Ísafold - 07.08.1877, Qupperneq 1

Isafold.
IV 20.
Lagaskólinn.
(Aðs.). ,.Um lagaskólastofnun hefir skóla-
málsnefndin hvorki hugsað nje talað, svo
sýnilegtsje. Vjerskulumheldureigi gjöra
það. Sú stofnun er oss svo nauðsynleg,
að enginn efi getur leikið á því, að hún
komist sem bráðast á“.—Svo segir ritstjóri
,.Skuldar“ (14. júní), og flestir munu hon-
um samdóma um það. Vjer munum ekki
heldur eyða mörgum orðum til að sýna
fram á nauðsyn þessarar stofnunar; þar
á móti þykir oss ástæða til að minnast
litið eitt á kostnað þann, sem menn hafa
talið þessari stofnun samfara.
í frumvörpum þeim um stofnun
lagaskóla og um breytingu á yfirdóm-
inum, er nýlega hafa komið fram á al-
þingi, er kostnaður þessi talinn þannig:
1. Til að fjölga yfirdómaraembættun-
um um 2................ 4 000 kr.
2. J>óknun handa for-
stöðumanni ... 1 000 kr.
J>óknun handa 2
kennurum hverj-
um 800 kr. . . . 1 600 —2 600 _
6 600 —
Skulu samkvæmt þessum frumvörp-
hm dómendur við yfirdóminn, að dóms-
stjóra undanskildum, vera kennendur
við skólann, og skal einn þeirra vera
forstöðumaður hans og stjórna kennsl-
unni. Samkvæmt þessu liggur næst að
ætla, að þeir semhafa fylgt framþess-
um frumvörpum, hafi ætlazt til, að kenn-
endur í skólanum yrðu 2, auk forstöðu-
manns, og virðast þeir hafa gjört ráð
fyrir, að ekki væri spurning um, að geta
notað dómsstjórann til að vera forstöðu-
mann, heldur að annar af meðdómend-
unum mundi geta fengizt til þessa starfa,
og að þau 2 nýju embætti, er ætti að
stofna við yfirdóminn, yrðu veitt með
því skilyrði, að hlutaðeigendur tækiað
sjer kennsluna í lagaskólanum. Laun-
in yrðuþá fyrirhvort þessara embætta
2 800 kr., en forstöðumaður fengi
5000 kr.
Vjerverðum núlíka að veranefnd-
um alþingismönnum samdóma um, að
hinir föstu kennendur við skólann ættu
að vera 3, þótt reyndar spurning gæti
verið um það, hvort ekki mundi nægja
2, einkum fyrstu árin, meðan lærisvein-
ar væri fáir. Hitt þykir oss vafasamt,
að nauðsynlegt sje, til þess að útvega
þessa kennendur, að fjölga yfirdómend-
unum, og vjer erum hræddir um, að
fjölgunin fengist ekki með þeim kostn-
aði, sem nú hefir verið stungið upp á.
Reyndar álítum vjer mögulegt, að ein-
hverjir af hinum yngri lögfræðingum
Reykjavik, þriðjudaglnn 7. ágústmán.
1877.
geti fengizt til að taka að sjer hin ný-
stofnuðu embætti; en ekki mundi líða
á löngu, áður eins færi á lagaskólan-
um og nú á læknaskólanum. Hinum
láglaunuðu kennendum mundi blæða í
augum kjör hinna hálaunuðu, og alþingi,
sem lengi hefir kennt í brjósti um
Reykjavíkur-embættismennina, mundi
ekki geta fengið af sjer að neita um
launaviðbótina, einkum ef því yrði tal-
in trú um, að oss væri skylt að launa
kennendum við hinar æðri menntunar-
stofnanir vorar að minnsta kosti með
hinum sömu launum, og prófessorar við
háskólana í Svíþjóð, Noregi og Dan-
mörku hafa, og alþingi hefir jafnan
látið sjer mjög umhugað um, að íslend-
ingar stæðu ekki að baki bræðraþjóð-
um sínum í því, er lyti að glæsilegum
embættislaunum, þótt alltannað væri í
skömm hjá okkur, og embættin sjálf
langt um hægri en þau, er átti að jafna
þeim við.
Vjer álítum því óhætt að bæta að
minnsta kosti 2400 kr. við laun hinna
nýju yfirdómanda (sbr. frumvarpið 1875
alþingistíð. II bls. 234), og yrði kostn-
aðurinn til kennanda við skólann þá alls
gooo kr. þar við bættist styrkur handa
lærisveinum, kostnaður til bóka, ljósa
og eldiviðar; kennslustofa mun vera til
í prestaskólahúsinu. Gjöld þessi verða
um 1000 kr. árlega, og eru þákomnar
10 000 kr.
