Ísafold - 13.01.1879, Blaðsíða 2

2
við. Á þessa uppástungu lízt oss vel,
og væri fjenu, sem veitt er til jarða-
bóta þá varið eptir tilgangi sínum, ef
t. d. væri byrjað á einni verstu sand-
foksjörðinni í Meðallandi, sem lands-
sjóðurinn á, í staðinn fyrir að tvístra
fjenu til lítilla gagnsmuna á margar
hendur. Vonum vjer, að landsstjórnin
ekki síður taki þessa tillögu til greina
fyrir það, þó danskur maður, sem ferð-
azt hefir meðfram á landsins kostnað,
sje faðir að henni.
Eitt meðal annars, sem sýnir, að
verzlun vor er nýlenduverzlun, er það,
að hjeðan fiytjast nær því eingöngu
óunnir aurar (raa Produkter). Tólgin
fer hjeðan óhreinsuð, lýsið óhreinsað,
skinnin ósútuð; það er fiskurinn og
æðardúnninn einn, sem nokkurri vinnu
er upp á kostað hjer á landi, áður en
hann er útfluttur. Hvað sjer í lagi
snertir ullina, þá stöndum vjer íslend-
ingar öllum þjóðum, stórum og smáum,
sem ekki eru villumenn, á baki í því
efni; það kveður svo rammt að, að bæði
Hjaltlendingar og Færeyingar eru oss
langt um fremri í því, að þeir flytja
ekki einn óunninn lagð úr landinu, held-
ur kaupa þeir enda ull hjeðan, vinna
hana svo, og selja svo hina unnu ull.
Frá Færeyjum eru útfluttir fleiri farm-
ar af handprjónuðum duggarapeisum,
sem, þó kátlegt sje, eru á útlendum
mörkuðum einatt kallaðar „íslenzkar
peisur“, eins og til þess að minna oss
á í háði, að vjer mundum einnig geta
unnið peisur úr vorri eigin ull, ef vild-
um. Færeyinga-peisurnar kosta að jafn-
aði 3 kr. hver, og fara í þær 3 merkur
af ull, svo Færeyingar hafa með þessu
móti tvöfalt upp úr ullinni við íslend-
inga. það var sú tíðin, að hjer var
unnið og hjeðan var flutt talsvert af
prjónlesi, en hvort það kemur til afþví,
að prjónlesið var miður vandað í sjálfu
sjer, eða að kaupmenn, sem öllu ráða,
þykist græða meir á ullinni sjálfri,
prjónlesið hverfur óðum úr landaurum
vorum. þá tók einn lausakaupmaður
norðanlands einu sinni upp á því, að
kaupa þel og borgaði það tvöföldu
verði við óofanaftekna ull; þetta var
þó framför, því við það var vinnan borg-
uð að hálfu við vöruna, en þetta datt
bráðum niður aptur, að sögn af því,' að
landsbúar sjálfir vönduðu þelið miður
en skyldi. Nú fyrir fáum árum hafa
íslenzkar konur hjer syðra og norðan-
lands komið sjer upp prjónavjelum, og
er það hrósverð tilraun, þó oss sje ó-
kunnugt um, hver afrakstur af því hefir
orðið.
þ>egar þess er gætt, hversu mikil
ull er unnin í landinu til heimabrúkun-
ar, bæði prjónuð og ofin, hversu marga
vefara vjer höfum, og hversu dýr vefn-
aðurinn er, þá má það furðu gegna, að
enginn skuli hjer og hvar um landið
verða til þess, að koma á betri vefstól-
um, og enda vefnaðarsmiðjum, sem bæði
myndu geta borið sig hjer syðra og
norðanlands, ef stofnaðar væri með
rjettri greind og hliðsjón af þörfum
landsins. Vjer erum þess fullvissir, að
hjer mætti þess utan bæðibúatil þykk
klæði og gólfdúka, togvoðir og ýmis-
legt annað til útflutnings, og sýna dæmi
18. aldarinnar, að þetta borgar sig bet-
ur, en að senda ullina óunna til útlanda
fyrir það verð, sem kaupmenn tiltaka.
Heldri konum vorum, sem á seinni
tímum hafa sýnt, að það er sinna í þeim,
trúum vjer bezt til að koma þessu á
gang, og virðist oss byrjunir ætti að
vera sú, að t. d. tvær efnilegar stúlkur
væri látnar ferðast til Svíþjóðar, Skot-
lands og Hjaltlands, til að kynna sjer
þar ullarvinnu og. vefnað, sjer í lagi
á þykkari voðum, gólfdúkum o. s. frv.
