Ísafold - 05.05.1877, Page 1

Ritstjóri:
Bjöbn Jónsson, cand. phil.
Skrifstofa: í Doktors-húsi.
Prentsmiðja: Einars pórð-
arsonar.
Isafold.
Árgangurinn, 32 arkir, kost-
ar hjer á landi 3 kr., er
greiðist í kauptíð; erlendis
4 kr., stök blöð 15 aura.
Sölulaun: 7. hvert expl.
Auglýsingar kosta 8a.línan
með venjul. meginmálsletri.
IV io*
Reyltjavík, laugardaginn 5. maímán.
ÍMÍ.
Auslræna málið.
(Eptir frjettaritara ísafoldar í Englandi,
meistara Eirík JVlagnússon).
Nú er þá þar að komið, sem lengi
lieíir við legið, að Rússar liafa hafið
herferð á hendur Tyrkjum, og er her
þeirra þessa daga að fara suður yfir
Pruth.
|>egar þrályndi Tyrkja hafði ónýtt
allar tillögur stórveldafundarins í Mikla-
garði, af þeirri aðalástæðu, að þær gengju
of nærri tign og ríkisrjetti keisaradæm-
isins, fóru erindsrekar stórveldanna heim
aptur við svo búið. En nokkru síðar
sendi stjórn Rússa Ignatieff hershöfð-
ingja, er í mörg ár hefir verið sendi-
herra þeirra í Miklagarði, með nýjum
erindum til stórveldanna, í því skini,
að fá samtökum komið á með þeim til
þess, að þröngva Tyrkjum til að bæta
hag kristinna þegna sinna. 1 þessum
samningum þótti stjórn Englendinga
næsta treg til öruggra undirtekta, og
var orð á því gjört, að henni þætti
frumvarp Rússa til samkomulags-skjals-
ins of berort og einart. fað gekkþví
lengi milli Englendinga og Rússa að
koma nógu mjúku sniði á málið á skjal-
inu. En þó vannst þrekvirkið að lok-
um, og var sáttmálsbók (Protokol) þessi
undirskrifuð af stórveldum Norðurálf-
unnar 31. marz. Flestum þótti hún
æði linlega orðuð, en það þótti þó kyn-
legast, að utanríkisráðherrann hér, Der-
by lávarður, bætti þeirri klausu við
skjalið eptir undirskriptina, að skyldi
stjórn Tyrkja ekki þekkjast protokolinn,
þá skyldi stjórn hennar brezku hátign-
ar, drottningarinnar, vera laus allra
mála, og óbundin við atkvæði hans.
Sendiherra Rússa bætti og við eptir-
skript eptir sitt nafn, sama efnis, í um-
boði Rússa keisara, en í öðrum skiln-
ingi en Derby lávarður. Derby lávarð-
ur vildi ekki binda hendur stjórnar-
innar til annara stórræða en ráðlegg-
iuga og örfana. En hjá Schuwaloff
bjó undir, að áskilja Rússum óbeinlínis
fullt sjálfræði að gjöra hvað þeim gott
þætti, ef ráðleggingar og örfanir yrðu
að vettugi hafðar eystra.
Nú hefir stjórn soldáns svarað pro-
tokoi þessum all-reið og í hörðurn orð-
um. Hún furðar sig á því, að sór-
veldin skuli hafa færzt það í fang, að
semja slíkt skjal, án þess að kveðja
sig til ráða. Með því hafi stórveldin
misboðið virðingu ríkisins og sjálf-
stjórnarrjetti þess. f>ó að prótokoll
þessi gjöri ráð fyrir, að hið «Háa Port»
hafi lofað að bæta hag kristinna þegna
sinna, þá sje það ekki satt; því liafi
aldrei verið lofað. J>eir geti ekki átt
kröfu á neinum rjettarbótum umfram
aðra þegna ríkisins, en það sje sjálf-
sagt, að þeir njóti alls þess rjettar, er
þeim beri á möts við aðra þegna.
Stjórnin sje neydd til þess að hrinda
á bug öllum tillögum, er miði að því,
að telja upp misrjetti og koma á úlfúð
rnilli ýmissa hluta þjóðarinnar. Og þar
sem prótokoll kveði á, að stórveldin
muni líta vandlega eptir, hverra ráða
verði leitað, og hvernig þeim ráðum
verði komið fram til þess að bæta hag
kristinna manna í ríkinu samkvæmt
loforði Tyrkjastjórnar, þá sje einsýnt,
að stjórnin hafi algildan lögrjett til að
mótmæla honurn, o. s. frv. Skjalið fer
beizkum orðum um undirróður og æs-
ingar Rússa meðal hinna kristnu þegna
soldáns, og segir að þeir (Rússar) beri
alla ábyrgðina fyrir meðferðina, er þessir
þegnar hafi orðið fyrir, en stjórnin í
Miklagarði enga.
