Ísafold - 21.07.1877, Blaðsíða 3

71
þessu hepti (örnefni í Gullþórissögu)
virðist bera með sjer.
Ritgjörð síra Amljóts er merki-
legasti þátturinn í þessu hepti. það er
raunar allgreinileg landstjórnar- og laga-
setningarsaga íslands síðara hlut siða-
bótaraldarinnar (ió. aldar), sem og er
eðlilegt, er Guðbrandur biskup var
langmestur höfðingi á landinu þann
tíma. þátturinn er auðsjáanlega ritað-
ur af' miklum fróðleik og með miklum
skarpleik, og fær sá, sem hann les,
greinilegri og efiáust rjettari hugmynd
um þenna merkilega skörung meðal
biskupa vorra en af öðrum ritgjörðum
um sama efni. Orðfæri á þessari rit-
gjörð er hið bezta, sem á öðrum ritum
höfundarins: furðu-nærri gullaldarmáli
voru, en hvergi svo, nú orðið, að forn-
yrða-torf geti kallast eða lýti verði
að „fyrningunni11.
— Almanak hins ísl. þjóðvinafje-
lags 1878 hefir að geyma mjög fróð-
legar skýringar um „almanak, árstíðir
og merkidaga41, eptir hinn lærða for-
seta fjelagsins, auk „íslands-árbókar
1876“, og nokkurra atriða um landshagi
á Islandi, sem almenningi er ómissandi
að vita, m. fl. það er þarfur bæklingur
og eigulegur, enda háfa hinir fyrri ár-
gangar átt almennri vinsæld að fagna.
Frá alþingi 1877.
IV.
Gjörðabók. Dagana 14.—20. þ. m.
fundur hvern rúmhelgan dag í báðum
deildum. Rædd lagafrumvörp í þessum
málum:
14. I neðri d.: löggild. þorlákshafn-
ar (3., samþ.), fiskilóðalagnir (3., samþ.),
einkarjettur (1., nefnd), skírn (1., vís. til
2. ). í efri d.: lagabirting (3., samþ.),
skipting þingeyarsýslu (2., frestað,
nefnd), skipting Skaptafellssýslu (2., vís.
til þingeyarsýslu-nefndarinnar), löggild.
Kópaskersvogs (3., samþ.).
16. í neðri d.: borgaral. hjónab.
(1., vis. til 2.), landskuldargjald á Vest-
mannaeyum (2., vís. til 3.), að selja
kornvöru eingöngu eptir vikt (1., vís.
til 2.), uppástunga til ályktunar um að
setja nefnd til að íhuga, hvort fjölga
skuli tollum (1. umr., hrundið). í efri
d.: alþingiskosningar (2., nefndarálit,
samþykktar nokkrar breytingar, vísað
til 3.), breyt. á tilsk. 21/2 72 (2., vís. til
3. ), löggild. Geirseyrar (sömul.).
17. I neðri d.: skírn (2., til 3.), rjett-
indi Abæjarkirkju (1., til 2.), húsmenn
og lausamenn (sömul.), verðlagsskrár
(1., vís. til 2., nefnd sett), önnur skipun
prestakalla m. fl. (sömul.). í efri deild:
löggild. þorlákshafnar (1., til 2.), fiski-
lóða-lagnir (1., nefnd), breyt. á 3. grein
laganna um skipun læknaskóla, n/10 75
(1., til 2.).
18. I n. d.: fjáraukalög (2., stjórn-
arfrv. hrundið, en viðauka-uppástungur
landshöfðingja samþykktar, málinu vís-
að til 3. umr.), ábúðar- og lausafjár-
skattur (framh. 1. umr., nefndarálit, vís.
til 3.), laun presta og prófasta og ept-
irlaun uppgjafapresta og presta-ekkna
[flutningsm. B. Sv.], umsjón og viðhald
kirkna m. m. [sami flutn.m.], laun presta
og eptirlaun uppgjafapresta og presta-
ekkna [flutn.m. ísl. Gísl.], kirkjur og
tekjur þeirra [sami flutn.m.], að afnema
dagsverk til prests [frá jþór. B. og ísl.
Gísl.], — öllum 5 vísað til nefndarinn-
ar í málinu um aðra skipun prestakalla.
I efri d.: bæjargjöld í Rvík (2., nefnd-
arálit, samþ. breytingar, visað til 3.),
breyt. á tilsk. 2I/2 72 (3., samþ., búið),
löggild. Geirseyrar (3., samþ.).
19. í neðri d.: borgaral. hjónab. (2.,
hrundið með 12 atkv. gegn 9), laga-
birt. (1., til 2.), skírn (3., samþ., búið),
um rjett hjerlendra kaupmann ogkaup-
fjelaga (1., frestað, nefnd), um búsetu
fastra kaupmanna, og um lausaverzlun
búsettra kaupmanna á ísl. (1., báðum
vísað til nefnarinnarí frv. umrjett hjerl.
kaupmanna). I efri d.: alþingiskosn.
(3., samþ. með nokkrum orðabreyt.),
löggild. þ>orláksh. (2., til 3.), breyt. á 3.
gr. í læknaskólalögunum (2., til 3.).
20. í neðri d.: fiskiveiðar útl. þegna
Danakonungs (2., vísað til 3. umr.), að
selja kornvöru eptir vikt (2., vísað til 3.
umr.), afnám konungsúrsk. ls/;! 1772 og
22 gr. í opn. br. 18/g 1786 [um útbýt.
gjafameðala], afnám kgsúrsk. 13/3 1833
[um húsaleigu styrk handa lyfsalanum í
Reykjavílc], stofnun lagaskóla, breyting
á yfirdóminum og stofnun gagnfræðis-
skóla á Möðruv. (öll til 1. umr.). í efri
d.: breyting á fjárkláðal., (2., nefndar-
álit, vísað til 3. umr.), friðun fugla (2.,
nefnarálit,, visað til 3. umr.).
f þorskanetalagnir í Faxaflóa. Frv.
