Ísafold - 26.03.1877, Qupperneq 1

Ritstjóri:
BjÖrn Jónsson, cand. pliil.
Skrifstofa: í Doktors - liúsi.
Prentsmiðja: Einars pórB-
arsonar.
irgangurinn, 32arkir, lcost-
ar hjer á landi 3 kr., er
greiðist f kauptíð; erlendis
4 kr., stök blöð 15 aura.
Sölulaun: 7. hvert expl.
Auglýsingar kosta 8a.línan
með venjul. meginmálsletri.
IV
Rcykjavík, mánxtdaginn 26. marzmán.
18W.
Lítil hugvekja.
Jsegar hæst stóð á stjórnarmáladeil-
unni við Dani, lýstu hjeraðafundir,
sveitafundir, ávörpin til Alþingis, í
stuttu máli allt, svo brennandi áhuga
alþýðu á þjóðmálum vorum, að fulltrú-
ar þjóðarinnar, þjóðkjörnu þingmenn-
irnir, fundu, að það var bein skylda
þeirra, að finna eitthvert verksvið, er
fullnægt gœti hinni áköfu starfslöngun
alþýðu manna. þ>á var Djóðvinaíjelagið
stofnað. pað er orðið til af þeirri til-
finningu allrar þjóðarinnar, að ef
vjer ekki allir bindumst í samvinnu,
leggjum allir hönd í hönd í stríðið fyr-
ir framtíð ættjarðar vorrar, þá verða
allar vorar vonir um viðreisn íslands
ekkert nema draumur. Sumir hneyxl-
ast, ef til vill, á því, að jeg nefni stríð;
en jeg endurtek það, við þurfum að
stríða, við þurfum að berjast bæði við
aðra, er tálma framförum vorum, og
fullu frelsi voru, og við dáðleysið og
svefninu í sjálfum oss. pað er ekki til
neins, að leyna sjálfa oss því, að oss
hefir farið aptur, já, hrakað aptur síð-
an þjóðhátíðar-árið, þegar litið er á á-
huga vorn á velferðarmálum landsins.
|>að er ekki til neins fyrir oss, að vera
að skjalla oss með því, að þetta sje
eina skynsamlega leiðin, sem vjer nú
snúum á. Nei, langt frá. Ljós sönn-
un fyrir því, að vjer erum að snúa á
óveg, er sú, að Danir dásama þessa
stefnu vora, að hinir konungkjörnu
þingmennirnir og fáeinir þeirra líkar
segja nú: Nú eru skynsamlegir tím-
ar byrjaðir, nú geturn við verið með.
Hver er þá ástæðan til þess, að póli-
tiskt þjóðfjör er að minnka? Hver er
ástæðan til þess, að menn eru nú apt-
ur margir hverjir farnir að renna hýru
auga að koddanum og búast til þess
að halla sjer á hægra eyrað? Er það
friðsemdar-hjal og vœrðarsöngl þessara
manna? Nei; jeg ber allt of mikla virð-
ingu fyrir þjóð minni til þess, að jeg
ætli, að slíkt hafi nokkur áhrif. Er
það ágæti stjórnarskrárinnar nýju?Nei;
enginn skynsamur maður getur litið á
hana með þeirn augum, að honum þyki
nóg unnið. Fullnægir stjórnarskráin
vorum gömlu, óhrekjanlegu kröfum, sem
vjer höfum heitið oss sjálfum, að halda
uppi, fram í rauðan dauðan? Nei, og
aptur nei. Er stjórnarskráin samsvar-
andi kröfum þeirrar aldar, sem kölluð
er öld mannúðar og þjóðfrelsis? Nei;
stjórnarskráin er grundvöllur, sem bæði
þarf að auka og laga, og vantar með
öllu yfirbygginguna (sbr. Andvara 1,1.
—138). Til þess að fá stjórnarskrá
vora svo úr garði gjörða, að hún geti
orðið oss að verulegum notum, þurf-
um vjer að sýna brennandi áhuga, ó-
þreytandi starfsemi og elju, sem ekki
lætur bugast af neinum torfærum, því
þær munu margar verða á vegi vorum.
priðja ástæðan til þessarar apturfarar
gæti verið sú, — og hún mun fara
næst hinu sanna — að vjer eruni orðn-
ir svo úrættir, svo dáðlitlir af margra
alda kúgun, að vjer eigum bágt með
að halda á oss hitanum, nema nokkra
stund í einu. Svo hefir farið fyrir
mörgum þjóðum, sem eins og vjer, hafa
átt við harðstjórn að búa. En getum
vjer ekki sigrað slíkt tápleysi og þrek-
leysi, — þá er framtíð íslands í voða.
