Ísafold - 01.09.1877, Blaðsíða 1
Isafold.
IV 23.
Reykjavík, laugardaginn I. septembermán.
1877.
Útlendar frjettir.
Kaupmannahöfn, 13. ágúst 1877.
Ófriðurinn. Vjer áttumfrá því síðast
að segja, að Rússar voru að ýmsum
leiðum riðnir í tún hjá Tyrkjanum, og
þó förin væri til að „troða illsakar41,
sem Flosi kemst að orði, þá hefir Tyrk-
inn orðið þeim langtum verri heim að
sækja, en þeir bjuggust við. í Asíu
hefir skipt svo um, að Rússar, sem voru
komnir með mikinn her inn í Armeníu
og höfðu lagzt í umsátur um Kars og
fleiri kastala, hafa orðið að gefa upp
umsátrið eptir mannskæða bardaga við
setulið Tyrkja. Hjer hafði nær, að her
Rússa yrði milli steins og sleggju, því
fimm dögum síðar (30. júní) en þeir
höfðu látið svo mikið lið í áhlaupunum
á útvígi borgarinnar, að þeir tóku að
hörfa frá og austur aptur, kom Mukh-
tar pasja (höfuðforingi soldáns þar
eystra) með meginherinn borgarmönn-
um til fulltingis. Síðan hafa litlir at-
burðir orðið í Asíu, en Rússar hafa víð-
ast hörfað undan, þar sem til vopna-
viðskipta hefir komið. þ>eir senda nú
allmikið lið á austurslóðir, og munu
þurfa meiri viðbúnað áður þeir taka til
nýrra sókna að köstulum Tyrkja og
herdeildum í Litlu Asíu. þ>að er mjög
haft á orði, að Kurdar — eða riddara-
lið þeirra — hafi unnið Rússum mikinn
geig í viðskiptunum þar eystra, enda
eru þeir bæði hraustir og herskáir, og
vilja helzt ganga af þeim dauðum öll-
um, sem fyrir þeim verða forviða.—Vjer
víkjum nú sögunni vestur á bóginn. þó
vænlega tækist í fyrstu, bæði með yfir-
sóknina yfir Duná og framsókn suður
eptir miðju Bolgaralandi, þá hefir sú
raun orðið á, að Rússar hafa þegar
hlotið að gjalda meira „afráð“, en þeir
ætluðu fyrir sjer liggja. Eptir harða
sókn tókst þeim að vinna Nikopoli, eða
kastala borgarinnar, og handtóku mest
allt setuliðið, sem þar var til varnar
(15. og 16. júlí). Um það leyti höfðu
þeir stökkt Tyrkjum frá Tirnova (sem
fyr er getið), og tóku nú að dreifa her
sínum til sóknar. í>egar lína er dreg-
in frá Sistova norður við Duná (þar
sem herinn komst yfir) og suður að
Tirnova, og þaðan suður yfir Balkan
(fjallgarðinn), þá er þetta leiðar- eða
sóknar-lína Rússa suður eptir Bolgara-
landi. Fyrir austan línuna eru flestir
höfuðkastalar Tyrkja; næstir henni
Rústsjúk og Sjúmla, þá Silistria nokkuð
austar og uppi við ána, en Varnasunn-
ar austur við hafið. Á svæðinu milli
kastalanna — eða innan þess skakka
ferhymings, sem myndast, þegar lína
er dregin þeirra á meðal —, stóð meg-
inher Tyrkja, og fyrir honum Abdul
Kerim, en fyrir eystri deild hans Ejub
pasja. Mestu herflóðinu veittu Rúss-
ar því austur á bóginn og þá fyrst að
Rústsjúk, og tók höfuðherinn stöðvar
hjá Biela, þegar Tyrkir voru þaðan
hraktir, sem getið var um í frjettunum
6. júlí („ísafold11 IV 19). t>ar er Rússa-
keisari sjálfur, en sonur hans nokkuð
austar 'og nær kastalanum, og er svo
kallað, að hann stýri sókninni. Ur henni
hefir lítið orðið að svo komnu, en þau
tíðindi orðin fyrir vestan sóknarlínuna
og fyrir sunnan Balkan, er nú skulu
greind í stuttu máli, og sýna þau, að
Rússar hafa farið óvarlegar en skyldi.
