Ísafold - 29.03.1879, Side 1

VI 9.
Til þess að landsbúar geti gjört sjer
vel ljóst, hver munur er bæði á afrakstr-
inum af beinlínis og óbeinlínis sköttum
(tollunum), þar sem þeim síðari verður
komið við, og á fyrirhöfninni fyrir að
ná hvorum tveggja inn, skulum vjer
stuttlega sýna fram á þetta.
Hinir gömlu skattar, manntalsbók-
argjöldin (fjárlaganna 2. gr„ 1—5), sem
sje tekjur af ljenssýslum, lögþingisskrif-
aralaun, tekjur af umboðssýslugjöldum,
konungstíundir, lögmanns og lögrjettu-
manna laun numu 1876, auk Kr
launa til sýslumanna, alls . . 17097
þ>ó villtur sje sá, sem geta
skal, má þó komast nokkuð nærri
um þau áhrif, sem hinir nýju skatt-
ar munu hafa á fjárhag landsins.
þeir munu í hæsta lagi ná þess-
um upphæðum :
Tekjuskattur af eign, Kr.
hjer um bil . . . . IOOOO
Tekjusk. af atvinnu . 7000
Húsaskattur .... 1500
Ábúðarskattur . . . 47000
Samtals 65500
Hjer við kunna að bæt-
ast telcjur þær, sem sýslu-
menn og bæjarfógetar hing-
að til hafa haft af ljensjörð-
um, umboðslaunum og auka-
tekjum, að frá dregnum öll-
um kostnaði við innheimtu
hinna nýju skatta (virðing-
argjörðir, laun til yfirskatta-
nefnda, o. s. fr.) í hæsta lagi,
— segjum...............4500
Samtals 70000
Ganga frá laun sýslu-
manna, eptir lögum 14.
des. 1877, að minnsta kosti 46000
Verða þá eptir, ef öll
kurl koma til grafar, handa
landssjóði....................24000
þetta er allt og sumt, og ætti
þá landið að græða við hið nýja
fyrirkomulag...................6903
En til þess að ná þessari upphæð,
sem er hin hæsta, erhugsazt getur, út-
heimtast skýrslur, hundruðum saman,
frá einstökum mönnum, hreppstjórum,
hreppsnefndum, skattanefndum og yfir-
skattanefndum, miklar skriptir af hálfu
sýslumanna, hreppaskilaþing, manntals-
þing, o. s. frv., sem of langt yrði upp
að telja, auk fyrirhafnarinnar að koma
landaurum í krónur.
f>eir tollar, sem vjer höfum, numu
1876:
Reykjavík. laugardaginn 29. marzmán.
1. lestagjaldið . . 37,292 kr.
2. gjald af vínföng-
um og tóbaki til
samans, að frá
dregnum 2% í
innheimtulaun 95,635 — .
—-----132,927 kr.
eða meir en fjórföldu við hina nýju
beinlínis skatta, alla til samans, að frá
dregnum launum sýslumanna. Og hver
er nú fyrirhöfnin ? Að vera við, eða hafa
áreiðanlegan mann til staðar, þegar skip
koma, taka á móti toll- eða vöruskrán-
u.m, reikna út tollinn og taka á móti
beinhörðum krónum; ekki þarf hjer að
veita alls konar landaurum viðtöku, sem
aptur þarf að koma í peninga, eins og
á sjer stað um ábúðarskattinn.
J>ó er stór munur á þessum tveim
tollum. Gjald af vínföngum og tóbaki
kemur vel á vonda, á munaðarvöruna,
en lestagjaldið kemur óhaganlega niður
á alla þunga- og nauðsynjavöru, á korn,
kol, salt, við, járn o. s. frv., og gjörir
hana landsbúum þeim mun dýrari. Tök-
um t. d. salt, sem hjer á landi er nauð-
synjavara, sem mikið er brúkað af að
tiltölu. Er það ekki óþolandi tollur á
salti 4 kr. af hverri stórlest, hverjum 17
tunnum salts, með öðrum orðum, 17.
hver tunna, eða hjer um bil 6% og enda
meira af innkaupsverði ? Varla flytur
30 stórlestaskip meiri farm af salti, en
hjer um bil 400 tunnur. Reiknum nú
í hæsta lagi innkaupsverð þeirra 1200
kr. (3 kr. fyrir tunnuna). Lestagjaldið
af jafnstóru skipi er 120 kr., eða 10 af
hundraði af innkaupsverði farmsins.
