Ísafold - 15.08.1878, Blaðsíða 1

1878.
í S A F 0 L 0.
Y 20.
Reykjavík, fimmtudaginn 15. ágústmán.
]pó að samgöngum landsins hafi á seinni
árum farið töluvert fram, þá vantar þó
mikið á, að þær enn þá fullnægi þörf-
um vorum. Hvort sem litið er til op-
inberra málefna eður viðskipta manna
á milli, þá er enn þá langt í land til
þess, að þau verði afgreidd svo fljótt,
sem vera ber. Margt hjá oss kemst
ekki í kring fyr en um seinan, og er
þar seinum og strjálum samgöngum
helzt um að kenna.
En — þó að póstgöngur og aðrar
samgöngur kunni með tímanum að geta
lagazt nokkuð af vorum eigin rammleik,
og þó vjer göngum að því vísu, að
bæði þing og stjórn muni styðja að því
eins og framast er unnt, þá er þó eptir
einn viðtalsvegur manna á milli, sem
er öðrum fljótari og greiðari, er vjer
af eigin efnum aldrei verðum megnug-
ir um að skapa hjer á landi, það er
málþrá&urinn eða hraðfrjettaskriptin. 1
öðrum löndum eru einmitt þau málefni
sem mest ríður á, og mest liggur á,
undirbúin, og opt afgreidd á þennan
hátt. Jeg gjöri í dag að morgni orð
vestur áHornstrandir eða austurí Vopna-
íjörð, og fæ svar í kveld; svara aptur
á morgun, og annað kveld er jeg ásátt-
ur við minn skiptavin; jeg er prestur
á Stað í Aðalvík eða á Presthólum á
Melrakkasljettu; það hefir farizt fyrir
að jeg sækti um annað brauð með pósti
í tæka tíð ; jeg hvísla að byskupi gegn-
um málþráðinn, og bón mín fær áheyrn.
Jeg er útlendur skipbrotsmaður um há-
vetur á Meðallandi; jeg gjöri verzlun-
arfulltrúa minnar þjóðar í Reykjavík
viðvart í dag, og fæ ráð hans samdegis.
Jeg er sýslumaður í ísafjarðar- eður
Norður-þingeyjarsýslu, jeg þarf skjótra
úrræða frá landshöfðingja eður amt-
manni ; jeg spyr í dag, fæ svar á morg-
un í síðasta iagi. þetta nægir til að
sýna fram á, hvað málþráðurinn á
undir sjer.
í Danmörku var fyrir nokkrum ár-
um stofnað norrænt málþráðarfjelag;
þessi þráður ber hraðfrjettir milli Dan-
merkur, Noregs, Svíþjóðar, Stórabret-
lands o. s. frv., og auk annars gagns,
er hann gjörir, er sjer í lagi það, að
hann á hverjum degi skýrir frá veður-
lagi ogáttum á hverjum stað fyrir sig.
Eiga sjómenn og kaupmenn sem í för-
um eru, hvar sem þeir koma að landi,
kost á að frjetta, hvemig vindum hag-
ar á þeim stað, sem þeir ætlá sjer til,
og hefir það, þó ólíklegt þyki, orðið
mörgum manni að liði. Skipstjóri ætl-
ar í dag um miðjan morgun á stað frá
Kaupmánnahöfn til Englands. Hrað-
frjett segir: vestanrok við Englands
strendur. Skipstjóri bíður. Næsta frjett
er: Stormur á enda, austankaldi. Skip-
stjóri fer og ferðin heppnast vel. Eins
og kunnugt er, hafa menn víða stofn-
að svo kallaðar veðrafræðisstofnanir
(Meteorologisk institut). Sumar af þessum
stofnunum, einkum stofnanin í Lundún-
um, hafa stórfje til umráða, og hafa
þær sjer í lagi stutt málþráðafjelögin.
fessum stofnunum þykir mikið undir
því komið, að vita hvernig veðrum hag-
ar um allan norðurpart Európu, og hefir
þess opt verið saknað, að ísland væri
fyrir utan málþráðarumdæmin. Mundi
það t. a. m. ekki koma sjer vel fyrir
skipeigendur í Danmörku að vita á-
vallt upp á víst hvort hafís er fyrir
Norður- og Vesturlandi, og væri það
ekki mikilsvert fyrir strandsiglingar
vorar? Enda var það, eins og menn
muna, einu sinni á orði, að reyna til
að koma hjer á málþræði. En fyrir-
tæki P. T. Shaffners þótti of dýrt og
of umfangsmikið, og varð ekki af í það
sinn. „Eik fellur ei í fyrsta höggi“, en
þessi framför er í sjálfri sjer svo þörf
og svo eðlileg, ekki að eins fyrir oss,
heldur einnig fyrir öll Norðurlönd, fyrir
sjóferðir í norðurhöfunum og fyrir vís-
indalegar rannsóknir á veðrum og veðra-
breytingum, að góð von er um að þessu
verði framgengt með tímanum, og hví
skyldi það vera ókleyft, ef Danmörk,
Norvegur, Svíþjóð, og því næst Stóra-
Bretland og Frakkland vildu styðja ís-
land til þessa, sem vjer fyrir vort leyti
vomnn þauvilji? En — ekki spiliir það
til, að vjer íslendingar, og þá sjerilagi
stjórn og þing, sýndu að þetta væri á-
hugamál fyrir oss.
