Ísafold - 29.04.1877, Blaðsíða 1

Ritstjóri:
Bjöbn Jónsson, cand. phil.
Skrifstofa: í Doktors-húsi.
Prentsmiðja: Einars pórb-
arsonar.
isdlnhl.
Árgangurinn, 32arkir, kost-
ar hjer á landi 3 kr., er
greibist i kauptíb; erlendis
4 kr., stök blöb 15 aura.
Sölulaun: 7. hvert expl.
Auglýsingar kosta 8a.línan
meb venjul. meginmálsletri.
IV
Iíeylcjavik, mánudaginn 29. aprílmán.

Fjárhagur íslands árin 1814 og 1875,
1874 1875
Áætlun Reikp. Áætlun Reikn.
Tekjur .... kr. 212,786.12. kr. 230,043.22. kr. 230,261.32. kr. 271,569.57.
Gjöld .... — 172,518.83. — 164,733.54. -- 198,061.48. — »91, «00.26.
Afgangs kr. (40,267.29). kr. 85,309.7o. "kr. 32,199.84. kr. »0,463^
Landið helir þá eptir þessu «grætt» eða safnað í sjóð (viðlagasjóðinn) þessi tvö ár alls . . kr. 165,773.oi,
eða meira en helmingi meira en gjört var ráð fyrir.
J>rjú árin þar á undan, eða síðan 1. apríl 1871, er ísland var látið fara að búa sjer að nafninu til,
var gróðinn samtals.......................................................................................— 131,088.82
í árslok 1875 hefir þá landið verið búið að safna í sjóð ................................kr. 296,861.83.
Til frekari glöggvunar á fjárhag landsins um framantjeð tveggja ára tímabil skal hjer lauslega getið lielztu atriða
úr reikningum þess í Stjórnartíðindunum, og hinum dönsltu skýringum við þá:
Tekjur.
Mesta tekjugreinin var árgjaldið úr ríkissjóðnum danska.......................................
J>á kemur brennivínsgjaldið eða vínfangatollurinn, sem var fyrsta árið hans (1872) að eins rúm
5000 kr., annað (1873) rúm 23,000 kr., varð nú........................................................
en í áætluninni var ekki gjört ráð fyrir meiru 1874 en 29400 kr. og 39200 1875.
þ>á lestagjald af kaupförum (var ekki nema 6000 á ári áður en verzlunarfrelsið fjekkst 1854),
|>á tekjur af þjóðjörðum . .......................................
í>á gjöld upp í alþingiskostnað (alþingistollurinn)...........................................
J>á konungstíundir...................................................................... .
þ>á tekjur af ljenssýslum (eptirgjald eptir allar sýslur landsins, nema Gullbringusýslu og Vest-
mannaeyjasýslu).......................................................................................
J>á utekjur er snerta viðlagasjóðinn» ........................................................
J>á erfðaskattur og gjald af fasteignarsölum..................................................
J>á tekjur af umboðssýslugjöldum (Gullbr., Vestm. og Reykjavík)...............................
Hinar tekjugreinirnar eru allar miklu smærri, frá 75 kr. til 1700 kr., og þykir því eigi ástæða
þær upp lijer.
1874 1876
kr. kr.
98,012 98,012
54,038 61,345
32,583 39,163
27,863 29,182
8,288 13,907
8,491 8,690
5,320 5,320
2,671 4,394
3,100 2,275
2,722 2,033
til að vera að tína
voru þessi liin helztu:
Laun embættismanna og launaviðbót
Skrifstofufje handa embættismönnum
Eptirlaun og styrktarfje
Alþingiskostnaður
Til póststjórnarinnar
Ölmusur við lærða skólann
Til hegningarhússins í Reykjavík
Gjöldin
1874 1875
kr. kr.
86,795 88,485
11,249 11,574
20,175 19,090
33,314
3,400 1,000
8,000 8,000
4,973 3,000
(Niðurl. í næsta bl.).
þorlákshafnannálið á aljfingi 1875.
(Framh.). Því næst kemur þingmað-
ur þessi með orð Fórðar sál. Svein-
bjarnarsonar á alþingi 1845, «að þor-
Gákshöfn lægi í 5 mílna fjarlægð frá
«Reykjavík, en 1 mílu frá Eyrarbakka,
«að yfir stórferjuvatnsfalll væri að fara,
«og eigi væri nein sveit nærri, nenia
«hinn sáraumi Selvogshreppur og Öl-
«fussveitin, bverrar innbúar sumarlangt
«hafa næstum daglegan samgang við
«Reykjavík» — og býr til úr þeim, að
verziun í þorlákshöfn «varla geti komið
nema fáum sáraumum bændum að not-
um». Þ. S. sagði aldrei, að Ölfushr.
væri sáraumur, og þótt hann heíði
verið það 1845, sem ekki var, er ekki
sjálfsagt fyrir það, að sje svo nú, 30
árum síðar, enda fer fjarri því. Fá- ■
menna kalla og fæstir hrepp með
lOObændum í, svo sem nú er í Ölv-
eshrepp, og mun óhætt að fullyrða,
að verzlun þeirra nemi 40000 krónum
á ári. Að eigi sjeu fleiri sveiiir en
Selv. og Ölv. nærri þorlákshöfn er eigi
rjett; I>. S. segir sjálfur á tilvítnuðum
slað, að Þorlákshöfn sje 1 mílu frá
Eyrarbakka, en Eyrarb. er í Stokks-
eyrarhreppi. Eina milu er ekki vant
að kalla rnikla Ijarlægð hjer á iandi og
má því naumast telja Stokkseyrarhrepp
og yfir höfuð Flóahreppana fjarlæga
þorlákshöfn. Vjer skyldum sjá hversu
tjarlægir þeir yrðu |>orlákshöfn, ef þeir
gætu sótt þangað kornbyrgðir fyrir
heimili sín, þegar kornlaust er á Eyr-
arbakka. Þar að auki væri það mikill
33
, tíma- og kostnaðar-sparnaður bæði
fyrir Grafningshrepp og Grímsneshrepp
að sækja verzlun til Þorlákshafnar, og
í þessum sveitum meiga þó valla telj-
ast að eins fáir sár-aumir bændur,
sem óhætt sje að neita um rjettindi
þau, sem allir Árnesingar eiga heimt-
ingu á. Þingmaðurinn (E. K.) heldur
enn fremur að verzlunarstaður ( Þor-
lákshöfn geti ekki þriíist, ug þess
vegna ekki heldur aukið verzlunar-
keppni hjer austan-fjalls. Þetta er
alveg rangt álitið, því þessar 4 ný-
nefndu sveitir einar (Selv., Ölfus.,
Grafn. og Grímsn.) verzla ugglaust
með frá 100 til 200 þúsundir króna
árlega, og þær eiga allar óefað lang-
hægast með, að sækja verzlun sina til
Þorl.hafnar, og þegar þess er uin leið