Og eina — jeg segi það aptur — eina
ráðið til þess, að sigra þann þjóðlöst
vorn, er sá, að vjer finnum eitthvert
það band, er tengja megi oss alla sam-
an, svo vjer getum örvað og hreyst
liver annan.. Mark vort og mið allra
er eitt, endurreisn íslands. þ>ví þá
eigi starfa saman? Yilji vor allra er
einn, heill þjóðarinnar og hamingja.
J>ví þá eigi taka höndum saman, svo
viljinn verði sterkur? Vjer þurfum ekki
að stofna neitt nýtt fjelag til þess, að
efla þetta. þ>jóðvinafjelagiö er einmitt
stofnaö með þessu marki og miði. pví
þá eigi sýna það i verkinu, að vjer
skiljum fjelagið, og þekkjum skyldu
vora við það? Vinnum því af alhug.
Sönnum orðtak fjelagsins: >Margar
hendur vinna Ijett verk«. — "Margt
smátt gjörir eitt stórt». þ>ótt vjór
greiðum því lítið tillag hver, þá getur
það orðið allmildð fje, sem mikið gagn
má að verða, þegar það kemur saman.
En vjer megum ekki slá þessu á frest.
Nú í sumar verður aðalfundur þjóð-
vinaQelagsins haldinn með þingmönn-
um á alþingi. En til þess, að gagn
megi verða að þeim fundi, þarf undir-
búningur í hjeruðum að vera genginn
á undan. þ>að sem mest ógagn hefir
gjört jjjóðvinafjelaginu er það, að ekk-
ert fjelagslíf hefir verið í því; en lífið
í hverju fjelagi eru eðlilega fundirnir.
Ekkert er hægra, en að sveitarfulltrú-
arnir haldi sveitafundi með fjelags-
brœðrum sínum, að minnsta kosti einu
sinni á ári. I>að er víst torveldara
fvrir sveitarfulltrúana í hverri sýslu,
25
að koma saman, þó það væii einkar-
æskilegt, að þeir gjörðu það svo sem
einu sinni á ári; en slíkan fund geta
þeir að miklu leyti bætt upp með því,
að ritast opt á um fjelagsmál, skýra
hver öðrum frá ástandi fjelagsins í
sinni sveit, og ræða meðul til eflingar
því. J>ó ættu þeir í öllu þessu, að
standa í sambandi við þingmann sýsl-
unnar.
Jeg leyfi mjer þá að skora á alla
góða íslendinga, að sjá svo heill sína
og sóma sinn, að þeir styrki |>jóðvina-
fjelagið í orði og verki. Á fulltrúa þjóð-
vinafjelagsins leyfi jeg mjer að skora,
að þeir nú í vor haldi fundi hver í
sinni sveit, sýni mönnum fram á, hve
ómetanlegt gagn fjelagið geti gjört, ef
því er sannur sómi sýndur, og skori
fastlega á menn, karla og konur, unga
og gamla, að styrkja það með tillög-
um. Eptir fundinn ættu þeir svo að
rita skýrslu um ástand íjclagsins í
sveitinni, skýra frá fundinum, og tala
um uppástungur um framkvæmdir fje-
lagsins eða breytingar á fyrirkomulagi
þess, ef nokkrar hafa komið fram;
skýrsluna ættu þeir svo að senda þing-
manni sýslunnar, sem þá legði hana
fram á aðalfundinum í sumar.
Hugleiðum það, að nú eru alvar-
legir tímar fyrir oss; vjer erum að
stíga fyrstu sporin á þeim vegi, er vjer
eigum að fylgja. Vjer eigum að leggja
þann grundvöll, er aldir og óbornir
eiga eða verða að byggja á. Vjer höf-
um ekki ráð á að láta tímann líða
fram hjá oss í aðgjörðaleysi og doða,
sem oss hættir svo mjög til. |>að tjáir
ekki að leggja árar í bát á miðri leið
í stað þess að berja sem karlmenn að
lendingu; skipinu er ekki lengi að
hvolfa; þá geta menn reyndar sofið, en
það er langi svefninn, og starfstíminn
er á enda.
Jeg fer þá eigi fleirum orðum um
máhð í þetta sinn, en fel það dáð og
drengskap landa minna.
Á Kyndilmessu 1877.
A - í - g.
• fiiug'f'ararliaiip”.
I grein einni í 27. bl. Þjóðólfs f.
á. (eplir «G. E.») er samanbniður á
þingfararkaupinu forna á þjóðstjórnar-
árum voruin og alþingiskostnaðinum
núna ú siðasta þÍDgi, og segir þar, að
hann muni liafa verið 5,585 kr. meiri