Ísafold - 05.12.1877, Blaðsíða 2

122
menn hafi sýnt, hve laust það banda-
lag er klínt saman, sem þeir hafa nefnt:
Det forenede Venstre. — þaö fór á sömu
leið með sökina af hálfu ríkisins (sem
vinstri menn ljetu höfða) á hendur Hall
og' Worsaa, fyrir gjfírræðisleufa fjár-
afneyzlu til leikhússins í Kaupmanna-
höfn, sem með hina (um Marmarakirkju-
söluna), er áður var dæmt. Hvortveggi
var dæmdur sýkn saka. —- I.átins er
að geta O. L. Bangs, konferenzráðs,
sem mun flestum læknum vorum kunn-
ur, og ávallt hefir verið talinn með skör-
ungum danskra læknisfræðinga. Hann
var kominn á 90. árið, er hann dó 12.
okt. (f. 27. júlí 1788).
Reykjavik, 5. des-. 1877.
ágan, sem vjer hermdum í síðasta bl.
af gripdeildum, yfirgangi og oðnnn ó-
knyttum útlendra fiskimanna hjer við
land, er, svo sem kunnugt er, hvergi
nærri eins dæmi. Slíkir viðburðir verða
hjer nálega á hverju ári, og þeir fleiri
en einn stundum. Iínda þarf raunar
engan að furða svo mjög á því, þótt
til sje misjafn sauður í mörgu fje, hin-
um mikla fifikimannalýð af ýmsum þjóð-
um, er hefst við umhverfis strendur
landsins allmikinn kafla af árinu. En
hitt má virðast meiri furðu gegna, að
afbrotamenn þessir sæta sjaldan eða
aldrei neinum vítum fyrir athæfi sitt.
Vjer höfum lög og dómara til að dæma
þá, ef í þá næst hjer, þrjú herskip til
að hafa gætur á þeim og höndla þá,
og stjórnin hefir erindsreka i heima-
rikjurn þeirra til að reka eptir að þeir
sjeu hirtir þar, ef undan dregur hjer;
og þó er það varla nema svo sem i
20. hvert skipti, að sökudólgar þessir
komast eigi undan maklegum málagjöld-
um, og það jafnvel fyrir reglulega glæpi,
að vjer nefnum eigi landhelgisbrotin.
Hvernig stendur á þessu ? eða,
hverjum er þetta að kenna? Ónýtum
og hirðulausum yfirvöldum hjer á voru
landi — er optast svarað —; hafnar-
legum herskipanna, til þess að yfir-
mennirnir geti skemmt sjer í útreiðum,
veizlum og dansleikum o. fl.; fylgisleysi
hinna útlendu stjórnar-erindreka, er mál-
in komast í þeirra hendur, o. s. frv.
það er eflaust nokkuð hæft í þessu;
en þó miklu minna en orð er á gjört
opt og tíðum. Að viðleitni yfirvalda
og stjórnar til að ná rjetti landsmanna
á hinum útlendu lögbrotsmönnum verð-
ur að jafnaði árangurslaus, mun optast
því að kenna, að vanrækt hefir verið
að afla sjer sannana gegn þeim þegar
þess er kostur og meðan þess er kost-
ur; án þeirra er, sem við er að búast,
öll rekistefna og öll fyrirhöfn yfirvalda
og stjórnar í slíkum efnum árangurs-
laus. Hjer heyrast t. a. m. á vorin sí-
felidar kvartanir og kveinstafir um það,
að hin útlendu fiskiskip sjeu inn á
grunnmiðum, innan um net landsmanna,
er þeir jafnvel muni taka fisk úr og
skera og skemma, og jafnvel stundum
fiska rjett að kalla upp í landstein-
um. Og þótt fjöldi manna horfi á þetta
dags daglega, komast hinir fram með
þetta að ósekju, af því að menn van-
rækja að afla sjer sannana fyrir því,
sem sanna þarf, sem er: i. að hin út-
lendu skip hafi fiskað í landhelgi (þ.e.
nær landi en lög leyfa, eða skemmra
undan en 3/í mílu, 3000 faðma), og 2.
hvað'a skip hafi gjört það, þ. e. hvað
þau heita, hvaðan þau eru o. s. frv.
Sjeu þessi atriði, annaöhvort eða bæði,
ósönnuð, er eigi til neins að hreifa kær-
um út af landhelgisbrotum þessum.
En það er margopt tómt hirðuleysi og
framtaksleysi, að það er eigi gjört.
Eyrra atriðið er bezt að sanna með því,
að miða staðinn (blettinn), þar sem hin
ólöglega veiði fer frarn; þá er ætíð
hægt að mæla vegalengdina í land, eftil
þess kemur. þ>essa er helzt þörf þegar
litlu munarfrá landhelgismarkinu. þeg-
ar fiskað er mjög nærri landi, svo
að hver heilskyggn maður sjer, að það
er í landhelgi, þarf eigi annað en nefna
votta að því. En svo er eigi þetta nóg;
það er, eins og þegar er á vikið, öld-
ungis ónýtt, nema skipið, sem lögbrotið
fremur, verði auðkennt. A því ríður
því einna mest, að farið sje að eins og
hreppstjórinn í i.oðmundarfirði: rituð
vandlega upp nöfn, einkunnarstafir og
einkunnartölur skipsins eða skipanna,
er að veiðinni eru hinni ólöglegu, og
nefndir vottar að þvi, að rjett sje ritað.
