Tíminn - 19.07.1979, Blaðsíða 6

6

Fimmtudagur 19. júli 1979.
(Jtgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Jóhann H. Jónsson. Ritstjórar: Þór-'
arinn Þórarinsson og Jón Sigurösson. Ritstjórnarfulltrúi:
Oddur Ólafsson. Fréttastjóri: Kjartan Jónasson. Auglýs-
ingastjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur,
framkvæmdastjórn og auglýsingar Siöumúla 15 simi
86300. — Kvöldsimar blaöamanna: 86562, 86495. Eftir kl.
20.00: 86387. Verö i lausasölu kr. 180.00. Áskriftargjald kr.
3.500 á mánuöi. Biaöaprent.
________________________________________________________________J
Bætttr vegir spara orkuna
Bifreiðaeigendur kvarta eins og búast mátti við
yfir verðhækkuninni á benzininu. Þá finnst sumum
þeirra það ósanngjarnt, að skattar skuli leggjast á
hækkun benzinverðsins. Þeir telja, að rikið hafi átt
að gefa eftir þessa skattahækkun eða a.m.k. hluta
hennar. Fljótt á litið er þetta sjónarmið skiljanlegt.
En hér þarf að lita á fleira. Nokkur hluti um-
ræddrar skattahækkunar rennur i vegasjóð, en af-
gangurinn i rikissjóð. Samkvæmt vegaáætluninni,
sem samþykkt var á siðasta Alþingi, er ætlunin að
auka verulega framlag rikisins til vegagerðar á
næsta ári. Ef rikið missti sinn hluta umræddrar
skattahækkunar nú, myndi möguleiki þess til að
auka framlagið til vegagerðarinnar skerðast. Ann-
að hvort verður rikið þvi að fá þetta fé eða afla
verður tilsvarandi fjármagns með öðru móti. Ann-
ars verður framlagið til vegagerðarinnar ekki auk-
ið.
Meðan málið stendur þannig, er það næsta eðli-
legt, að fjármálaráðherra vilji ekki missa af um-
ræddri tekjuöflun.
Oliuverðhækkunin gerir það enn nauðsynlegra en
ella, að unnið verði að stórauknum vegabótum. Það
sparar orkueyðsluna meira en nokkuð annað. Þeir,
sem spara mest á sliku, eru bifreiðaeigendur.
Ingi Tryggvason birti á Alþingi 1978 fróðlegar
upplýsingar um þann sparnað, sem fylgdi bættri
vegagerð. Upplýsingar þessar byggðust á út-
reikningum, sem Vegagerð rikisins hafði gert.
Samkvæmt þessum upplýsingum, nam rekstrar-
kostnaður fólksbifreiðar á þúsund km vegi með
bundnu slitlagi 18.775 krónur, miðað við verðlag i
byrjun ágúst 1977. Hér var miðað við eins konar
meðaltal af fólksbifreiðum. Ef umræddri bifreið
væri ekið eftir vegi, sem Vegagerðin kallar góðan
malarveg, hækkaði þessi kostnaður upp i 22.902 kr.
á hverja þúsund km. Væri vegurinn aftur á móti
það, sem Vegagerðin kallar vondan malarveg, varð
sambærilegur kostnaður 26.633 kr.
Framangreindur kostnaður var reiknaður út án
skatta. Væri sköttunum bætt við, varð niðurstaðan
sú, að kostnaðurinn við það að aka 1000 km á vegi
með bundnu slitlagi varð 35.214 kr., á góðum malar-
vegi 43.441 kr. og á vondum maiarvegi 51.061 kr.
Munurinn var um 16 þúsund kr. á vondum malar-
vegi og vegi með bundnu slitlagi.
Þetta þýddi einnig, að á vondum malarvegi
greiddi sá, sem bilnum ók, 24.428 kr i skatt, en aki
hann á vegi með bundnu slitlagi, greiddi hann 16.439
kr. Mismunurinn var rétt um 8000 kr., sem sá
greiddi meira, sem ók á slæmum malarvegi, en
hinn, sem ók á góðum vegi, þ.e. vegi með bundnu
slitlagi.
