Ísafold - 26.05.1877, Page 1
Ritstjóri:
Bjöen Jónsson, cand. phil.
Skrifstofa: í Doktors-húsi.
Prentsmiðja: Einars pórð-
arsonar.
IV 11*
Árgangurinn, 32 arkir, kost-
ar hjer á landi 3 kr., er
greiðist í kauptíð; erlendis
4 kr., stök blöð 15 aura.
Sölulaun: 7. hvert expl.
Auglýsingar kosta 8a.línan
með 'venjul. meginmálsletri.
Reyltjavík, laugardaginn 26. maímán.
1«W.
Ilin nýju laxalög og laxveiðarnar.
Iíptir H. Th. A. Thomsen.
(Niðurl.). Eg heldþvíað það sje galli á
hinum nýju laxalögum, að eigi er i
þeim til tekinn viss tími á viku hverri þá er
eigi megi veiða, eins og gert er á Eng-
landi (hvort það er einnig gjört í Nor-
egi, man eg eigi). Sömuleiðis álít eg,
að það hefði verið heppilegra að á-
kveða lengd heldur en ummál, þar eð
það bæði er hægra í tljótu bragði að
sjá lengd laxins en digurð, og ummál
hrygnunnar er breytilegt, eptir því hvort
i henni eru hrogn eða eigi, og eptir
því hve mjög þau eru vaxin. Eins og
lögin nú eru, leyfa þau að veiða unga
hrygnu, sem er hrognfull, ef hún hefir
hið ákveðna ummál, en hængnum verða
menn að sleppa af því að hann er
grennri.
Sjöunda, áttunda og niunda grein
ákveða refsingar, og eru þær sjálfsagt
nauðsynlegar t þess konar lögum, en
eigi skal eg fara orðum um það, hverj-
ar refsingar eða hve miklar hjer mættu
bezt við eiga.
Þá er nú eptir önnur grein laganna,
og kveður fyrri hluti hennar svo á, að
xenginn má leggja net eða garða eða
aðrar fastar veiðivjelar lengra en út í
miðja á, pá vatn er minnst; enda sje
eigi vatn dýpst par sem net, garður
eða veiðivjel liggur». Nú á maður þá
að fara að veiða laxinn þar er grunnt
er, og má eigi lengur leggja net sín
þar sem dýpst er; hefir það þó víst
tíðkazt hingað til, og er verulegt skil-
yrði fyrir því, að veiðin borgi fyrir-
höfn og tilkostnað.
Mönnum mun víst gefa á að líta, þá
er afleiðingar þessarar ákvörðunar fara
að sýna sig, ef henni verður fvlgt; eg
vil eigi ráðast f að tala um þær. Ef
ákvörðunin væri þannig, að þar sem svo
er ástatt, að sá hluti árinnar, er veiði-
vjelar eru í lagðar, er eigi helm-
ingur af breidd árinnar allrar, þar
megi eigi þvergirða hið dýpsta, heldur
skuli einn tíundi hluti þess vera ógirt-
ur, þá væri hún sanngjarnleg, en þar
sem nú grein þessi bannar alla veiði
þar sem dýpst er, þá er opt svo ástatt,
að eigi er hægt að veiða neitt með því
móti. Síðari hluti greinarinnar segir,
að «renniá í fleiri kvíslnm, þá má eng-
inn þvergirða eina þeirra, nema meiri
sje fiskiför f annari, enda eigi engir
aðrir veiði ( kvísl þeirri, sem þvergirt
er». Af þessum orðum virðist það
Ijóst, að bann það móti þvergirðingum
er stendur í fyrri hluta greinarinnar,
sje með þeim af numið til þess að
skerða eigi veiði þess manns, er einn
á veiði í einhverri á, en það má og skilja
þau svo, að hvernig sem ástatt er,
megi eigi þvergirða nema eina kvisl
hverrar ár. Ef nú sá maður, er veiði
á f einni kvísl, eykur veiði sina með
því sjálfur að ala upp laxa, eða með
öðrum ráðum , er menn enn eigi
kunna hjer á landi, svo að þá verði
meiri veiði í þeirri kvísl en hinum,
þá má hann eptir þessum laxalögum
eigi lengur þvergirða kvíslina. Ef
veiðivjelar hans eru betri og hagan-
legri en i hinum kvislunum og veiði
hans því verður meiri en hinna, þá
má hann heldur eigi þvergirða, þvi
varla mun þá auðvelt að færa sönnur
fyrir því, að meiri lax gangi í hinar
kvislirnar, og það er þó skilyrðið tyrir
því, að mega veiða með þvergirðing-
um. Renni nú á í tveim kvíslum og
standi nú svo á, að einn maður eigi
alla veiðina, t. d. f vestari kvíslinni
og annar maður alla veiðina í hinni
eystri, þá má eptir lögunum að eins
annar þeirra þvergirða sína kvísl, og
það sá, er minni veiði hefir. Nú