Göngum vjer að því vísu, að konur
þessar sjálfsagt fengi opinberan styrk
til ferðarinnar, og þeim er trúandi til að
brúka styrkinn vel. þegar þær, að
tveggja ára fresti, væri aptur komnar,
er fyrst tími til að ræða, hvernig stofna
ætti vefnaðarsmiðjur; því reynsla fyrri
tímanna sýnir, að nauðsynlegt er, að
byrja með greind og útsjón, svo allt
detti ekki um sjálft sig aptur, eins og
siður er til á voru landi. Jafnframt
þyrfti nauðsynlega að koma hjer á
þófaramylnum, því það er þó -háðung
fyrir oss, að geta ekki fengið voðir,
sem „vel fer á“, án þess að senda þær
út til þófs og pressu.
Sem lítið sýnishorn upp áþað, hvern-
ig verzlun vorri er varið, skal þess get-
ið, hvernig korn hefir verið keypt og
saltfiskur seldur í Gullbringu- og Kjós-
arsýslu árið sem leið. Sýslur þessar
hafa, að með taldri Reykjavík, hjer um
bil 6000 innbúa, og má reikna í minnsta
lagi eina tunnu rúgs á mann, eða 6000
svo kallaðar tunnur á allt plássið. Tvö
hundruð pund af rúgi hingað flutt með
gufuskipi, nema að „öllum kostnað'i með
reiknuðum“ hjer um bil 16 krónum, fyrir
utan sekk; fyrir þetta verð hafa ýmsir
menn, sem vjer þekkjum, í haust eð var
keypt rúg beinlínis frá Danmörku. Hjá
kaupmönnum vorum hafa 188 pund af
rúgi að öllum jafnaði kostað 20 krónur
í sumar sem leið, því þó einstaka sinn-
um hafi verið seld rúgtunna fyrir 19 kr.
gegn peningum út í hönd, þá er það
undantekning, og getur ekki komið til
greina. Nú gjöra 6000 tunnur, á 200
pund: 1,200,000 pund, sem ekki þyrftu
að kosta, á 16 kr. sekkurinn, nema
96,000 kr., en í stað þess hafa sýslu-
búar 1., borgað 6000 tunnur á 188 pd.,
eða 1,128,000 pund, með 120,000 kr.;
og því næst 2., þær hjer um bil 383 tunnur
á 188 pund, sem á tunnuþungann vant-
Hríðgríðar hörð reið gjörðist Hlýtt þar, Er formenn tóku’ að róa;
Hrönnum svo tönn að mönnum Háar og bláar Hvítblankaði hafsbrúna
Gnísti nístings gullfax Ljósar og grænar Heið krúna
Gangur var strangur og langur. Liljurnar vænar Landstúna
Söng spöngin seims kring, í laufguðum skans Logndúna
Sjálfar heimsálfur skjálfa, Báru sinn krans, Við liljum þeim er gróa.
Drundu undir dvergalönd Sem brúður með glans, Kvikur són
Drósar við glósar á ósi. Búnar í dans, Ljek um lón
Sá dagur er mjer í minni Toppum dikandi Líkur þótti samtón
Meður hörmung sinni, Blöðum blikandi Við simfón
pá hestar sprungu Af harki þungu, Blómstrin ylmandi Lyktuðu lands. Og sönghörpu niðrum frón.
Heitur sem þeim brynni Fagurt söng J>essi dans endar með eins konar
Eldur í nösum inni. — Fuglaþröng dýrkveðnum mansöng, sem óprýðir
En Eyvör sprakk í skinni. Lög löng. hann, og sem vjer því sleppum. Á
Að líkindum vantar í báða. Ljett um kvistu frjóva Við urta stöng stundum mun svo hafa verið tilhagað, að þeir sem dansinn stigu, sungu fyrir,
Aptur er bæði hugsunin, stuðla- Andföng Útjaplaði’ hún lóa Við spóa Munnmjóa. en aðrir, sem ekki tóku þátt í dansin-
fallið og lagið blíðara í þeim dönsum, um, sungu stejið, og „stigu á“, eins og
sem konur stigu með körlum, eins og t. d. í hjer segir:
Liljudans. Kænlega við kjóa Kváðu gaukar móa. Hafið nú stef og stigiff á
Við í lund, Meðan ek geng í dans,
Lund fögrum eina stund, Sungu runnar, Kveð eg um Virgar Valintsson
Sátum síð Bungu brunnar, Og vígfrækni hans.
Sáðtíð, Bakaði vöngum sunna Stef: Dagurinn líður
Sól rann um hlíð. Við sjóa. Nóttin kemur
Hlje var Fagurt var í flóa Dimmir á jörð svo fríða,