Af þessu íje er nú sjálfsagt, að ekki
verða spöruð gjöldin til bóka, ljósa og
eldiviðar, og hart þætti að láta læri-
sveina við lagaskólann ekki njóta svip-
aðra hlynninda og lærisveinana við
læknaskólann; en hinn kostnaðurinn
virðist oss að mestu leyti óþarfur, eins
og nú stendur á.
Margirhafa látið í ljósi þáskoðun,
að það sje hægt að sameina biskups-
embættið og forstöðumannsembættið við
prestaskólann, og að biskup samt nú
mundi hafa talsvert hægra embætti en
fyrirrennarar hans í Skálholti og á Hól-
um, sem auk umfangsmikilla umboðs-
og bústarfa urðu að veita forstöðu langt-
um fjölmennari skólum, en prestaskól-
inn er. Vjer skulum nú að sinni ekki
fara lengra út í það; en hitt þykir oss
einsætt, að enginn á hægra með að
vera forstöðumaður lagaskólans en for-
stjóri yfirdómsins, og eins víst er, að
meðdómara-embættunum báðum er vel
gegnandi, þótt kennara-störfin bætist við.
Vjer erum jafnvel vissir um, að meðdóm-
endur þeir, sem nú eru, og báðir eru
búsettir i Reykjavík, eru svo miklir
starfsmenn, að þeir mundu fegnir að fá
meira að gjöra en að dæma 20—30 mál
á ári, flest mjög einföld. Nú kynnu
menn aðsegja: ,,Með þessu eru að eins
sparaðar 6 400 kr. þá eru eptir þókn-
anirnar handa yfirdómurunum fyrir
kennsluna, 2 600 kr. þjer segið, að yf-
irdómurunum sje hægt að taka kennsl-
una að sjer fyrir ekki neitt; en hinir
hálaunuðn embættismenn eru ekki van-
ir að vinna fyrir hið opinbera endur-
gjaldslaust. þama sáum við um árið,
að það var álitin óhæfa að leggja end-
urskoðun jarðabókarsjóðsreikningsins á
einn yfirdómarann án þóknunar, og var
samt þá nýbúið að hækka laun harts
töluvert“. Vjer svörum þeim, er svo
tala, á þessa leið: Sem stendur er dóm-
stjóra-embætti yfirdómsins laust. Allar
líkur eru til, að 1. meðdómandi sæki um
ogfáiþað. Verði svo, mun annar með-
dómandi sækja um og fá 1. meðdóm-
ara-embættið, ogþá losnar 2. meðdóm-
ara-embættið. Sem stendur þarf því
ekki annað til að koma á lagaskóla
með litlum kostnaði, en að alþingi komi
sjer saman um svo hljóðandi lagaboð:
„Eptirleiðis má ekki veita neitt
„embætti í yfirdóminum nema með
„því skilyrði, að hlutaðeiganda sje
„gjört að skyldu að kenna i skóla
„handa lögfræðinga-efnum, samkvæmt
„reglugjörð, er landstjórnin setur“.
Vjer erum sannfærðir um, áð báðir
hinir núverandi meðdómendur mundu
með ánægju taka að sjer kennslu í laga-
skólanum. Hinn nýja yfirdómara, sem
til stendur að verði skipaður, er lands-
stjórninni innanhandar að kjósa með
sjerstöku tilliti til kennslunnar í laga-
skólanum. Vildi nú alþingi tryggja
þessa nýju menntunarstofnun enn betur,
þá væri ekki annað, en að veita un
500—1000 kr. árlega til þóknana handa
ungum lögfræðingum fyrir utan yfir-
dóminn, er kynnu að vilja halda fyrir-
lestra við lagaskólann, og munu á hin-
um ýmsu embættisstofum í Reykja-
vík innan skamms verða svo margir
lögfræðingar og stjórnfræðingar frá há-
skólanum í Kaupmannahöfn, að ekki
mundi vanta menn, er girntust að vinna
til slíkra þóknana, og hefðu tíma til
þess að vetrinum, þegar litið er að gjöra
á embættisstofunum.
í sambandi hjer með leyfum vjer
oss að taka fram, að oss þykir óþarfi,
ef lagaskóli kemst á, að binda kandi-
data frá lagaskólanum eingöngu við
sýslumanna- og bæjarfógeta-embætti.
Oss virðist jafnvel, að ástæða gæti
verið til að gjöra það að skilyrði fyrir
aðgangi að sjerhverju laga-embætti hjer
77