verður engin hvöt til fyrir þann, er
rjett hefir til að þvergirða sína kvísl,
til þess að bæta eða auka veiði sína,
þvi þá missir hann þvergirðingarrjett-
inn, og um leið er honum það af-
skorið, að hafa nokkurn ábata af
veiði sinni (þá er hann sekur við
ákvörðunina í hinni fyrstu setningu
greinarinnar), því eigi er unnt að
viðhafa þvergirðingar nema ( grunn-
um ám, og bannið við því, að setja
veiðivjelar, þar sem dýpst er, er þá
einnig bann við þvf að gera sjer veið-
ina arðsama. Að endingu vil eg íhuga,
hvaða áhrif hin nýju laxalög munu hafa
á laxveiðina í Elliðaánum, er einn mað-
ur á, með því að jarðir þær, er að án-
um liggja, hafa á löglegan hátt misst
sinn hluta af henni; hafa þar um lang-
an aldur verið hafðar þvergiiðingar við
veiðina í báðum kvíslunum, sumpart
með kistum og sumpart með pollum,
og með þvf að hleypa valninu úr einni
kvíslinni í aðra, og verður það eigi gert
nema ineð þvergirðingum. Þessi þver-
girðingarjettur hefir verið staðfestur
með hæstarjettardómi 26. febr. 1875,
og veiðin i ánum fer allt af vaxandi,
sakir þess, að eigandinn hefir nú í 16
ár allt af sleppt því, er veiddist einn
dag vikunnar, þó sumir hafi kallað það
sjervizku Og heimsku. 011 laxveiði-
aðferð f þessum ám öðruvísi en með
þvergirðingum og hleypum er til einskis
nýt, sakir þess, að vatnsmegnið er svo
41
lítið, og megi maður eigi brúka drátt-
arnet eða lagnet þar sem dýpst er, þá
er tekið fyrir alla veiði þar. Ef nú
þessi lög kollvarpa þessum sjerstöku
rjettindum, að því er við kemur Elliða-
ánum, þá er það hið sama og innleitt
væri það rjettarástand, að alþingi gœti
með löggjafarvaldi sínu slcipt eignum
í tvennt eða prennt eða tekið pœr
frá eigandanum án pess að bœta hon-
um nokkru. Óvissa sú, er af þessu
mundi leiða, hlyti að verða kvíðvænleg
fyrir hvern jarðeiganda á íslandi, og
mjög fella jarðeignir f verði, og er
það þó eigi of hátt áður. f>að er nú
sjálfsagt eigi tilgangur alþingis, að
laka eignir af mönnum eða af nema
gömul rjettindi skaðabótalaust, en eins
og hjer stendur á, þá eru laxalögin
ógreinileg og óskiljanleg, og allt verð-
ur undir því komið, hvernig dómstól-
arnir skilja þau, og er það mjög ó-
þægilegt og kostnaðarsamt að leita
þeirra úrskurðar.
Jeg vil hjer eigi tala um það, er
sagt hefir verið um mál þetta í báðum
málstofum alþingis, eða það, hve fljótt
þingið var með það, því að það er nú
þegar fyrir almennings augum í þing-
tíðindunum 1875; hitt þykir mjer við
eiga, að vekja athygli manna á því,
hverjum framförum laxveiði hefir náð
á íslandi; a ð hún enn eigi er komin
á það stig, sem hún ætti skilið eptir
ábata þeim, er af henni má hafa, það
er að segja, að hún er eigi svo mikið
stunduð, sem hún verðskuldar; a ð hin
mikla veiði á hinum síðustu árum
Ijóslega sýnir, að eigi er of mikið að
gjört um laxveiðina; a ð það því eigi
er mjög nauðsynlegt, að takmarka
laxalög þau, er hingað til hafa í gildi
verið, með því að þess konar takmark-
anir fremur tálma framförum lax-
veiðinnar en auka þær, og er það
skaði, bæði fyrir einslaka menn og
landið allt í heild sinni; a ð öllum er
auðsætt, að mjög er vandasamt að
gefa hentug lög um tilhögun og stærð
veiðivjelanna, með þvf að veiðivötn og
ár eru hver annari svo ólíkar; a ð það,
sem einkum er áriðandi, er, að vernda
hinn eins eða tveggja eða þriggja ára
gamla unglax, er liggur f ám og vötn-
um, og eigi getur tekið öðrum eins
framförum þar, eins og sá laxinn, er
til sjóar hefir leitað, og loksins, a ð
mest af öllu ríður á, að hafa friðun-
artíma bœði á ári hverju og viku
hverri, og hefir reynslan kennt mjer,
að þetta eitt er nóg til þess, eigi að
eins að við halda laxveiðinni, heldur