Ísafold - 23.06.1877, Page 1

IV13.
Isafold.
Nokkrar athugasemdir um skattamálið.
Eptir Jakob Guðmundsson.
J>ó að álit og uppástungur hinnar
svo nefndu skattamálsnefndar hafi ver-
ið sent einstöku embættismönnum, og
aðalágrip þess hafi komið fyrir almenn-
ings sjónir í blöðunum, þá munu allt
of fáir landsmenn hafa lesið það og í-
hugað rækilega, og mundi þó varla
veita af, að sem flestir af hinum greind-
ari landsmönnum hugleiddu þetta vanda-
mál sem ítarlegast, og segðu um það
álit sitt, áður en því verður ráðið til
lykta af alþingi og konungi.
Hið umgetna skattamálsnefndar-álit
hefir nú, eins og við var að búast, fengið
misjafna dóma af hinum fáu mönnum,
sem sagt hafa um það álit sitt; en mest
kveður að athugasemdum Arnljótar
prests Olafssonar, því bæði eru þær
fjölorðastar og einnig fara þær i gagn-
stæðasta átt við nefndarálitið.
Jeg ætla að gjöra mætti langtum
fleiri atliugasemdir við álit skatta-
málsnefndarinnar heldur en Arnljótur
prestur hefir gjört, og má ske líka
þaðan af fleiri athuganir við athuga-
semdir hans— því það er ætíð hægra,
einkum fyrir meinhaga menn og stirð-
virka, að sjá misfellurnar, heldur en að
fella svo vel í, að ekki verði að fundið.
Jeg þykist hvorki hafa næga glögg-
skyggni nje nógan tíma til að tína
saman alla þá ágalla, sem vera kunna
á nefndarálitinu og athugasemdum Arn-
ljótar prests, og ræðst jeg þess vegna
Höfrungshlaup.
(Framh.). Hvernig eigum við feðg-
inin að fara að umbuna yður annað
eins og þetta?“ — ..J>að skal jeg segja
yður þegar við erum komnir á enskar
slóðir11 svaraði hinn ungi skipstjóri.
Jenny horfði framan í hann snöggvast,
eins og hún skildi ekki hvað hann ætti
við, en leit síðan undan, og stukku henni
tár. Síðan hvarf hún inn í káetuna sína.
James Playfair hafði verið að vona,
að hin unga mær mundi ekki verða
neins áskynja um hinn mikla voða, sem
faðir hennar var í staddur, fyr en hann
væri úr allri hættu, en fyrir ógætni eins
af hásetunum varð hún vísari hins sanna
síðasta daginn. Svarið frá stjórninni
í Richmond hafði komið kvöldið áður
með hraðboða, sem hafði hleypt gegn-
um umsátarherinn inn í borgina. J>að
var dauðadómur yfir Jónatan Hallibourt,
og skyldi skjóta hann snemma morg-
pns daginn eptir. Höfðu þessi tíðindi
borizt út um borgina á svipstundu og
einn af hásetunum af „Höfrungi“ kom
með þau út á skipið. Hann sagði svo
skipstjóra frjettimar, en varaði sig ekki
Reykjavik, laugardaginn 23. júnimán.
ekki i svo mikið, en leyfi mjer að eins
að benda á fátt eitt.
pað er að mínu áliti einn aðal-ágalli,
sem er sameiginlegur bæði nefndarálit-
inu og hinum arnljózku athugasemd-
um; og þessi aðal-ágalli er sá, að hvorki
nefndin* nje Amljótur prestur hafa
tekið til greina nema eitt atriði skatta-
málsins, sem sje það, að breyta hinum
núverandi manntalsbókargjöldum í einn
skatt til landssjóðsins, sem borgist að
því leyti verzlunartollar, húsaskattar,
tekjuskattar, afgjald umboðsjarða ogfl.
ekki tilvinnst; — eptir uppástungu nefnd-
arinnar — með einnar álnar skatti á hvert
hundrað bæði í jörðum og lausafje, en
eptir uppástungu Arnljótar prests með
með 50 aura ábúðarskatti á hvert hundr-
að af ábúanda, og jafnháum tekjuskatti
á hvert hundrað af jarðeiganda (sem
er tekjuskattur af leigum og land-
skuldum).
Hvað sem nú öllum öðrum annmörk-
um á þessum uppástungum líður, þá
get jeg ekki betur sjeð, en að það sje
hneykslanleg ósamkvæmni, þegar auk
hreppasjóðá, sýslusjóða og amtssjóða
búið er að stofna einn landssjóð, sem
eptir hugmynd sinni á að annast allar
menntunarstofnanir og embættisfærslu
í landinu, auk margra annara stofnana,
*) Nefnclin hefir mdske sjer til afsökunar, að stjórn-
in hafi ekki lagt annað verkefni fyrir hana, en breyt-
ingu manntalsbókargjaldanna. En átti hún ekki samt
að taka það fram, að brýna nauðsyn bæri til að taka
fyrir allt skattamálið i heild sinni, samhljóða skoð-
un almennings og alþingis síðan fyrst var farið að
tala um breytingu skattalaganna ?
