Ísafold - 12.07.1879, Blaðsíða 2

2
Landshöfðingi sagði, að gjaldið væri bundið fastri
dvöl um vissan ársins tíma, til að stunda atvinnu, en
en ekki lagt á ferðamenn, sem kæmi að kirkju, og
væri því hvorki óeðlilegtnje ófrjálsl. Frjálslegri hugs-
un að vilja eiga heimting á sæti i kirkjunni og vilja
nokkuð til vinna heldur en að vilja eiga það undir náð.
Hjer má segja, að sínum augum lítur hver á silfrið:
sumir virðast vera svo gerðir, að þeim þykja öll gjöld
til opinberra þarfa óeðlileg og ófrjálsleg. Engan ver-
mann munar um 25 aura gjald á ári, en kirkjuna dreg-
ur það mikið, því safnast þegar saman kemur.
Amljó/ur Olafsson: Rangt að taka gjald af manni
fremur fyrir það, að hann leitar atvinnu sinnar út úr
sókn sinni með því að dragu fisk, en ef hann gjörir
það með því að slá gras (t. d. kaupamaðurinn). Hver
ætti að lána nýbyggðri kirkju fje til að stækka hana
vegna útróðrarmanna, væri hún stórskuldug undir ?
Bezt að láta samt sætisf. til Utsk. og Hvalsneskirkna
standa, úr því vaninn er nú einu sinni á kominn þar
og enginn kvartar.
Varaforsdi (Gfrímur Thomsen) mælti með frum-
varpinu. það mætti gjarnan láta það ná til kaupa-
manna líka. Annars væri það engan veginn eins dæmi,
að eitthvert gjald lægi á einni stjett manna annari
fremur: sveitamenn hefðu ekkert gjald samsvarandi
spítalagjaldi sjómanna, sem væri miklu hærra. Utlend-
ingar fyndu það eina helzt að hjer á landi, hvað kirkj-
ur væri í bágu og auðvirðil. ásigkomulagi; því þyrfti
endilega að reyna að bæta tekjur þeirra. Margir
prestar hefðu orðið öreigar á því að byggja upp kirkj-
ur sínar. Varla hætt við að kirkjur almennt rúmuðu
eigi útróðrarmenn; þar sem hann þekkti til, t. d. í
Garða- og Bessast. kirkjum, væri jafnan nóg rúm; væri
það öðruv. hjá síra Arnlj. eða þar sem hann þekkti til,
þá væri það gleðil. að vísu, gleðil. að þar væri ávallt
húsfyllir á helgum dögum. (þryti rúm, mætti hafa ráð
Útskálaprestsins, þegar vermenn gerðu honum það
bragð að hrúgast að kirkjunni til að offylla hana: hann
bauð þeim að messa tvisvar sama daginn. Að menn
teldu eptir sjer þetta litla gjald, væri vel hugsanlegt;
I1 hjer væri næsta algengt að kynoka sjer við öllum op-
inberum gjöldum, hve Htilfjörleg sem þau væri, og ætti
þingmaðurinn eigi að nota sitt góða pnnd til að efla
þann skaðlega anda.
II. Kr. Friffriksson: Ófrjálsl. mjög að skylda ver-
mann til að gjalda kirkju þótt hann rói eigi nema 1
róður í sókninni og geti ef til vill aldrei komið þar i
kirkju. Getur vel verið, að það sje sætisf. að þakka,
að Útsk. og Hvalsn.kirkjur eru i svo góðu standi; en
margar kirkjur til sveita eru í ágætu standi án hans.
í sjóplássum gjaldendur til kirkju miklu fleiri en til
sveita; þar þarfþví sízt nýrra gjalda. Aðsókn sjómanna
að verinu stopul; á að stækka lcirkju vegna óvenju-
mikillar aðsóknar eitt ár ? Dæmið um Útskálaprestinn
fagurt, en sýnir einmitt, að gjaldið er eigi svo nauð-
synl., vilji prestur vel gjöra og sýna skyldurækni.
Gjaldið mundi lenda á sóknarbændum sjálfum, útvegs-
bændunum ; því að sá siður væri á kominn, að þeir
keyptu til sín háseta með því að greiða fyrir þá alla
þeirra atvinnuskatta. Margir útróðrarmenn mundu nota
sjer 6 vikna skilyrðið, og fara burt eptir 5 vikur og 6
daga; þá missti kirkjan gjaldið.
þórarinn Böffvarsson andæpti síra Arnljóti. Ver-
menn að norðan eyddu opt peningum til margs miður
nytsamlegs og síður sæmilegs en þótt þeir gyldu fáeina
aura til kirkju. 'þyrfti að stækka kirkju, þá kostaði
eigi meira að auka alin við lengd nýrrar kirkju en
gamallar. H. Kr. Friðrikssyni svaraði hann, að öll
gjöld mætti kalla ófrjálsleg, því fremur sem þau væri
þyngri. Sjávarkirkjur hefðu miklu minni tekjur en
sveitakirkjur. Gjaldið mætti gjarnan lenda á útvegs-
bændunum.