Þessar tölur sýna vel, hve mikill sparnaður fylgir
þvi að bæta vegina, bæði að bæta malarvegina og
lengja veginn með bundnu slitlagi, en viða má
leggja bundið slitlag á vegi með tiltölulega litlum
kostnaði.
Við framangreinda útreikninga er svo það að at-
huga, að þeir eru miðaðir við margfalt lægra
benzinverð en það, sem nú er. Væru þessar tölur
umreiknaðar og miðaðar við núgildandi benzinverð,
yrði hagnaðurinn margfalt meiri.
Bilaeigendur þurfa þvi ekki að kvarta undan um-
ræddum sköttum, ef stefnt verður að þvi að efla
vegasjóð og auka rikisframlagið til vegagerðar til-
svarandi. Þá fá þeir þetta fé að miklu eða mestu
leyti endurgreitt á þann hátt, að vegirnir verða
betri og rekstrarkostnaður bifreiðanna minni.
— Þ.Þ.
Clark fær sennilega
tíma til að sýna síg
Ekki spáð kosningum fyrst um sinn
ÞAÐ hefur orðið hlutskipti
hins nýja forsætisráðherra Kan-
ada, Joe Clark, að hefja feril
sinn sem forsætisráöherra með
þvi að fresta um óákveðinn tíma
að framfylgja því kosningalof-
oröi sinu, sem hvað mest bar á
góma fyrir kosningarnar. Strax
fyrsta daginn eftir að kosninga-
úrslitin voru kunn og ljóst var,
að Clark yrði forsætisráðherra,
hafði hann þó áréttað, að þvi
yrði fullnægt við fyrsta tæki-
færi.
Þetta loforð hafði hann gefið,
þegar hann heimsótti ísrael á
siðastl. ári. Hann lét þá svo um-
mælt, að þaö yrði meðal fyrstu
verka hans, ef hann yrði for-
sætisráðherra, að flytja sendi-
ráö Kanada frá Tel Aviv til
Jersúsalem, en i Tel Aviv eru nú
nær öll sendiráð erlendra rikja,
þótt tsraelsstjórn telji Jerúsal-
em höfuðborgina og hafi flutt
ýmsar skrifstofur þangað.
Næstum öll riki, þar á meðal
Bandarikin, hafa neitað að
viðurkenna Jerúsalem sem
höfuðborg Israds og hafa þvi
sendiráð sin áfram i Tel Aviv.
Aðurgreind yfirlýsing Clarks
kom þvi harla á óvart og þótti
bera merki um helzt til mikinn
ókunnugleika hans. Hann ætlaði
þó eigi að siður að standa við
hana, en hlaut svo öfluga and-
spyrnu utanrikisráðherra sins,
sem er kona, að hann lét undan
siga og tilkynnti frestun um
óákveðinn tima. Arabarikin
hefðu lika tekið þetta óstinnt
upp, þvi að þau telja það mesta
óvináttu við sig, ef Jerúsalem er
viðurkennd höfuðborg Israels.
Andstæöingar Clarks hafa
reynt að gera sér mat úr þessu
og túlka þetta sem merki þess,
að hann verði ekki lengi i for-
sætisráðherrasessinum. Rétt
eftir að Clark tók viö völdum,
settu þeir upp stórt veggspjald
gegnt stjórnarráöinu, þar sem á
var letrað: Við komum aftur.
Fylgismenn Clarks brugðust
fljótt við og settu upp annað
spjald andspænis hinu: Þetta
sagði lika transkeisari.
ÞOTT stjórn Clarks sé minni-
hlutastjórn, þar sem thalds-
flokkurinn hefur aðeins 136
þingsæti af 282, hagar Clark sér
á flestan hátt, eins og hann
reikni með þvi, að stjórn hans
sitji lengi. Hann tók sér góðan
tima til aö setja rikisstjórnina á
laggirnar og enn hefur hann
laus nokkur ráðuneyti á þann
hátt, að hann lætur suma ráö-
herra stjórna tveimur ráðu-
neytum fyrst um sinn. Siðar
hyggst hann fela mönnum frá
Quebec þessiráðuneyti, en hann
ætlar að’gefa sér góðan tima til
að velja þá.
