndi að hitta þrettán
ára stúlku í kynferðislegum tilgangi. Stúlkan var
tálbeita fréttaskýringaþáttarins Kompáss.
Barnaníðingurinn sem staðinn var að verki í
sjónvarpsþættinum Kompási viðurkenndi að
fórnarlömb hans væru fleiri en hann var dæmdur
fyrir að misnota. Lögregla hefur tekið upplýsingarn-
ar til rannsóknar.
Þetta voru mest lesnu greinarnar á visir.is vikuna 20.
til 27. janúar.
Það hefur viljað brenna við, svona öðru hverju að minnsta
kosti, að í opinberri umræðu sé
þeirri skoðun haldið á lofti að
íslensk stjórnvöld séu með ál á
heilanum, að stóriðju- og álstefna
séu einu uppskriftirnar í kokkabók
ríkisstjórnarinnar. Gjarnan er
spurt með nokkrum þjósti hvort
hinum háu herrum hafi ekki
hugkvæmst að það sé fleira hægt
að gera en að bræða ál. Síðan
fylgja útleggingar á því að
hátækni- og þekkingariðnaður sé
betri valkostur og að furðu megi
sæta að íslensk stjórnvöld vilji
ekki feta þá leið, en virðist heltekin
af þeirri hugmynd að framtíðar-
landið sé til húsa í álverksmiðju.
Myndin sem dregin er upp er því
þessi; á annan bóginn eru hátækni-
og þekkingarfyrirtæki sem eru að
reyna að hasla sér völl en á hinn
bóginn ríkisstjórn sem reynir að
kaffæra allt í áli og öðrum
umhverfisspillandi þungaiðnaði.
Þegar litið er á íslenskt þjóðlíf
þá blasir við allt önnur mynd en sú
sem lýst er hér að ofan. Á undan-
förnum árum höfum við horfið frá
samfélagi sem var meira og minna
háð sjávarútvegi og til samfélags
þar sem máttarstoðirnar eru miklu
fleiri. Mest áberandi er að eftir að
ríkið losaði sig úr bankarekstri
hefur sprottið upp nýr iðnaður sem
á örfáum árum er kominn upp að
hlið sjávarútvegsins hvað varðar
umfang í þjóðarbúinu. Fjármála-
starfsemi er ekkert annað en
þekkingariðnaður af hæstu gráðu,
útrás bankanna og íslensku
fyrirtækjanna byggir á hugviti,
menntun og frumkvæði. Það er nóg
að líta á menntun t.d. þeirra sem
starfa í bönkunum til að sjá að hér
hefur sprottið upp öflugur
þekkingariðnaður á alþjóðavísu.
En það eru ekki bara bankarnir
sem hafa breytt íslensku samfélagi
og hleypt fjöri af stað. Rannsóknir
og þróun hafa aukist jafnt og þétt á
síðustu árum. Nú er svo komið að
við Íslendingar verjum rúmlega
þremur prósentum af þjóðarfram-
leiðslu okkar í rannsóknir og
þróun. Þetta er miklu hærra
hlutfall heldur en t.d. hjá ESB-
ríkjunum og reyndar voru
leiðtogar ESB að láta sig dreyma
um að ESB tækist að komast á
þetta stig við upphaf næsta
áratugar. Margt bendir til þess að
það verði sambandinu torsótt.
Fjölgun háskóla, öflugri rann-
sóknarsjóðir og atvinnulíf sem
fjárfestir í rannsóknum hefur
skilað okkur Íslendingum fram úr
flestum þjóðum á þessu sviði. Þetta
skiptir miklu máli því fjárfesting í
rannsóknum skilar sér í hagvexti
framtíðarinnar.
Annar mælikvarði sem skiptir
máli er hlutfall þeirra Íslendinga
sem vinna við rannsóknir. Saman-
burðarrannsóknir OECD sýna að
Ísland kemur mjög vel út þegar
þetta hlutfall er mælt. Árið 2003
störfuðu tæplega 25 af hverjum
1000 körlum við vísindarannsóknir
en tæplega 15 af hverjum 1000
konum. Á Íslandi er hlutfall þeirra
sem vinna við rannsóknir hæst í
OECD og það vekur sérstaka
athygli að engin þjóð stendur
okkur jafnfætis hvað varðar
þátttöku kvenna í rannsóknum.
Þegar litið er á þessar tölur er
erfitt að halda því fram að íslenskt
samfélag sé byggt á áli, að Ísland
sé eitthvert álland. Öllu fremur er
Ísland rannsókna-, mennta- og
vísindaland, alþjóðlegur saman-
burður bendir allur í þá átt.
Hitt er aftur á móti staðreynd
að við nálgumst efri mörk þess
sem skynsamlegt er að fórna af
náttúru Íslands til virkjunarfram-
kvæmda vegna stóriðju og
jafnframt er ekki undan því vikist
að vegna eignarhalds síns á
Landsvirkjun tekur ríkið vissulega
þátt í stóriðjustefnu. Ég hef fyrir
því sannfæringu að ríkisvaldið eigi
ekki með neinum hætti að taka þátt
í stóriðjurekstri, hvorki með
beinum eða óbeinum hætti, rétt
eins og ég tel að það sé ekki
hlutverk ríkisins að reka banka,
matvöruverslun, útgerðarfyrirtæki
eða neina aðra slíka starfsemi.