Prótokollinn gat ekki fengið verri
útreið en þetta, og stjórn Tyrkja gat
með engu móti betur sannað, hvers af
henni var að vænta. Rússar eru því
nú einráðir um aðfarir sínar viðTyrki,
og þær eru þegar byrjaðar með her-
hlaupi á hendur þeim, og enaa varla
hjeðan af í því að þeir kyssist. Margir
ætla, og enn fleiri óska, að þetta verði
dómsdagur hinnar ranglátu stjórnar
Tyrkja í Norðurálfunni. En hins biðja
fáir, að Rússar setist þar að stóli, er
Tyrkinn veltur úr. Stórtíðínda úr þess-
ari herferð verður varla að vænta fyr
en eptir mánuð; því her Rússa á langa
leið fyrir liöndum og flarska örðuga,
áður en komið er suður um fjall (Bal-
kan), og fyr en þar er komið, slær varla
í stórbardaga.
J>að þykir gegna einhverju meiru
en stórtíðindum, að Bismarck fursti
hefir fengið brottfararleyfi hjá keisara
Villijálmi frá kansellera- og ráðgjafa-
störfum, þangað til í ágúst komanda.
Heilsuhnignun er borin fyrir. En þó
líklegt sje að furstinn sje farinn að bila,
er hann er maður hniginn, þykir mönn-
um ei að síður Ieyfi þetta undarlegt
nú, er’ótíö gengur í garð, sem enginn
fær sjeð, hvar enda muni. pjóðverjum
líkar þetta stórilla, og þykir furstinn
aldrei liafa mátt síður missa sín frá
stjórnarstýrinu en nú, því að þegar
vanda ber að höndum í Norðurálfunni,
þykir þeim hans forsjá megi eins við
hlíta en einskis annars. þ>eim þykir
það ills viti, þó ckkert kunni undir að
liggja, að Frakkar, ítalir og Rússar
urðu samtaka um það, er Lundúna-
prótokollinn, er eg hefi minnzt á áður,
var sendur til Miklagarðs, að krefja
Tyrki svars innan ákveðins dags. Hin
stórveldin færðust undan því, að gjöra
Tyrkjum slíka kvöð. þ>ykir þjjóðverjum
því þetta tiltæki vottur þess, að undir
kunna að búa hersamningur milli Rússa,
Frakka og ítala. í sjálfu sjerþarfþað
þó ekki að vera annað en þýzk «get-
gáta», en J>jóðverjar eru allra manna
mestir getgátumenn. J’ó er svo vjelt
um mál þeirra við Frakka, að engan
þarf að furða, þótt þeir líti á afskipti
Frakka af stjórnarmálum utanríkis
fremur með grun en greind.
Viðbætir. — Um leið og eg afhendi
þetta brjef póstinum, bæti eg við yfir-
liti yfir síðustu tíðindi. Herbúnaður
er mikill á báðar hendur, Rússa og
Tyrkja. En Tyrkir eiga nú í mörg fleiri
horn að líta en í hornið þar sem«bangsi»
situr, því enn er uppreistin í Herze-
gowina og Bosnia ókæfð; slitið upp úr
friðarsamningunum við Montenegro,
uppreistarviðbúnaður í J>essaliu, Epirus
og áKrít.herútboðíGrikklandi og 60,000
vígra karla kvaddir undir gumfána, og,
til að hrokafylla mælir tyrkneskrar fyr-
irmununar og afdæmingar búast nú
Persar til styrjaldar við trúarbræður
sína til að skera úr löngum landa-
merkj aþrætum,er verið hafa milli konungs
Persa og soldáns Tyrkja; og Austur-
ríki safnar miklu liði á landamærum
Bosníu. J>að er eitthvað meira en svari
mannlegri glámskyggni, að vilja heldur
draga þenna óskapa-dóm yfir ríkið, en
bæta kristnum mönnum ónefnanlegrar
svívirðingar og hengja fáeina tyrkneska
morðingja. Hefðu Tyrkir gengið fús-
lega að þeim kosti, þá hefðu þeir nú
lifað við langar friðarvonir undir vernd-
arvæng stórvelda Norðurálfunnar. það
er bágt að sjá, að annað bíði ríkisins
nú en sögunnar refsidómur: eyðing
hins rangláta og uppreist hins rang-
lætta. Cambridge, 17. apr. 1877.
E. M.
Hin nýju laxalög og laxveiðarnar.
Eptir H. Th. A. Thomsen.
Lögin um friðun á laxi, sem komu
út 11. maí 1876, og eru viðauki við
Jónsbókar landsleigubálk 56.kap., verða
þinglesin í sumar og öðlast um leið
gildi. J>au saman standa af 9 grein-
um, og eru með þeim gerðar ýmsar
breytingar á ákvörðunum Jónsbókar.
Látum oss nú skoða hverja grein fyrir
sig, og athuga, hvaða gagn má af henni
leiða og hvaða áhrif hún mun hafa á