A svipaöan hátt, undirbýr
Clark án alls flausturs þau mál,
sem hann ætlar að leggja fyrir
þingið I haust, en hann mun
sennilega ekki kalla það saman
fyrr en i október. M.a. undirbýr
hann breytingar á skatta-
Joe Clark
lögunum i samræmi viö loforð
Ih a 1 dsf 1 o k k si n s fyrir
kosningarnar. En þar verður
ekki um neinar róttækar
breytingar að ræða Hkt og hjá
Thatcher. Agreiningur er tals-
verður um þessi mál innan
flokksins, en þar er talsvert af
svonefndum rauðum ihalds-
mönnum, sem vilja frekar
vinstri sinnaða stjórnarstefnu.
Clark hefur reynt að róa þá með
þvi að gera suma þeirra að ráð-
herrum.
Styrkur Clarks er einkum tal-
inn sá, að hann sé góður skipu-
leggjari og haldi sig nálægt
miðjunni. Hann skipar sér
hvorki langt til hægri eða
vinstri. Honum hefur þvi tekizt
að sameina flokkinn betur en
fyrirrennurum hans. And-
stæðingar Clarks, sem hafa tal-
iðhann óreyndanog ekkert sér-
stakt gáfnaljós, eru nú farnir að
viðurkenna þá hæfileika hans,
að hann sé laginn i þvi að fylkja
liði og halda mönnum saman.
Þess vegna geti hann að ýmsu
leyti reynzt farsælli stjórnandi
en Trudeau.
OLIUMALIÐ verður ekki eins
mikið vandamál I Kanada og
viðast annars staöar, þvi að
Kanada fullnægir nokkurn veg-
inn sjálftorkuþörf sinni og hefur
möguleika til að veröa oliuút-
flutningsriki. Clark mun samt
fá viö ýms vandamál aö glima.
T.d. er atvinnuleysi verulegt.
Stærsta vandamálið verður þó
Quebec-málið. Þar er staða
hans bæði talin veik og sterk.
Hún er veik að þvi leyti, að
Ihaldsflokkurinn hefur litið f ylgi
I Quebec. Hún er hins vegar
sterk að þvi leyti, aö Ihalds-
flokkurinn hefur sterkt fylgi I
ensku fylkjunum og þvi kann
Clark að geta fengið þau til að
ganga lengra til móts við Que-
bec en Trudeau hafði tekizt. Við
þetta bætist svo, að Clark hefur
verið fylgjandi meira sjálfstæði
fylkjanna yfirleitt en Trudeau.
Fyrst eftir stjórnarmyndun
Clarks, var þvi spáð, að stjórn
hans myndi ekki sitja lengi.
Andstöðuflokkarnir myndu
gripa fyrsta tækifæri til að fella
hana. Nú er þetta álit að breyt-
ast. Margir álita, að það geti
orðið Clark mest til hags, ef
stjórn hans yrði felld áður en
hún fengi tækifæri til aö sýna
sig. Það gæti tryggt honum sig-
ur I kosningunum, sem fylgdi i
kjölfar þess ef stjórn hans félli.
Bezt verði þvi fyrir hina flokk-
ana að gefa honum nokkurt ráð-
rúm til að sýna sig. Vegna máls-
ins kunni lika að vera réttast að
efna ekki til þingkosninga i
Kanada fyrr en fyrirhuguð
þjóðaratkvæðagreiösla þar er
um garö gengin. Eins og ástatt
er, þykir enginn stjórnarand-
stöðuflokkurinn liklegur til að
viija fella Clark. Flest bendir
þvi til þess að hann fái nokkurn
tima tU að sýna i verki hvers
hann er megnugur.
Þ.Þ.
,
Joe Clark og Helmut Schmidt á Tokýó-fundinum