Ísafold - 31.01.1877, Blaðsíða 2

2
frumvarp til reglugjörðar fyrir presla-
skólann, með ástæðum og biskupsbrjefi
til landsh.; frumvarp til reglugjörðar
um kennsluna og lærdómsprófin I hín-
um lærða skóla í Reykjavík, með á-
stæðum ; og — uppástunga nm stofnun
þjóðskóla á norðurlandi. Artnað ekkt.
Ekkert minnst á barnaskóla, og ekkert
minnst á lagaskóla. Var þó nefndinni
f erindisbrjefi bennar beinlinis boðið
að hugleiða «barna-uppfræðinguna á
íslandi», og «lögin» um hana (Stjórn -
tíð. 1875 B 95); og þar sem henni
f tilvitnuðu brjefi er boðið að hugleiða
uskólamálin i heild sinni og öll þau
atriði, sem standa í sambandi við þau,
sjer ( lagi nm kostnaðinn við stofnan
nýrra slióla«, er auðsætt, að lagaskól-
inn er þar undir skilinn, en eigi frá
skilinn, allra helzt er stofnun hans
befir nú verið svo lengi á prjónunum.
En — nefndinni hefir eigi þóknazt.
það er hvorttveggja, að það voru engin
smámenni f nefndinni, enda er auð-
sjeð, að þeir þykjast eiga nokkuð und-
ir sjer, er þeir hirða eiga að gefagaum
konungs boði fremur en þeim sýnist.
Frumvarp nefndarinnar um presta-
skólann er hin eldri reglugjörð fyrir
hann (3#/t 1850) með nokkrum breyt-
ingum, og er sumt af því eigi annað
en það sem tíðkazt hefir í skólanum
hin síðari árin, þótt það standi eigi í
reglugjörðinni. Ilelztu nýmælin eru þau,
að kennslutíminn á að vera 3 ár (í
stað tveggja), enda á að auka nokkuð
sumar kennslugreinarnar: bæta við
kristilega siðfræði yfirliti yfir hina heim-
spekilegu siðfræði fornaldarinnar, við
kirkjusöguna helztu atriðum úr kirkju-
sögu íslands, auka kennimannlega gtið-
fræði um helgisiðafræði og sálgæzlu-
fræði, og við tónkennsluna skal bæta
tilsögn í sálmasöng. Inntökupróf við
prestaskólann skal af numið, hins
Ei brestur mig þrek . . .
Stjarnan:
Svo biðjum til Guðs,— því þitt skip
Mun sökkva til botns í sjóbardagans
voða,
Pig sjálfan á þiljunum feigðar-kúla
nístir,
Að 9igrandi flagginu fast þú vörum
þrýstir,
Ogfer niðrí djúpið meðþínum yfirboða.
Sjómaðurinn:
Amen! Svo dey jeg þá sæll.
Stjarnan :
í*inn son mun vaxinn drengur,
J>á ekkjan um lát þitt fregn mun loks-
ins fá
Að fimmtán árunum liðnum.
Sjómadurinn:
Og hvernig þá?
Stjarnan:
Einn föstudag seint er sól að hafsbrún
gengur,
vegar enginn fá þar inngöngu nema
hann hafi gott mannorð og sje eigi
kunnur að ofdrykkju eða annari óreglu,
og hafi vottorð um iðju- og reglosemi
frá þeiiti visindastofnunum, er hanú
kynni að hafa gengið á áður og farið
frá svo búinn. Gjöfi prestaskólamaðuf
sig sekan í ofdrykkju eða annari ósið-
semi, sætir hann áminningu forstöðu-
manns, fyrsl einslega, síðan í viðurvist
kennara og lærisveina; bæti hann þá
eigi ráð silt, missir hann allan opin-
beran fjárstyrk, en huldi hann enn á-
fram óreglunni, er bann rækur úr skól-
anum og á eigi apturkvæmt nje fær að
ganga undir próf, nema vissa sje fyrir,
að hann hafi sjeð að sjer. þeim sem
færa sjer hirðuiauslega i nyt tilsögn
kennaranna, skal synjað um allan op-
inberan fjárstyrk, og sviptast honum,
ef þeir hafa fengið hann. Skóla-árið á
að byrja 15. sept. og enda 14. júní.
Kennimannleg guðfræði og kirkjurjett-
ur skulu vera prófgreinir sjer og með
sjerstakri einkunn. Við útreikning að-
aleinkunna skal láta gæta brota í hin-
um einstöku einkunnum.
