Ísafold - 10.07.1877, Blaðsíða 1

r
Reykjavík, [jriðjudaginn 10. júlimán.
1877.
======»
Frá íslendingum i Vesturheimi. Fyrir
IV16.
Wærsvsitamonn geta vitjað „ísafoldar“
í apótekinu.
'k&T Almanak J>jóðvinaQelagsins 1878
er til sðlu á skrifstofu „ísafoldar“.
Læknaskólinn. Fimmta grein i reglu-
gjörð fyrir læknaskólann í Reykjavík
er þannig:
„Bæði forstöðumaður læknaskólans og
,.hinir kennararnir skulu hafa nákvæmt
„eptirlit með siðferði lærisveina. Gjöri
„lærisveinar sig seka í ofnautn áfengra
...drykkja eða annari óreglu, skal for-
„stöðumaður áminna þá alvarlega, og
,,ef slík áminning hefir verið ítrekuð
,.þ r i s var sinn um, en orðið árangurs-
„laus, skal þeim, sem í hlut á, vísað’burt
„úr skólanum.
Að þetta sje góð og nytsöm ákvörð-
un, getur engum blandast hugur um;
því sje það í hverri stöðu lífsins skað-
legt og svívirðilegt, að vera drykkjumað-
ur, þá er það í læknastjettinni beinlínis
háskalegt — En til hvers er þessiákvörð-
un, efhenni er ekki fylgt? — Og er henni
þá fylgt í læknaskólanum nú sem stend-
ur? Vjer höfum heyrt, að þar sje nú
lærisveinn, sem, áður en reglugjörðin
kom út, gjörði sig svo stórlega sekan í
drykkjuskap, að kennarar skólans vís-
uðu honum burt úr skólanum um stundar-
sakir; en fyrir mildilega tilhlutun
stiptsyfirvaldanna urðu þeir að taka við
honum aptur. Vjer þykjumst enn frem-
ur hafa sannspurt, að sí ð an reglugjörð-
in kom út hafi þessi sami lærisveinn
verið áminntur alvarlega þrisvarsinn-
Um hraðritun.
Eptir
jporleif Jónsaon,
cand. philos.
Svo sem mörgum mun kunnugt orðið
á brjefi landshöfðingja til mín í Stjórnar-
tíð. B 16, 1876, hefir komið til máls, að
'fara að kenna hjer hraðritun, í því skyni,
að tekin yrðiupp hjerálandi sem ann-
arstaðar sá siður, að hraðrita það sem
talað er á lögþingum og öðrum merk-
um mannfundum, orð fyrir orð, i stað
þess að láta sjer nægja misjafnlega á-
reiðanlegt hrafl af ræðunum, svo sem
tíunda part af því sem talað hefir ver-
ið. Virðist mjer því eigi óþarft eða
illa til fallið, að reyna til að gefa al-
menningi dálitla hugmynd um áminnsta
íþrótt.
Hraðritun (Stenograþhie) erí raun
rjettri engan veginn nýfundin íþrótt,
Sem flestir munu ímynda sjer; en svo
er og farið um margar merkisuppgötv-
um fyrir drykkjuskap, hafi samt sem
áður ekki látið skipazt, heldur sjezt í
fjórða skipti drukkinn á strætum bæj-
arins. Samkvæmt þeirri grein reglu-
gjörðarinnar, sem að framan er til greind,
virtist nú liggja beint við, að honum
yrði vísað burt úr skólanum; en þótt
nokkur tímisje síðan liðinn, höfumvjer
ekki heyrt þess getið, að enn sje farið
að framkvæma það, heldur hafa menn
þvert á móti í flimtingi þá ótrúlegu
sögu, að sjálfur forstöðumaður lækna-
skólans hafi orðið til þess að mýkja
þetta mál í augum stiptsyfirvaldanna,
og honum og þeim hafi ekki þótt gust-
uk að vlsa honum burt, úr því hann
væri búinn að vera þar svo lengi. —
En ekki er allt búið enn. Fyrir fám
dögum síðan sáum vjer sjálfir þennan
sama lærisvein ganga um kveld heim
til sín mjög drukkinn, — og af
þessu vita báðir undirkennarar
læknaskólans, eptir því sem oss
hefir borizt, — en hitt höfum vjer líka
heyrt, að þeir ekki hafi enn með einu
orði hreift þessu fimmta broti læri-
sveinsins. — fokkaleg er sagan, pilt-
ar! og vel er að verið, þegar stiptsyfir-
völdin, forstöðumaður skólans og báðir
kennararhans fylgjast svona trúlegaað
í að brjóta reglugjörðina strax á fyrsta
ári. Er ekki betra, að nema hana úr
gildi sem fyrst, en að hún valdi slíku
hneixli í augum allra, sem ekki stend-
ur á sama, hvort læknaskólinn heldur
sóma sínum og trausti eða ekki?
x -)- y -j- z.
anir vorra tíma, sem kallaðar eru spán-
nýjar. Ritmálið var eigi óðara upp
fundið í fornöld en farið var leita ráða
til að rita með sem mestum tímasparn-
aði og á sem einfaldastan hátt. þ>etta
lýsir sjeríhinum gömlu stafrofum. þ>au
voru ávallt að verða óbreyttari og ein-
faldari, eptir því sem tímar liðu fram.