Einn lítill vísir þvílíks áhuga væri
það, ef landsstjórinn vildi undirbúa mál-
ið á þann hátt, að afla sjer í tíma á-
reiðanlegra bendinga um, hvar þráður-
inn heppilegast væri fluttur að landi,
og hvar haganlegast þaninn með strönd-
um fram; hvernig stengunum, sem þráð-
urinn er festur á, skyldi haga, svo storm-
ar og illviðri, frost og snjófall síður
spillti þeim, o. s. frv. J>að er auðsætt
að annað eins fyrirtæki eins og þetta
á langt í land, en þess lengur mun þess
mega bíða, sem minna er um það hugs-
að og sjer minna af því skipt..
— ,, ísafold “ hefir fengið brjef
úr ýmsum áttum um fundi þá, sem
haldnir hafa verið í hjeruðum undir for-
ustu hlutaðeigandi prófasta, til að ræða
sameiningar prestakalla, breytingar á
kirkjustöðum, á tekjum presta og kirkna
o. a. fl. Er það fróðlegt að sjá, með
hversu — vjer hefðum nærri því sagt—
suðrænu fjöri, svo norrænir menn eins
og íslendingar, eru viðbúnir að bylta
um því, sem nú lengi hefir staðið óhagg-
að. Prestaköll eru sameinuð, sóknir að-
greindar, kirkjur rifnar á einum stað,
og endurreistar á öðrum, og ef allar
þessar byltingar næðu fram að ganga,
þá yrði umbrotin í andlegum málefnum
landsins ekki ósvipuð þeim umbrotum,
sem á stundum eiga sjer stað hjá oss
af völdum náttúrunnar, eldgosum og
vatnagangi.
J>að er oss hvorki hægt nje heim-
ilt að segja neitt um, hvernig brauða-
matsnefndin, sem fyrir skemmstu hefir
byrjað störf sín, muni líta á uppástung-
ur fundanna. I.íkast til reynist hún ekki
fullt eins fjörug og fundirnir. Jþví þó
hún sjálfsagt finni sjer skylt að taka
allt það tillit til hjeraðaviljans, sem sam-
rýmst getur nauðsynlegri varfærni, þá
er hin skylda jafn brýn, að stöðva held-
ur rásina en örfa hana, og fara eklci
fram á neitt það, sem uppástungumenn-
irnir sjálfir kynni að yðrast eptir, þeg-
ar þeir eru búnir að átta sig og sjá sig
um hönd. Málið er vandasamt og yfir-
gripsmikið og hjeraðafundirnir hafa, ef
til vill, ekki alls staðar haft nægan um-
hugsunartíma, sumstaðar má ske ekki
heldur glöggvað sig nægilega á, hvað
kleyft er þegar til framkvæmdanna
kemur. Hefði maður óskasteininn og
óskastundina, þá væri margt hægt, sem
annars reynist örðugt.
Eitt er oss óhætt að fullyrða, að
þó meiri hluti nefndarmanna sjeu leik-
menn, þá mun ekki verða mælt fram
með neinum þeim breytingum, sem
kynni að hafa óheppileg áhrif á trú-
rækni og barnauppfræðingu.
•— í 22. tölubl. „J>jóðólfs“ stendur
með stóru letri yfirskriptin „S a 11 f i s k s-
málið“. Og saltfisksmálið er mjög al-
varlegt mál, svo alvarlegt að hagur
Gullbringusýslubúa getur naumast orð-
ið í blóma nema mál þetta komist í gott
horf. Og saltfisksmálið í „f>jóðólfi“ er
það, að skýrt er frá fundi, sem haldinn
var í Reykjavík, að því sem er að skilja,
til að koma betri verkun á saltfisk, en
verið hefir. Er þar af hinum helzta
kaupmanni á Suðurlandi skýrt svo frá,
að fiskimenn við Faxaflóa missiáhveiju
meðalári um 150,000 kr. fyrir illa verk-
un á fiski, það er á 10 árum 1 miljón