Ísafold - 05.04.1877, Page 1

Ritstjóri:
Björn Jónssok, cand. phil.
Skrifstofa: í Doktors-húsi.
Prentsmibja: Einars pórð-
arsonar.
Iiafold.
Árgangurinn, 32arkir, kost-
ar hjer á landi 3 kr., er
greiðist í kauptíð; erlendis
4 kr., stök blöð 15 aura.
Sölulaun: 7. hvert expl.
Auglýsingar kosta 8a.línan
með venjul. meginmálsletri.
IV
Reylcjavíls, fimmludaginn 5. apríJmán.
ÍSOT.
Um viðreisn í'orngripasafnsins.
Eptir sira Helga Sigurðsson.
Engum, sem nokkuð er annt um
forngripasafn vort, getur dulizt, hve
ónóg forstaða þess sje og haíi verið,
síðan vjer misstum ágætismanninn
Sigurð málara, sem sannlega var lífið
og sálin í öllum þess viðgangi. Hann
ljet sjer einkar-annt um, að auka
það sem mest, skipa því sem bezt
niður, skrifa um það ágætar lýsingar
og skýrslur (sjá skýrslur þessar 1863—
66 og 1869, gefnar út af hinu ísl.
bókmenntafjelagi í Kpmh.), uppörfa
þjóðina til sem beztrar aðstoðar að
efla safnið, og, í fám orðum, að auka
sem mest það gagn, álit og sæmd,
sem landið getur af því haft, og á að
hafa. Hann gjörði enda meira í þess-
nm efnum, heldur en það, sem mínar
fáu, upphaflegu grundvallarreglur við
stofnun safnsins (1863) miðuðu að.
Sjá fyrnefnda skýrslu safnsins 1863,
bls. 22—23. Til þessa starfa, sem
stiptsyfirvöldin fólu honum á hendur,
ásamt herra Jóni Árnasyni, varði hann
miklu ómaki, og sjálfsagt miklum
parti tíma síns, bæði til þess að hlynna
að safninu á svo margan hátt, og til
að afla sjer hinnar miklu þekkingar á
sögu og þjóðháttafræði landsins, sem
þar til útheimtist, og sem svo ágæt-
lega lýsir sjer í áminnstum skýrslum
hans, og vottar hans framúrskarandi
ilöiriiii^slilaii|>
(Framh.). James var í ráðaleysi nm,
hverju svara skyldi; hann beit á vörina
og áræddi eigi að rjetta meynni hönd-
ina. Flann skildi nú bragð Crockstons,
en var sem von var mjög iregur til að
bindast þarna viðstöðulaust í annað eins
8tórræði og að heimta Hallibourt ur
hershöndum. Hins vegar gat hann ekki
af sjer fengið, að vera svo harðbrjósia,
að svipta aumingja stúlkuna allri von
svona í eiuum rykk. Hann hafði eigi
brjóst á að hrinda frá sjer hendinni, er
houum var rjett með slikum vinahótum,
eða að láta pákklætistárin, sem hrundu
niður eptir kinnum hinnar ungu meyjar,
snúast í tár hryggðar og hugrauuar.
Honum lízt þvi raði næst að veita góð
svör og gegn i orði kveðnu, en laka
lítið af, og sjá hverju fram vindur. Hann
tók því í hönd henni, og kvað hana
mega eiga víst, að hann mundi einskis
láta ófreistað, er hann mætti við koma,
til þess að . . . ? llann ætlaði að
halda áfram og bæta við einhverjum
tvíræðum orðum, en hitnaði um hjarta-
ræturnar, er hann fann, hvaö heudin
alúð og ástundun. En slíkum tíma
og elju gat ekki hra Jón Árnason
varið í safnsins þarfir, þar eð hann
hefir ætíð haft svo mikil og mörg
önnur störf á hendi, er sýnt hafa, að
hann er sá ágætismaður, sem kunn-
ugt er. J>ó hefir hann fyrst og sein-
ast, eða ætíð, hlynnt að safninu, eptir
því, sem hans mikla annríki hefir
fremst leyft, og síðan Sigurðar missti
við, hefir hann einn verið umsjónar-
maður forngripasafnsins. En sökum
annara anna sinna liefir hann ekki
getað veitt því þá forstöðu, sem það
með þurfti og þarf. pess vegna er
nú, síðan Sigurður ljezt, næsta mjög
farið að dofna yfir forngripasafninu.
þ>ar er að vísu tekið á móti hinum
fáu hlutum, er safninu bætast, og
safnið er sýnt þeim, er vilja, líkt og
fyrri. En næsta lítið held jeg að
hugsað sje um, að útvega því nýja
gripi, gefna eða keypta; og í öllu
falli er oflítið um þetta hugsað. Sum-
um grundvallarreglum fyrir stofnun og
viðhaldi safnsins er ekki lengur gaum-
ur gefinn. J>annig fær nú enginn op-
inbera viðurkenningu fyrir, þótt hann
gefi safninu eitthvað; og er það gagn-
stætt hinni 5. grundvallarreglu, (sjá
skýrslu frá 1863, bls. 22.), er segir,
að gjafirnar skuli auglýsa á prenti.