(fráH. Kr. Friðr.) fór fram á, að neta-
bannið skuli að eins ná um tímabilið
frá nýári til 1. marz (í stað 14.); fellt.
7 Tollar. Toll-lagafrumvörpin 3, sem
getið var í síð. bl., frá þingm. Stranda-
manna, og öll voru þegar felld, fóru
fram á, að af kaffi skyldi greiða 10 a.
af pundinu; a ð tóbakstollur skyldi vera
50 a. á pd. af alls konar tóbaki, nema
afhverjum ioovindl. 125 a.; að brenniv.
og vínandatollur skyldi vera 100—200 a. á
pottinn, eptir styrkleika, öltollur 25 a.,
af rauðavíni og messuvíni 15 a., af öll-
um öðrum vínföngum 150 a. í neðri
deild var lögð fram uppástunga frá
nokkrum þingmönnum til álylctun-
ar um, að setja nefnd til að íhuga,
hvort leggja skuli sem stendur aðflutn-
ingagjald á aðrar vörur en tóbak og
áfenga drykki, og koma með tillögur
um nýja tolla; felld.
Fjáraukalög 1876—1877. Samkvæmt
tillögu fjárlaganefndarinnar (sbr. síðasta
blað) felldi neðri deildin frv. stjórnar-
innar við 2. umr., en samþykkti við-
aukauppástungur við þau frá lands-
höfðingja: 1., um að veita 2000 kr. til
hluttekningar íslands í minningarhátíð
háskólans í Uppsölum; 2. 169 kr. sem
endurgjald handa póstmeistaranum og
póstafgreiðslumönnum fyrir halla af
póstmerkjasölu; 3. i30okr. tilaðstofna
10 ný heimasveinspláss í lærða skólan-
um.
Húsmenn og lausamenn. Frv. [fráEin-
ari í Nesi og 6 þingmönnum öðrum]
vill gjöra sveitastjórnirnar að kalla al-
valdar um veitingu húsmennsku- og
lausamennskuleyfis, og láta öll þyngsli
af lausamanni eða húsmanni lenda á
húsráðanda um tiltekinn tíma (5 ár).
Skilyrði fyrir húsmennskuleyfi eru: 1.
fullkomið leyfi landsdrottins eða ábú-
anda þeirrar jarðar, er vera skal lög-
heimili húsmannsins, til að dvelja þar
í húsmennsku, og að ábúandi sje fær
til að ábyrgjast, að húsmaðurinn verði
eigi sveitinni til þyngsla, 2. að húsm.
hafi afskipt húsakynni handa sjer og
sínum, 2. að hann hafi einhvern lífvæn-
legan atvinnuveg. — Lausamennskuskil-
yrðineru að mestu eins. T .ausamennsku-
leyfisbrjef veitist ekki nema um eittárí
senn, en húsmennskuleyfi um óákveð-
inn tíma. Hver, sem eigi hefir stærri
jarðarpart til ábúðar en 1 hundr., skal
talinn húsmaður.
jþingnefnd n. d. 17/7: Grímur, Ben.
Sv., Einar í Nesi (form.), Arnljótur
(skrif.), Jón á Gautl.
Verðlagsskrár — frv. frá Jóni á Gautl.
— skulu hjer eptir sýslunefndir setja,
hver fyrir sína sýslu, eptir skýrslum
hreppsnefnda um meðaltal þess verðs,
er algengast hefir verið á þeim land-
aurum, er gengið hafa sem kaupeyrir
eða verzlunarvara í hverjum hrepp frá
veturnóttum til vetumótta ár hvert.
Frumvarpinu fylgir fyrirmynd til verð-
lagsskrár, að mestu eins og hin eldri,
nema að í tóvöruflokknum er eigi talið
nema vaðmál, sokkar og sjóvetlingar;
enn fremur sleppt hvalslýsi, selskinni,
óhreinsuðum dún og fjallagrösum.
J>ingnefnd n. d. 17/7: Jón á Gautl.,
Snorri, Tryggvi.
Verzlunarlög. Frv. um rjettindi hjer-
lendra kaupmanna og kaupfjelaga [frá
Arnljóti ogEggert] fer fram á, að hjer-
lend kaupfjelög og kaupmenn, sem bú-
settir eru hjer á landi, skuli mega verzla
hvar helzt þeir vilja við strendur lands-
ins og eyjar, bæði á sjó og landi, þá
er þeir fullnægt hafa verzlunar- og toll-
lögunum. — Frv. B. Sv. um búsetu
fastakaupmanna á íslandi er þess efnis,
að enginn megi framvegis stofna nje
reka fasta verzlun á íslandi nema hann
sje þar búsettur. þessari skyldu skulu
þó undan þegnir þeir menn í öðrum
löndum, sem nú eiga hjer fasta verzlun,
um sína daga. Brot eða yfirhylming
gegn lögum þessum varði uppnámi
verzlunarhúsa, verzunaráhalda og varn-
ings hinsseka, til handa landssjóð. Frv.
sama um lausaverzlun búsettra kaup-
mauna fer fram á, að þeir megi reka
lausaverzluu í 6 vikur á hverri höfn
á landinu, sem þeir vilja.
Skattamáiið. í framhaldi 1. umr. í
neðri d. 18. þ. m. var rætt nefndarálit
um ábúðar- og lausafjárskattinn. Hafði
nefndin stungið upp á 40 aura gjaldi
af hundraði hverju jarða og lausafjár,