Vitaskuld er, að töluvert muni þurfa að
hafa fyrir þessu stundum — gjöra sjer
ferð út að skipinu o. s. frv. —; en það
ætti að þykja tilvinnandi, ef takast
mætti að koma þessum óþolandi yfir-
gangi af; og það hlýtur að takast smátt
og smátt að mestu leyti, ef menn hafa
samtök um þettu um allt land, i öllum
veiðistöðum, þar sem útlendir fiskimenn
halda sig nærri. Hafi landsmenn slík-
ar sannanir í höndum, geta hinir með
engu móti komizt undan sektum og
bótum, annaðhvort hjer eða þegar heim
kemur í þeirra riki. Og yrði slíkt al-
títt, mundu þeir fara að hrekkjast. f>að
er t. d. óhætt að reiða sig á, að þessi
6 skip, er voru með síldamet upp í
landsteinum í sumar á Loðmundarfirði,
komast með engu móti undan sektum
fyrir pað, hvað sem hinu líður, beri
það vitni fyrir rjetti, að svo hafi verið,
sem vafalaust er innanhandar; en það
er einmitt því að þakka, að hreppstjór-
inn fór rjett að og gjörði skyldu sína.
Stundum ber það við, að sögn sjó-
manna, að hinir útlendu lögbrotsmenn
hylja nöfn og einkenni á skipum sín-
um, til þess að leynast. f>á mega lands-
menn eigi hika við að fara út í skipin
og draga frá skýluna, hvort svo sem
hinum líkar betur eða ver. f>að er
rjett og löglegt, og ekkert að óttast.—-
Eins er auðvitað um hina ýmsu óknytti,
er fiskimenn þessir útlendu sýna af sjer
á landi. það ríður jafnan á, að sjá sjer
strax fyrir sönnunum fyrir því (vottum),
þar á meðal að setja svo á sig útlit
lögbrotsmannanna sjálfra, að hlutað-
eigandi þekki þá aptur, ef til kemur.—
Væri þessa vandlega gætt, mundi miklu
minna kveða að rjettleysi landsmanna
fyrir yfirgangi hinna útlendu fiskimanna,
sem svo mjög er um kvartað, og raunar
eigi um skör fram. Að öðrum kosti eru
slíkar kvartanir þýðingarlausar,semhver-
jummanni hlýtur að liggjaíaugum uppi.
Að því er vjer vitum frekast, hefir
víðast um land verið tekið vel undir á-
skorunina þá í sumar um samskot til að
Ijúka við />ingvalla-pjóðhátíðarskuldina
1874, sem og sjá má á samskotaskrá
þeirri, er prentuð er hjer síðar í blað-
inu. Að vorri vitund kannast flestallir
við, að sjálfsagt sje að hrinda sem allra
fljötast af þjóðinni þeirri minnkun, að
láta verða vandræði úr hinum lítilfjör-
lega kostnaði, er þúsundárahátíðin og
viðtaka konungs hafði í för með sjer.
þ>ús- und - ára - há-tíð kemur ekki nema
einn sinni á þúsund árum, — það er ó-
hrekjanlegur sannleiki! — og að veita
konungi vorum viðtöku höfðum vjer
aldrei þurft fyrri i þúsund ár. Vjer höf-
um sem sagt eigi orðið varir við neina
tregðu eða ógeð á að leggja fram hinn
litla skerf, sem á þarf að halda frá
hverjum fyrir sig til þess að fylla eigi
sta^rri mæli en hjer er um að ræða, og
gjörum oss beztu vonir um að eigi líði
á löngu áður en skuld þessi sje goldin
og gleyrnd, svo sem nauðsyn ber til og
virðing þjóðarinnar kallar eptir; enda
væri oss íslendingum sannarlega mis-
lagðar hendur að öðrum kosti, íslend-
ingum, sem að maklegleikum eru orð-
lagðir fyrir greiðasemi og hjálpfýsi, eigi
einungis þegar á liggur, heldur og jafn-
vel öldungis að nauðsynjalausu. Eða
hvað mörgum sinnum 2,400 krón. ætli
eigi eyðist á ári hverju í óþarfa greiða-
semi, óþarfar veitingar við gesti og
gangandi, og tímaeyðslu til að sitja yfir
þeim? — En einn mikilsvirtur sóma-
maður, sem vjer einmitt þekkjum að
drenglvndi og góðfýsi, — vjer segjum
það eigi í skjall-skyni eða af kurteisi,
heldur af einlægni, — hefir hreift í Norð-
anfara 2. f. m. hálfgildingsmótmælum
gegn aðferðinni, sem valin hefir ver-
ið til að ná saman þessu fje, upp í þjóð-
hátíðarskuldina. Hann vill láta jafna
kostnaðarleifunum niður á landið með
valdi: annaðhvort af alþingi, eða þá
landshöfðingja, amtsráðuni og sýslu-
nefndum o. s. frv.; segir, að annars
kostar lendi gjaldið allt á hinum dreng-
lyndari. ]pað er satt líklegast; en væri
þá nokkur ósköp, þótt svo væri? Svo
er um allt, sem af góðfýsi og greiða-
semi er af hendi látið, í góðum tilgangi
Er greiðamaðurinn vanur að láta það
aptra sjer frá góðgjörðum, þótt nábúi
hans sje húski og svíðingur? Eða ætli
hann sjái ofsjónum yfir því, sem hinn
nurlar saman umfram hann fyrir þá