f>essa 1 o af hundraði — og meira til —
borgar kaupandi, útvegsbóndinn og
fjárbóndinn. Líkt á sjer stað með stein-
kolafarma. Lestagjaldið er ekki annað
en aðflutningsgjald á saltinu og kolun-
um, sem kaupandi, vjer íslendingar,
borgum. þ>á er það einnig óbærilegur
tollur á timbri, og óhafandi tollur á
korni, á matnum, sem vjer eigum að
borða, og sem vjer borgum fulldýrt hvort
eð er. En þó kastar tólfunum, þegar
skip koma hingað eingöngu með segl-
festu, t. d. frá Spáni, til þess að sækja
fisk, eða hesta- og fjárkaupaskip frá
Englandi. þ>á leggst lestagjaldið ein-
göngu á útfluttu vöruna. Með öðrum
orðum, vjer fáum þeim mun minna fyr-
ir vöruna, sem lestagjaldið hvílir á henni
einni.
Væri þá ekki tilvinnandi, að af-
nema lestagjaldið, og leggja heldur lág-
an toll á kaffi, kaffirót og sikur, segjum
5 aura á hvertkaffi- og kaffirótarpund,
1879.
og 2 aura á hvert pund af sikri og sír-
ópi? Af kaffi og kaffirótmun óhætt að
fullyrða, að hingað til lands flytjast að
meðaltali á ári hveiju hjer um bil
500,000 pund, eða hjer um bil 7 pund
handa hverju mannsbarni í landinu.
Fimm aura tollur af kaffi og kaffirót
mun því gefa af sjer á ári . 25,000 kr.
og tveggja aura tollur af sikri
og sírópi (hjer um bil
600,000 pund á ári hverju) 12,000 —
samtals 37,000 —
Nú var lestagjaldið 1876 37,292 kr., og
lítur því svo út í fljótu bragði, sem land-
ið við umskiptin mundi missa 292 kr.
á ári, sem raunar ekki má neitt heita
þótt svo væri. En því er öðruvísi var-
ið. Landið græðir öllu fremur: 1., bein-
linis pá upphœð, sem svarar lestagjald-
inu af póstgufuskipunum, og sem stjórn-
inni póknast að láta koma til afdráttar
í tillaginu úr ríkissjóði. þetta gjald
nam 1876 5392 kr., árið 1877 9074 kr„
og fer sjálfsagt vaxandi, eptir því sem
lestarúm gufuskipanna eykst með tím-
anum. Mun því óhætt að reikna, að
landssjóði með þessu móti bætist að
minnsta kosti hjer um bil 10,000 kr. á
ári hverju. 2., græðir landið óbeinlínis
allt það, sem þunga varan fellur í verði,
þegar lestagjaldið, sem á henni hvílir
sjer í lagi, er af numið. þ>að er við
þvf að búast að kaffi- og sikurpundið
verði nokkrum aurum dýrara. En er
óhugsandi, að maður gæti dregið þetta
tvennt við sig, að tiltölu við verðhækk-
unina, enda erverðhækkun hjerálandi
ekki ávallt og ekki sjer í lagi bundin
viðtollana? Nógu dýrt hefir kaffi vér--
ið seinni árin, þó enginn tollur hafi ver-
ið á því. þótt kaffi sje nú talið með
nauðsynjavörum, þá munum vjer svo
langt, að menn, t. d. þurrabúðarfólk við
sjó, sem helzt þarf hressingarinnar við,
fyrir4oárum sfðan komst af með fjórða
partinn af kaffi og sikri við það, sem
nú við gengst, og var þó engu lakara,
hvorki að heilsu, fjöri nje efnahag. Að
því er snertir káffirótina, þá ætti hún
það í rauninni skilið, eptir eðli sínu,
að á hana væri lagður svo hár tollur,
að enginn vildi framar kaupa hana, því
hún er sönn ólyfjan, þó aldrei nema
„fjallkonan fríð“ hlæi við manni á um-
búðunum.
Gæti menn orðið á eitt sáttir um
þetta, þá lægi næst, að skoða huga sinn
um, hvernig síðar meir mættilækka bein-
línis skattana, sem fþyngja mest þeim
gjaldstofni, sem helzt þarf að hlífa hjer
á landi, sem sje landbúnaðinum. Vjer