Ísafold - 12.07.1879, Blaðsíða 1

ALÞINGISFRJETTIR.
I. VIÐAUKABLAÐ VIÐ ÍSAFOLD VI. 1879.
Reykjavik, laugardaginn 12. júlimán.
Þessi voru hin fyrstu orð hins nýja forseta í neðri
deild alþingis, Jóns Signrðssonar frá Gautlöndum, er
hann var genginn til forsetasætis á fyrsta þingfundi
deildarinnar:
„Jeg er hinni háttvirtu deild þakklátur fyrir þá
virðing, er hún hefir vottað mjer með kosningu þess-
ari; en enginn mun finna eins glöggt til þess og jeg,
hver vandi mjer er á herðar lagður. Jeg stend hjer í
sporum þess manns, sem svo lengi að undanförnu
stýrði þessu þingi með framúrskarandi dugnaði og
sóma, þess manns, sem gjörði svo ómetanlega mikið
fyrir þetta þing, sem elskaði það—eins og hann elsk-
aði ættjörðu sína — eins innilega eins og góður sonur
getur elskað foreldri sitt. J>að er sæti þessa manns,
sem jeg nú skal setjast í. Og enginn getur fundið til
þess eins vel og jeg, hvað margt og mikið mig vant-
ar á að geta fyllt þetta sæti að nokkru leyti. J>að er
því einungis undir því komið, að jeg verði alls þess
umburðarlyndis og aðstoðar að njótandi, sem hinir
háttvirtu þingmenn geta mjer í tje látið, að mjer tak-
ist að leysa þenna vandasama starfa viðunanlega af
hendi“. —
Um sætisfisksgjaldið, V2 alin, sem stjórnin vildi
leggja á hvern utansóknar-vermann til sóknarkirkjunn-
ar þar, sem hann reri fyrst á árinu, ef hann stundaði
sjóróðra 6 vikur samfleytt, gegn því að kirkjan væri
höfð nógu rúmgóð, — urðu nokkrar umræður, áður
frumvarpið væri fellt.
Arnljótur Olafsson lagði á móti því. J>að væri
ranglátt, að leggja slíkt gjald að eins á utansóknar-
vermenn, en ekki á utansóknar-kaupamenn, smiði eða
aðra, er atvinnu stunduðu annarstaðar en í sinni sveit
einhvern part ársins. Ef bóndi færi í annan hrepp
eða sýslu að leita sjer atvinnu um stund, væri hann
eigi látinn gjalda þar til sveitar eða í sýslusjóð, held-
ur einungis til síns hrepps og í sinn sýslusjóð. Að hafa
nú aðra reglu um gjald til kirkju, væri rangt.
Halldór Kr. Friðriksson kallaði frumvarpið mjög
ófrjálslegt; til niðurdreps guðrækni að verða að borga
fyrir það í hvert skipti að mega fara í kirkju. Hann
vildi jafnvel afnema þetta eina sætisfisksgjald, sem nú
væri í lögum, nefnilega til kirknanna á Útskálum og
Hvalsnesi. Sveitarútsvar væri t. d. í Reykjavík bundið
4 mánaða dvöl í bænum; að leggja nú þetta gjald á
menn fyrir fárra vikna dvöl, væri ótækt.
pórarinn Böffvarsson var frumvarpinu meðmæltur.
Sætisfisksgjaldið til kirknanna á Útskálum og Hvals-
nesi hefði orðið þeim að stórmiklu gagni; fyrir það
væri Útsk.kirkja einhver hin skrautlegasta á landinu,
og hin vel byggð, en í nokkurri skuld, sem ekki gæti
borgazt ef gjaldið væri af numið svona upp úr þurru.
Lög þessi miðuðu til þess að fá nægil. rúmg. kirkjur,
sem nauðsynl. væri þar sem mikil væri aðsókn sjó-
manna, og þannig til eflingar opinb. Guðsdýrkun.
þorst. Jónsson vildi einnig af nema kirkjufiskinn í
Vestmannaeyjum, sem enn væri heimtur, þótt landsh.
áliti hann fallinn úr gildi.