Enginn út í frá fær því að vita, hvað
safninu bætist, nema hann geti skoð-
að safnið sjálfur. Enginn er lengur,
var mjúk og þýð átöku, og kom á
tiann hálf-gjört fát, svo að lionum
varð orðfátt. Crockston stóð nokkuð
álengdar, en þó svo að hann sá gjörla
og heyrði, hvað gerðist; þótti honum
nú vænkast ráðið og neri saman lóf-
imura af feginleik. Skipstjóri vissi
eigi, hvað hann átti af sjer að gjöra,
og vildi honuin það til láns, að rjett
i þessu var kallað ofan úr siglutopp-
inum, að sæist til skips á ferð eigi
all-langt ( burtu. Stekkur hann þá
þegar burt frá stúlkunni og upp í
reiðann.
Fimmti hapítuJi.
Kúlurnar frá .,Yísundi“ og röksemdir Jenny.
Höfrungi hafði gengið vel ferðin
til þessa og svo fljótt, að undrum
sætti. Hafði aldrei orðið skips vart á
leiðinni fyr en þetta, og var nú eigi
eptir meira en rúmur þriðjungur veg-
ar. Hafði verið megn þoka fulla tvo
sólarhringa hina siðustu, svo að eigi
sást spönn frá borði, og fylgdi því
raunar sá kostur, að Höfrungi veitti
hægra að dyljast, en þá og sá ókostur,
29
neitt verulega hvattur til að hlynna
að safninu með gjöfum, eða á annan
hátt. Engin skýrsla um safnið, eða
efling þess, sjest nú fremur; og aldrei
hefir, svo jeg viti, eða muni, komið
út skýrsla um, hvernig varið sje íje
því, er landssjóður hefir veitt safninm
því til eflingar. Samkvæmt því, sem
nú vaxr bent á, er víst svo að segja
engin viðleitni sýnd hvorki til að frelsa
forngripi frá glötun í landinu sjálfu,
nje að verða fyrri til bragðs að ná í
þá heldur en ýmsir útlendir ferða-
menn, sem alltaf eru að leitast við’
að draga þá út úr landinu, og gengur
þetta því betur, sem hvorki forngripa-
safnið, nje neinn, svo brögð sjeu að.
keppir lengur við þá. Hlutir þeir,
sem þannig kornast í útlendra manna
hendur, eru auðsjáanlega tapaðir land-
inu og forngripasafninu fyrir fullt og
allt; og liggur það í augum uppi, hve
mikið og óbætanlegt tjón þetta sje.
Að öðru leyti sjest, hver mismunur
sje á forstöðu safnsins nú og meðan
Sigurðar naut við, þegar borið er sam-
an, hve miklu meira það auðgaðist þá
en síðan. Um það leyti Sigurðar
missti við, var safnið frá 1863 (stofn-
unarári þess) búið að eignast rúmt
1000 forngripi; og var það allmikið
ekki á fleiri árum (nálægt 11 árum);
en síðan hefir, að þessari tiltölu, minna
bæzt við það; og fer þetta að vonum,
samkvæmt hinu ofmikla, skaðlega af-
að vel málti svo að bera, að hann
sigldi að óvöru nálega sibyrt við skip,
er eigi mundi hafa þótt nein fararbót
að. J>að var nú og fram komið, þvi
að skip þetta, er rávörðurinn kom
anga á, er þokunni tók að ljetta, átti
fáa faðma að Höfrungi. Það var dreki
allmikill úr herflota norðurrlkjanna, og
fór mikinn, og stefndi í leið fyrir
Höfrung. Að vörmu spori var undið
upp á drekanum merki Norðanmanna
hið sí-stirnda, og fylgdi því fallbyssu-
skot allvænt. «það mun eiga að vera
áminning til vor um að sýna iiti vora»,
mælti styrimaður á Höfrungi, «og er
oss að vísu engin launung á þeim».
Skipstjóri kvað merkið eigi mundi hlífa
þeim, nje banna vikingum að fiuna
þá, ef þeim byggi það í hug, «og er
það mitt ráð, að vjer látum það kyrrt,
en hröðum ferð vorri svo sem kostur
er á«.
«Eigi mun af veitaþá», kvað stýri-
maður, «því svo verður mjer á litið,
sem sjeð hafi jeg skip þetta fyr, eigi
all-langt undan Livgrpool, og skyldi
gæta byrðinga nokkurra, er þar voru í
smíðum. þyki mjer sem jeg sjái nafnið