Arnljótur Olafsson svaraði, að sjer líkaði næsta
vel að tekjur kirkna væri auknar, þeim til prýðis og
söfnuðinum til gagns og gleði, en hann vildi spyrna í
móti þeim ójöfnuði, að leggja gjald á vermenn, en eigi
aðra, sem líkt stendur á fyrir.
Varaforseti (Gr. Th.) svaraði H. Kr. Friðrikssyni,
að sjómönnum væri eigi innanhandar að fara burt úr
sókninni innan 6 vikna og skjótast þannig undan gjald-
inu ; þeir væri ráðnir fyrir alla vertíðina. Vildi hann
láta sætisfisksgjaldið til Útsk. og Hvalsn. kirkna standa,
þá ætti hann einnig að greiða atkvæði með því, að
kirkjutíundin í Reykjavík væri látin halda sjer óhögg-
uð ; annars væri hann eigi sjálfum sjer samkvæmur.
(H. Kr. Friðr.: „Nei! það er allt annað mál!“). Sje
þetta gjald ófrjálslegt, eru þá máske tekju- ábúðar- og
húsaskattarnir frjálslegir skattar ? Óvarlegt er að koma
með slík orðatiltæki (að sá og sá skattur sje ófrjáls-
legur), ef til vill í hugsunarleysi; alþýða hendir þau á
lopti og kallar svo loks öll gjöld til almennra þarfa
ófrjálsleg.
— (J>á óskuðu 8 þingmenn umræðunum hætt, og
var frumvarpið síðan fellt með 16 atkv. gegn 2).
Um laun póstmeistarans (stjórnarfrv. um breyt. á
launalögum 1S/19 1875, 12. og 14. gr.), sem stjórninvill
færa upp í 2400 kr., úr 1700 kr., og skrifstofufje hans
upp í 1000 kr., úr 600 kr., — var rætt í efri d. 5.—9.
þ. m.
Eirikiír Kúld efaðist um að þessarar launahækk-
unar þyrfti við, nema því að eins að önnur launuð
störf, er póstmeistarinn gegndi jafnframt, yrðu frá skil-
in embættinu. En skrifstofuíjeð væri allt of lítið.
Bcned. Kristjánsson: Með launahækkunina við
embættismenn 1875 ætlaðist þingið þá til að þeir ljetu
sjer lynda fyrst um sinn, enda hefir landsmönnum þótt
nóg um hana, og þingið síðan neitað öllum launabóta-
bænum. Prestar kostuðu meiru til undirbúnings undir
sína stöðu en póstmeistarinn, og hefðu þó flestirmiklu
minni laun, sýslumenn enn meiru og hefðu miklu vanda-
samari og margbrotnari störf, en póstm., er þó hefði eins
mikil laun samtals, auk ýmislegs, er væri embætti hans
óviðkomandi, en sem hann gæti stundað af þrí em-
bættið væri svo hægt, og mundu tekjur hans um árið
nema fullum 5000 kr. alls. því væri óþarft að hækka
laun hans að svo stöddu.
Stefán Eiríksson lagði og á móti framvarpinu;
laun póstm. væri meiri en nóg, þegar öll kurl kæmi
til grafar; þingið ætti eigi að sinna launabótar-bóna-
kvabbi embættismanna, ofan í launabótina 1875, nema
brýna nauðsyn bæri til.
Sighv. Árnason var á sama máli. Laun embættis-
manna ættu að fara eptir vinnu þeirra, eins og t.d. sá
fengi að eins hálf daglaun, sem eigi ynni nema hálfan
daginn. Póstmeistarar í Danm., miklu efnaðra landi,
hefðu litlu hærri laun, en þó miklu meiri og marg-
brotnari störf.
Jón Jónsson: Stundi embættismenn vel embætti
sitt, eiga þeir ekki að gjalda þess, þótt þeir hafi fleira
fyrir stafni; það er þeim öllu fremur til sóma. Laun
póstm. hjer ætti að miða við erfiðleika embættisins og
undirbúningskostnaðinn og fyrirhöfnina undir það. Af
120 póstmönnum í Danmörku hefði 60 minni laun en
póstm. hjer, en yrðu þó að afgreiða pósta á hverjum
degi, en hann að eins 8 sinnum á ári. það væri ept-
irtektavert, að stjórnin ætlaði 18 póstafgreiðslumönnum
á landinu minna í kaup öllum saman en póstmeistar-
anum einum.