'pettakemur sjer ílagi fram hjá Grikkj-
um; þeir taka, þegar fram í sækir, að
sleppa úr bókstöfum og setja í staðinn
lárjett stryk yfir mitt orðið. Rómverj-
ar byrja á því að nota bönd eða skamm-
stafanir (siglae, litterae singulae); þeir
hafa eigi einungis á minnismerkjum,
peningum og medalíum, heldur og í
vanalegu megin-máli að eins upphafs-
stafina fyrir heil orð t. d. R. P. = res
þublica, ETFSJ = ex testamento jieri
sibi jussit, o. s. frv. Menn ætla og að
Forn-Egyptar og Fönikíumenn hafinot-
að eins konar hraðritun. Gyðingar hafa
og auðsjáanlega haft hugmynd um
hraðritun, þar sem þeir rituðu að eins |
61
rúmum mánuði lagði jeg af stað frá
borginni Minneapolis í ríkinu Minne-
sota í Norður-Ameríku, og kom hingað
til Reykjavíkur með skipinu „Snow-
doun“ 30. f. m. Mörgum mun forvitni
á að heyra frjettir frá Ameríku, eink-
um hvernig löndum vorum líði, sem
fluttu af landi burt í fyrra sumar, og
reistu byggð í Nýja-íslandi. Mönnum
er kunnugt af fyrri brjefum mfnum,
hversu skæð sótt dundi yfir nýlenduna
í vetur og kippti burt nálægt 100 manns;
enn fremur um framkvæmdir og fram-
fara-tilraunir landa, þegar bólunni tók
að ljetta af. Nú er komin á reglu-
bundin nýlendustjórn, með staðfestingu
yfirstjórnarinnar í Kanada. í þing-
ráði sitja: Sigtryggur Jónasson, Jón
Bergvinsson af austurlandi, Bjarni
Bjarnason frá Daðastöðum í Skaga-
firði, Bjöm Jónsson, bróðir Kristjáns
heitins skálds, og Jóhann Briem. Allir
þessir, nema Sigtryggur, sem er þing-
ráðsstjóri, eru byggðarstjórar, nfl.: Jón
í Mikleyjarbyggð, Bjarni í Árnessbygð,
Björn í Víðirnessbyggð og Jóhann
Briem í Fljótsbyggð.
Blaðið „Framfari“ var um það leyti
að koma, út þegar jeg lagði af stað
25. maí. Sigtryggur Jónasson er rit-
stjóri þess. í vor, eptir að tók að
hlýna (í marz), hefir það verið helzta
iðja landa, að höggva skóg, ryðja lönd
sín og koma sjer upp betri húsum en
þau hreysi voru, sem þeir höfðu í að
búa í vetur. Hús reisa menn almenn-
samhljóðana, en slepptu öllum hljóðstöf-
um, og í Davíðssálmum (45, 2.) virðist
vera greinileg bending um, að á dögum
höfundar sálmanna hafi penninn geng-
ið eins hratt og orðið, þar stendur;
„Túnga mín er (eins og) penni ágæts
ritara11.
En þó er það eigi fullsannað enn,
að þekkzt hafi svo fullkomið og einhlítt
ritmál, sem það, er vjer skiljum við hrað-
ritun, fyr en á dögum Forn-Grikkja.
Hjá þessari miklu menntaþjóð var í-
þróttþessi um höndhöfð meira en fjór-
um öldum fyrir Kristsburð. Menn vita
með vissu af sögunni, að hinn ágæti
herforingl og söguritari Xenofon (dó
um 360 f. Kr.) og Plató heimspeking-
ur, (f. 429 og d. 348 f. Kr.), er báðir
voru lærisveinar Sókratesar spekings,
hraðrituðu fyrirlestra þessa kennara síns.
Hjá Rómverjum komst hraðritunin, eins
og áður er á vikið, á enn hærra stig.
Hún var jafnvel kennd í almennum skól-
um. Hinir helztu menn meðal Róm-