Ríkisvaldið á smám saman að
hætta orkuframleiðslu og einbeita
sér í þess stað að því að vera
skynsamur gæslumaður náttúru
Íslands. Ríkið á að setja almennar
reglur um náttúrunýtingu og
náttúruvernd og gæta þess að
einkaaðilar fari í viðskiptum sínum
í einu og öllu eftir þeim leikreglum
sem gilda. Mér er ljóst að það er
nokkuð langt í það að þessi sýn
rætist, margir eru mjög þeirrar
skoðunar að ríkið verði að eiga og
reka Landsvirkjun og sú skoðun
gengur þvert á flokka, þótt því sé
ekki að neita að fyrirstaðan er
mest á vinstri vængnum. En ég tel
að skynsamlegt sé að byrja á því að
þrengja eignarnámsheimildir
vegna orkuframkvæmda sem er að
finna í raforkulögunum. Þær eru
barn síns tíma, þegar nauðsynlegt
var í nafni almannahagsmuna að
raforkuvæða landið. Eignarréttur
manna er stjórnarskrárvarinn og
það verða að vera gríðarlega ríkar
ástæður til þess að afnema hann.
Virkjunarframkvæmdir vegna
rafmagnsframleiðslu til einstakra
fyrirtækja, þótt stór séu, eru að
öllu jöfnu ekki nægjanleg rök til að
hreyfa við jafn mikilvægum
réttindum.
Vísindalandið Ísland
S
íðustu daga hafa valdir áhrifamenn úr stjórnmála- og
efnahagslífi heimsins setið á hæginda-rökstólum í
svissneska Alpabænum Davos og rætt hvernig leysa
mætti vandamál veraldarinnar. Þetta spjall- og skjall-
mót hinna ríku og voldugu er árlegur viðburður. Það
eru hávær mótmæli hnattvæðingarandstæðinga líka, en þeir sjá
Davos-þingið sem tákn fyrir heimskapítalismann og það arðrán
fátækra þjóða sem þeir trúa að hann valdi.
Þau heimsins vandamál sem í ár eru í brennidepli umræðna í
Davos eru hlýnun loftslags og orkuöryggi. Í fyrra var fjallað um
hvað uppgangurinn í Asíu hefur í för með sér fyrir Vesturlönd.
En skiptar skoðanir eru á því hvort Heimsefnahagsþingið hafi í
raun eitthvað að segja sem máli skiptir fyrir heiminn.
Vonir voru bundnar við að samtöl ráðamanna mestu viðskipta-
velda heims, sem mættir voru til Davos, gætu orðið til að höggva
á þann hnút sem viðræður um aukið frelsi í alþjóðaviðskiptum
hafa nú um nokkurt skeið verið fastar í. Þær vonir brustu er
niðurstaðan úr þeim samtölum í gær varð ekki önnur en óljóst
orðuð yfirlýsing, þar sem „heitri ósk“ er lýst um að samninga-
viðræður svonefndrar Doha-lotu á vegum Heimsviðskipta-
stofnunarinnar verði hafnar á ný sem fyrst. Þær viðræður hafa
hingað til strandað á ágreiningi um hversu langt skuli ganga í að
draga úr verndun landbúnaðar í ríku löndunum og opna betur
markaði þeirra fyrir framleiðslu frá fátækari löndum. Helstu
útflutningsafurðir fátæku landanna eru ræktuð matvæli og því
skipta þessir samningar miklu fyrir möguleika þeirra til að auka
útflutningstekjur sínar og hagvöxt.
Þó eru dæmi um að Davos-fundirnir hafi skilað áþreifan-
legum árangri. Nefna má að á fundinum árið 1990 hittust leið-
togar beggja þýzku ríkjanna innan við þremur mánuðum eftir
að Berlínarmúrinn féll. Þeir fundir áttu þátt í að koma viðræð-
um um sameiningu Þýzkalands í þann uppbyggilega farveg sem
leiddi til sameiningarinnar síðar sama ár.
Sennilega mesti árangurinn sem náðst hefur á Davos-þingi
var árið 1994, þegar Shimon Peres, þáverandi forsætisráðherra
Ísraels, og Jasser Arafat, þáverandi leiðtogi Palestínumanna,
sátu á maraþonsamningafundi fram á nótt á hótelherbergi í skíða-
bænum kyrrláta og náðu saman um framfarir í friðarferlinu við
botn Miðjarðarhafs.
Forsvarsmenn Davos-þinganna segja að þeir þjóni sem ein-
stakt tækifæri fyrir áhrifamenn hvaðanæva úr heiminum til að
skiptast á hugmyndum og skoðunum tæpitungulaust í trúnaði.
„Tilgangurinn er að ýta við leiðtogum úr viðskipta- og stjórn-
málalífi að gera eitthvað sem breytir heiminum til hins betra.
Þingið er miðlunarvettvangur framfara,“ hefur AP-fréttastofan
eftir einum skipuleggjendanna, Matthias Lüfkens.
Óskandi væri ef þessi bjartsýnislýsing á því sem hinn árlegi
samræðuklúbbur heimselítunnar getur látið af sér leiða stæðist.
Það er að minnsta kosti engin ástæða til að taka undir með hnatt-
væðingarandstæðingum, sem finna honum flest til foráttu.
Samræðuklúbbur
heimselítunnar