IJeim mun hafa þótt, sem Tyrkjum
fjellist allur ketill í eld, þegar heröld-
umar riðu að þeim að norðan, og vildu
nú gjöra þeim sem mestan geig með
því að reka fleyginn sem lengst suður
á milli höfuðhersins og herdeilda þeirra
fyrir vestan leiðarlínuna. í þessu skyni
sendu þeir hershöfðingja þann, er Gurko
heitir, suður að Balkan með allmikið
lið, og átti hann að freista þar yfirferð-
ar, sem fært væri, Tyrkir höfðu hjer
góða verði í hverju því skarði, sem far-
andi þótti um. Allt um það tókst Gurko
að finna eina skarð-smugu hátt uppi á
fjöllunum, þar sem ekkert lið var fyrir,
en hafði leiðarvísan af kunnugum mönn-
um úr byggðinni fyrir norðan. J>á má
nærri geta, hversu bilt Tyrkjum varð
við komu hans fyrir sunnan fjöllin, en
hjer var fátt lið til viðtöku, og tók hann
að sveima þar um byggðir, en fólkið
allt (hið tyrkneska) lagði í ofboði á
flótta til enna stærri borga (Filippopel,
Adrianopel), ogsumirljetu ekki staðar
nema fyr en í Miklagarði. Hjervarð
allt á tjá og tundri, og soldán varð
næstum frávita við allar ýkjufregnirnar
sem sagðar voru, og sumir segja að
hann hafi grátið eins og barn, en sjer
til huggunar sezt við „kóraninn11 og
tekið að lesa í honum. Nú lagði her-
málaráðherrann, Redif pasja, af stað
norður að kanna ástand hersins, og tók
hann forustuna af Abdul Kerim og
fekk hana í hendur þeim foringja, sem
Mehemed Ali heitir. Svo varð að vera,
því soldán kenndi Abdul Kerim um, að
Rússar hefðu komizt yfir Duná og
síðan yfir fjöllin, og gaf að hinu eng-
an gaum, er hershöfðinginn kvaðst hafa
búið svo ráð sín, að Rússar skyldu
aldrei aptur komast úr Bolgaralandi.
Annars kvað Mehemed Ali vera einn
af fyrirtaks-mönnum Tyrkja til her-
stjórnar *. J>að hefir síðar komið fram,
að Abdul Kerim beið hvorki höggdofa
eða ráðlaus fyrir, því að hans fyrirlagi
mun það hafa verið, að Suleiman pasja
var kvaddur austur frá Montenegro með
nálega allan her sinn, og að hann kom
í tækan tíma til að ráðast á Rússa fyr-
ir sunnan Balkan, hjá bæ, sem Jeni
Sagra heitir, og stökkva þeim aptur
norður að íjallasundunum. Áður hafði
þeim tekizt að reka Tyrki burt úr einu
alfaraskarðinu, sem Sjipka heitir, og
sitja þar nú sveitir Gurkos og halda
því opnu, ef meira lið kemur að norð-
anogræðst yfirfjöllin. Hins þarf ekki
að geta, að þær sveitir verða uppnæm-
ar með öllu, ef illa fer nyrðra, og Tyrkj-
um tekst að komastyfir línuna ogbrjóta
skarð í hergarð Rússa. J>að er þetta,
sem Abdul Kerim auðsjáanlega hefir
haft í ráði, er hann Ijet Osman pasja,
foringjann í Viddín (vestur frá), fara
þaðan með nálega allt lið sitt og draga
þann afla til sín, sem var þar vestra á
ýmsum stöðum, og taka stöðvar við bæ,
er Plevna heitir, eigi langt frá herlínu
Rússa í útsuður frá Nikopolis. Hjer
er gott vígi, og það er auðsjeð, að
Rússar hafa ekki uggað sjer neinn ó-
skunda að vestan, er þeir hirtu ekki
um að halda þeirri stöð, en voru þar
nokkrum dögum (19. júlí) áður en Os-
man kom þangað með her sinn. Hann
hafði þá allt að 30 þúsundum síns liðs.
Daginn á eptir sendu Rússar þegar
herdeild að ráðast á Tyrkjaliðið og reka
það frá Plevna. J>eir ætluðu, að Tyrk-
ir væru fáliðaðri en þeir voru, og sóttu
að með vart 10 000 manna. Bardaginn
var hinn harðasti og stóð allan dag til
kvölds, og enn næsta dag (21. júlí) var
haldið áfram, og höfðu hvorirtveggja
fengið meiri liðsafla um nóttina, en
Rússar höfðu þó ekki meira en helm-
ing liðs á við hina. Orustunni lauk svo,
að Rússar urðu að hörfa undan við af-
armikið manntjón. J>að mun sannfrjett,
að af liði þeirra hafi fallið á þriðja þús-
und manna, en tala hinna særðu hafi
verið 3—4 þúsundir. Hjervar þó skammt
að bíða meiri og mannskæðari viður-
eignar. 31. júlí rjeð sami hershöfðing-
*) Hann er frá Prússlandi, en af frakknesku kyni,
að minnsta kosti i föðurætt. Nafn hans var
Detroit. í æsku rjeðst hann í farmennsku, og
á einni ferðinni straulc hann i land, en það
varð úr, að hann tók Múhameðstrú og komst
síðan í kynningu við ýmsa menn, sem mikið
áttu undir sjer. þeir settu hann í hernaðarskóla,
en eptir það miðaði honum fljótt fram til met-
orðanna. Tveir menn aðrir af þýzku ætterni
eru liðsforingjar í her Tyrkja.
89