Latinuskólareglugjörð nefndarinn-
ar er sniðin eptir hinni eldri reglugjörð
(30/7 1850) og nýustu iagaboðum um
kennsluna í skólum í Danmörku. Af
nýmælum er þess helzt getandi, að nú
skal taka upp rækilega lilsögn í frakkn-
esku og ensku, en minnka tilsögn i
latínskum stil og sleppa henni alveg úr
því kemnr upp í 4. bekk (sem nú heit-
ir 3. bekkur «B»). þýzku skal að eins
kenna i efsta bekk, þeim er þess óska,
og hebresku alls eigi. Kennsluna í
bókmenntasögu og goðafræði Grikkja
og Rómverja á að minnka, en kenna
að staðaldri bókmenntasögu íslands.
Með leikfimi skal kenna glímur. Inn-
tökuprófið er að kalla óbreytt, en ný-
sveinar mega vera 18 vetra (áður ekki
J>á dráps-veður lægðist og lónar út frá
söndum,
í>ín langmædda kona mun eitthvað
finna á sjer;
Hún óróleg skimar um himin, haf og
sker
Og reikar til sjóar með rós-kranzinn* 1 2 3 í
höndum.
Svo gerir hún krossmark fyr þeim er
líf sitt ljetu, ‘
Og lítur mörg stór-flök, er harma sögu tjá
Um farmenn og skip sem að fyrrum
barst á
Og ekkjur, sem fyrrum í örvæntingu
gijetu.
I>á sjer hún á flúðum í múga mar-
hálms-leggja
þ>ann minnispening, er síðast gaf hún
þjer;
Hún sjer hann — og óðara sálin
hreina fer
Til Guðs, sem um eilífð gipti sálir
beggja.
eldri en 16). Skólalíminn er óbreytt-
ur (6 ár) og bekkjafjöldinn, en það
sem nú heilir 3. bekkur A. og 3. bekk.
B., á áð heita 3. og 4. bekkur, og 4.
bekkur 5. bekkur. — í 4. bekk skal lok-
ið námi og próf af hendi leyst í þess-
um 6 námsgreinum : dönsku, ensku,
trúarbrögðum, landafræði, eðlisfræði og
náltúrusögu, með eigi minna en 22
stigum, en einkunnirnar þó eigi taldar
með, er reikna skal út aðaleinkunn við
burlfararpróf. Verðtir því eigi lialdið
reglulegt burtfararpróf nema í 7 náms-
greinutn. (Niðurl.)
Ur álitgglijali skalta-
neFiiriarifinai’.
I. (Annmarkar á manntalabókargjöldun-
um). Að dómi nelndarinnar fylgir sá
annmarki öllum manntalsbókargjöldun-
um görrilu, ulan konnngstiundinni einni,
að upphæð þeirra fer eigi eplir npp-
hæð gjaldslol'nsins, sem þau eru lögð
á. SkaUurinn er jafnhár, 20 álnir,
hvort sem gjaldstofninn er 1 hndr. eða
að eins V* hndr. fram yfir fólkstölu, jafn-
vel að frátöldum ómögurn, eptir því sem
hann er tekinn sumstaðar, eða hann er
100 hundraða fram. yfir tölu alls heim-
ilisfólksins; í Vógmannstoll greiðir sá,
sem býr t. a. m. á 5 hndr. koti, helm-
ingi meira (2 fiska), en sá sem býr á 90
hundruðum í 100 hundraða jörð (1
fisk),ogsásemtíundar I lausafjárhundrað
jafnt þeim, sem tíundar 100 lausaQár-
hundruð (1 fisk); manntalsfiskurinn er
jafnhár (3 fiskar), hvort gjaldstofninn
er 60 fiska hlutur eða 6 sinnum 60
fiskar eða meira; loks er gjaftoliurinn
jafnhár (20 fiskar) af 20 lausafjárhundr-
uðum og 100 eða meira. í annan
slað er þess að geta fyrst um skattinn,
að um skaitheimtuna er farið eplir mjög
ólíkum reglum víðs vegar um land;
að vi6u mun hann víðast að eins tek-
Athugagr. við kvceðið.
1) S te 11 a maris, þ. e. sjáfarstjania
e8a stjarna hafsins, er kenniugarnafn
Maríu, Gu8s raó8ur, og enn tíöka3 me8al
katólskra. pa8 er hiin sem sjóma8urinn á-
varpar hjer, svo sem íbúandi stjörnunni.
2) A. L e m o y n e er talinn me3 merk-
ari „lýriskum“ skáldum Frakklands á pessari
öld.
3) “Rós-kranz“ kalla katólskir snúru
me8 ádregnum kúlum e8a perlum, sem peir
lesa á FaBirvor og aSrar bænir. Menn hafa
á8ur á íslenzku kallaS pa8 „talnaband“, en
paB væri í pessu sambandi smekklaust hciti
og óskáldlegt.
Stgr. Th.