á því, að Jenny var stödd svo nærri, að
hún heyrði hvað hann sagði. Hún hljóð-
aði upp yfir sig og fjell í óvit niður á
þilfarið. Bar skipstjóri hana ofan í ká-
etuna og fór að stumra yfir henni.
Loks raknaði hún við, eptir langa mæðu.
Skipstjóri gjörði henni bendingu um
að hafa ekki hátt og stilla sig, og þeg-
ar hann sá, að hún var farin að hress-
ast nokkuð, laut hann ofan að henni
og hvíslaði að henni þessu: „Að tveim
stundum liðnum skal hann faðir yðar
vera hingað kominn til yðar, að mjer
heilum og lifandi“. Siðan gekk hann
út og sagði við sjálfan sig: „Nú má til
að frelsa hann, hvað sem það kostar,
og þó það væri líf mitt og allra skip-
verja“.
Loks var lausnarstundin komin. Síð-
ustu bómullarsekkjunum hafði verið
troðið niður í lestina þá um morgun-
inn, og kolastíurnar voru fullar. Að
tveim stundum liðnum átti skipið að
ljetta. Skipstjóri var búinn að færa
það út af höfninni út á lægið fyrir
framan. Flæðurin varkl. nlu um kvöldið
og þá átti að leggja af stað.
pegar Japies Playfair skildi við Jenny,
49
sem ætlazt er til að komist á smám-
saman, þjóðinni til framfara, að þá skuli
ekki jafnframt vera breytt tekjustofni
allra þeirra opinberu gjalda, til em-
bættislauna og annars, sem verið hafa,
og hljóta að viðhaldast framvegis, og
sömuleiðis gjaldmátanum, sem menn
hafa þegar lengi fundið til að verið
hefir ósanngjarn; eða vissi ekki skatta-
málsnefndin, að það er eins langt síð-
an að farið var að tala um, hver nauð-
syn væri á að setja presta á föst laun
og losa þá við alla tollheimtu af sóknar-
bændum sínum, sem lengi hefir þótt
svo ósamkvæm stöðu þeirra, eins og
um það að af nema manntalsbókar-
gjöldin; eða hvaða ástæðu gat nefndin
fundið fyrir þvi, að af nema konungs-
tiund fremur en prests og kirkjutiund-
ir, þar sem allar þessar tíundir hafa verið
byggðar á sama grundvelli, — fátækra-
tíundarinnar hefir lítið gætt síðan auka-
útsvörin komust á — og hvaða ástæða
er fyrir þvi að af nema fremur skatt-
inn en offrið? eða er það ekki furða,
að Arnljótur prestur, sem vill af nema
alla lausaíjártiund, og hefir fært fyrir
því, að mínu áliti, svo gildar og góðar
ástæður, samkvæmt sinni 6. skattgjalds-
reglu, skuli ekki minnast á það, hvernig
bæta skuli prestum og kirkjum lausa-
fjártíundarmissirinn.
Jeg get ekki annað ætlað, en að
bæði nefndin og Arnljótur prestur sjeu
mjer samdóma um, að það eigi ekki
betur við stöðu presta en annara embætt-
ismanna, að freistast til, sjálfum sjer í
var klukkan að slá sjö. Var því eigi
til setunnar boðið lengur. Enginn skip-
verja vissi hvað í efni var, utan þau
þrjú, Jenny, Crockston og skipstjóri
sjálfur; virtist honum nú ómissandi að
segja stýrimanninum frá öllu leyndar-
málinu, og gjörði það undir eins. Stýri-
maður var boðinn og búinn til að styðja
fyrirætlan skipstjóra af fremsta megni.
Skipstjóri bað hann fyrir að spara
eigi eldinn undir kötlunum. „Við höf-
um eigi nema eitt akkeri úti“, mælti
hann. „Undir eins og klukkan er búin
að slá níu, höggvum við akkerisstreng-
inn og rjúkum af stað“.— „Sjálfsagt11!
— „Látið setja skriðljós í hásiglutopp-
inn. Nóttin er dimm, og það ætlar að
fara að gera þoku; við megum ekki
eiga á hættu að villast þegar við kom-
um aptur úr landi á bátnum. Og hring-
ið þjer líka til vonar og vara skips-
bjöllunni11. — „pað skal allt verða gjört
öldungis eins og þjer mælið fyrir, herra
skipstjóri“ mælti stýrimaður. — „Og lát-
ið nú losa hátinn“ bætti skipstjóri við,
„og skipið hann beztu hásetunum; jeg
ætla undir eins af stað upp að Hvítu-
brú. Jeg bið yður fyrir hana Jenny