Guðm. Einarsson taldi gjald þetta mundi verða ó-
vinsælt og geta orðið tilefni til ágreinings : vermenn
gætu af glettni safnast í svo stórum hópum til kirkju,
að hún tæki þá eigi, og þá gætu þeir skorazt undan
að gjalda.
o Arnlj. Olafsson kvað utanþingsnefndinni (ípresta-
málinu) sjálfsagt hafa gengið gott til þessarar laga-
smíðar, en rjettargrundvöllurinn undir frumvarpinu væri
rangur, ranglátt að láta önnur lög ganga yfir vermenn
en aðra, er eins stæði á fyrir. Eptir úrskurði landsh.
yrði maður, sem flytti lögheimili sitt i annan hrepp,
eigi útsvarsskyldur þar fyr en eptir 3 mánuði; ættu þá
vermenn að verða það á skemmri tima? J>að væri
grundvallarregla, að sóknarmenn hjeldu sjálfir kirkju
sinni uppi; út af því ætti eigi að bregða að nauðsynja-
lausu. Nær væri að láta útvegsbændur gjalda til kirkju
fyrir inntökumenn sína, úr þvi þeir væri að hrúga þeim
að sjer, enda ynnu þeir útvegsbændum hag jafnframt
sjálfum sjer. Hann hafi heyrt, aðvið eina kirkju hjerna
suður með sjónum hafi presturinn einu sinni orðið að
vísa sóknarmönnum út úr kirkjunni til að koma útróðr-
armönnum að.
Síra Pdll Pdlsson fann það að frv., að útróðrar-
maðurinn ætti að láta allt gjaldið til kirkju þeirrar
sóknar, þar sem hann reri fyrsta róðurinn á árinu,
þótt hann reri alla hina róðrana annarstaðar.
þórarinn Böðvarsson sagði, að sætisfisksgjaldið hefði
alls eigi verið óvinsælt á Suðumesjum. Útvegsbænd-
ur mættu gjarnan greiða gjaldið, og það mætti gjarna
láta lögin taka yfir fleiri en vermenn. þetta gjald ætti
ekkert skylt við sveitarútsvar.
þorlákur Guðmundss.: Gjaldið er óeðlilegt, ófrjáls-
legt, og því óvinsælt; árangurinn lítill. það mundi varla
verða farið að rífa niður nýsmíðaðar kirkjur til þess að
stækka þær vegna vermanna. J>eir ættu eigi fremur
að gjalda fyrir kirkjugöngu en t. d. skólapiltar, sem
sóknarmenn í Rvík yrðu jafnan að standa upp fyrir
(Varaforseti: „I.andssjóðurinn borgar fyrir þá“). Jú,
sakramentið er borgað prestinum, en ekki kirkjunni eða
söfnuðinum.
Pdll bóndi Pdlsson: Ranglátt, að láta norðlenzka
sjómenn, sem reru 10 vikur syðra og síðan 6—10 vik-
ur við Miðfjörð eða á Skagastr., gjalda fyrir sunnan
en ekkert nyrðra. Ovinsælt; kirkjurnar mundu ekki
verða stækkaðar.
H. Kr. Friðriksson: Sje það satt, að gjaldið sje
vinsælt í Útskála- og Hvalnessóknum, er rjettast að
láta það standa þar. Mótfallinn því að leggja það á
önnur hjeruð; mundi ekki alstaðar jafn-vinsælt.
þorst. Jónsson mælti með breytingaratkv. frásjer
um að af nema kirkjufisk á Vestm. eptir kgsbr. 25/3
1778, ef sætisfisksgjaldið yrði að lögum.
þór. Böðv. kvað frumvarpinu gjört lágt undir
höfði, að láta það vera flutningsmannslaust. Allir,
ekki sízt þeir síra Arnlj. og H. Kr. Friðr., annar prest-
ur og hinn sjálfsagt prestsefni, mundu vilja nokkuð
til þess vinna, að kirkjur landsins yrðu nægil. stórar
og sómasamlegar. Enginn mundi láta sig muna að
gjalda 25 aura fyrir að eiga kost á að fara 6 sinnum
eða optar í kirkju.
Forseti (Jón Sigurðsson) kvað alveg óvanal., að
kgl. frumvörp hefðu flutningsmann meðal þingmanna;
hann fyndi enga köllun og því síður neina skyldu til
að biðja nokkurn þingmann fyrir þau til flutnings, enda
gerðist þess engin þörf, þar sem eflaust bæri að álíta
landshöfðingja sjálfsagðan flutningsmann slíkra frum-
varpa.